224
qilib aytganda, hamma qisqa muddatli egri chiziqlar uzoq muddatli egri
chiziqlar ustida yotadi. Bu xususiyatlar oʻsishi firmaning uzoq muddatda
koʻproq egiluvchan boʻlganligidadir.
Natijada, uzoq muddatda, firma
xohlagandek qisqa muddatli egri chiziqni tanlaydi. Lekin, qisqa
muddatda avval tanlangan qisqa muddatli egri chiziqdan foydalanilgan
boʻladi. Ushbu miqdor bu misolda ishlab chiqarishda oʻzgarish turli davr
oraligʻidagi xarajatlarni oʻzgartirishni koʻrsatadi.
Qachonki Ford kuniga mashina ishlab chiqarishni 1000 ta dan
1200
taga oshirishni xohlaganda, qisqa vaqt ichida buning imkoni yoq
edi. Lekin oʻzining bu mavjud kichkina zavodiga koʻproq ishchilarni
yollash kerak edi. Kichik mahsulotlarni
kamaytirish sababli, oʻrtacha
umumiy xarajat har bir mashina uchun $10000 dan $12000 ga oshdi.
Uzoq muddat ichida Ford zavodining ham ishchi kuchini kengaytirdi,
ham oʻrtacha umumiy xarajat $10000 ga qaytardi.
Firma oʻz faoliyatini uzoq vaqt davom ettirishi uchun qancha vaqt
kerak? Buning javobi firmaga boʻgʻliq. Firma oʻzining ishlab chiqarish
qobilyatini tartibga keltirishi uchun qancha
vaqt ketishi haqida yagona
javob yoʻq. Mahsulot ishlab chiqarishga yaroqli firmadagi ihlab
chiqarish jarayonlari haqidagi muhim ma’lumotlarni
uzoq muddatli
oʻtacha umumiy xarajat chizigʻi oʻzida namoyish qiladi. Ayniqsa, bu
xarajatlar bir-biridan qanday farqlanishini aytadi.
Ishlab chiqarish
oshgan sari, uzoq muddatli oʻrtacha umumiy xarajat kamaysa, bu
iqtisodiy samara deyiladi. Ishlab chiqarish oshgan sari, uzoq muddatli
oʻrtacha umumiy qiymat ham oshsa, bu noiqtisodiy samara deyiladi.
Uzoq muddatli oʻrtacha umumiy xarajat ishlab chiqarish darajasi bilan
teng boʻlsa, bu oʻzgarmas samara deyiladi.
Bu misolda Ford ishlab
chiqarishni eng past darajalarida iqtisodiy samaraga ega boʻldi.
