244
)
(
min
0
e
Q
LAC
P
.
(12)
12.15-rasm.
Raqobatlashuvchi firmaning uzoq muddatli oraliqdagi
muvozanat holati (
E
-muvozanat nuqta).
Raqobatlashuvchi firma tarmoqqa qarashli boʻlgani uchun (12)
shart tarmoqning ham uzoq muddatli oraliqdagi (raqobatlashgan
bozorda) muvozanat holatini ifodalaydi.
12.15-rasmdan koʻrish mumkinki, firmaning iqtisodiy foydasi uzoq
muddatli oraliqdagi muvozanat holatida nolga teng. Lekin,
bu firma
umuman foyda olmaydi degani emas, aslida firma oʻzining qoʻygan
(qoʻshgan) kapitaliga koʻra real normal foyda oladi.
Iqtisodiy foyda
alternativ xarajatni ham hisobga oladi, ya’ni firma egasining oʻz
kapitalini boshqa bir sohaga qoʻyish natijasida oladigan foyda. Shuning
uchun ham aytish mumkinki, raqobatlashuvchi firmaning uzoq muddatli
oraliqdagi oʻrtacha xarajatlari oʻz ichiga normal foydani (tarmoq
boʻyicha oʻrtacha foydani) oladi. Firma egasining
iqtisodiy foydasi nol
degani, u oʻz kapitalini boshqa sohaga qoʻyganda ham shu miqdorga
teng normal foydani olar edi, demak uning alternativ xarajati nolga teng.
Agar firma egasining alternativ
xarajati noldan yuqori, ya’ni musbat
boʻlsa, u oʻz kapitalini
ushbu tarmoqdan olib, boshqa iqtisodiy foyda
beradigan tarmoqqa qoʻygan boʻlar edi.
E
Q
P
e
=MR=MC=min(LAC)
LAC,
P
LAC
LMC
P
e
Q
e
0
245
Shunday qilib, raqobatlashuvchi firmaning uzoq muddatli oʻrtacha
xarajati narxga teng boʻlsa ham (nolga teng iqtisodiy foyda olsa ham), u
oʻz ishini (normal foyda olgani uchun) toʻxtatmaydi.
Raqobatlashgan bozorda tarmoqqa kirish
va undan chiqish erkin
boʻlgani uchun va tarmoqning oʻzi ham raqobatlashuvchi boʻlgani uchun
firmalarning iqtisodiy foydasi nolga yaqinlashish tendentsiyasiga ega.
Uzoq muddatli oraliqda tarmoqnig tipik vakili boʻlgan firma oʻz
foydasini shunday ishlab chiqarish hajmida maksimallashtiradiki, bu
hajmda uzoq muddatli chekli xarajat mahsulot narxiga teng boʻlsa
(12.16-rasm).
.
MR
P
LMC
e
12.16-rasm
. Uzoq muddatli oraliqda raqobatlashuvchi firmaning
