229
6
75
75
450
75
7
75
75
525
75
8
75
75
600
75
9
75
75
675
75
10
75
75
750
75
Chekli
daromad
MR
yalpi daromadning berilgan qiymatidan
oldingisini ayirish bilan aniqlanadi. Masalan,
75
300
375
)
4
(
)
5
(
)
5
(
TR
TR
MR
.
12.2. Raqobatlashuvchi firmaning daromadi.
Raqobatlashgan bozorda harakat qilayotgan firma ishlab
chiqarish
omillaridan birining narxi oshganda qanday qaror qabul qilishini koʻrib
chiqamiz.
Bozordagi narx
P
va firmaning boshlangʻich (ishlab chiqarish
omillari narxi oʻzgarmagandagi) chekli xarajati
1
MC
va firma foydasini
maksimallashtiruvchi ishlab chiqarish hajmi
1
Q
boʻlsin deylik (12.2-
rasm).
12.2-rasm
. Chekli xarajatning ishlab chiqarish hajmiga bogʻliqligi
Faraz qilaylik, ishlab chiqarish omillaridan
birining narxi oshdi
deylik. Omil narxining oshishi chekli xarajat
1
MC
ni yuqoriga chapga
2
MC
ga siljitadi.
Nima uchun deganda, har bir ishlab chiqariladigan
MC
2
MC
1
P
P’
Q
Q
1
Q
2
230
mahsulot
xarajati
oshadi.
Foydani
yangi
chekli
xarajatda
maksimallashtiradigan ishlab chiqarish hajmi
2
Q
ni tashkil qiladi, ya’ni
2
Q
hajmda
P
MC
2
.
Shunday qilib, ishlab chiqarish omili
narxining oshishi firmani
mahsulot ishlab chiqarish hajmini qisqartirishga majbur qiladi. Agar
firma ishlab chiqarishni
1
Q
hajmda davom ettirganida shtrixlangan
sohaga teng boʻlgan zararni koʻrgan boʻlar edi. Shtrixlangan soha firma
foydasining yoʻqotilishi mumkin boʻlgan qismini ifodalaydi.
Qisqa muddatli oraliqda firma kapitali razmeri oʻzgarmaydi,
shuning uchun u foydani maksimallashtiradigan oʻzgaruvchan
ishlab
chiqarish omillari hajmini tanlashi lozim boʻladi. Ma’lumki, foydani
maksimallashtirish bu umumiy daromad bilan umumiy xarajatlar
ayirmasini maksimallashtirish demakdir, ya’ni
