284
Siz Zokir va Ortiq bu holatni oldindan bilgan va oldindan
rejalashtirgan, deb oʻylashingiz mumkin. Lekin hatto rivojlangan
rejalashtirish bilan, ular hali ham muammolar ichiga kirib ketishdi.
Politsiya Zokir va Ortiqni qoʻlga olishdan oldin,
ikki jinoyatchi tan
olishiga emas, balki shartnoma qilgan, deb tasavvur qilgan. Ular har biri
qamoqxonada faqat 1 yil oʻtirishi mumkin. Ular alohida-alohida soʻroq
qilingandan soʻng, oʻz-oʻzini qiziqtirgan mantiq orqali tan olib boradi.
Ikki maxbuslar oʻrtasida hamkorlikni saqlab qolish qiyin, chunki yakka
hamkorlik asossiz edi.
Oligopoliyalar maxbuslarning dilemmasi sifatida
Maxbuslarning dilemmasi bozorlar va nomukammal raqobat bilan
nima qilishi kerak? Bu Oligopolistlar Monopol oqibatiga erishish uchun
qilayotgan harakatida maxbuslarning dilemmasida ikki maxbus oʻynashi
oyinga oʻxshaydi, deb bellashadi.
Yana Anvar va Bahrom yuzlangan qarorlarni koʻrib chiqaylik. Uzoq
muzokaralardan soʻng, suvni ikki yetkazib beruvchilari 30 bochkada
ishlab chiqarishni saqlab qolishi uchun kelishishadi, shunday qilib ular
birgalikda maksimal foydani ishlashga va narxi yuqori saqlanishiga
kelishishdi.Ular ishlab chiqarish darajadagi kelishuvlaridan soʻng, shu
bilan birga, ularning har biri, bu shartnomaga
yoki balandroq darajada
ishlab chiqarishga va uni e’tiborsiz qoldirishga sazovor boʻlib, yoxud
hamkorlik qilish uchun qaror qabul qilishlari shart. 2- grafa bu ikki
ishlab chiqaruvchilar foydasi qanchalik ular tanlagan strategiyalarga
bogʻliq ekanligini koʻrsatadi.
Sizni Anvar, deylik. Siz quyidagicha mulohaza qilishingiz mumkin:
"Men kelishganimizdek 30 bochka ishlab chiqarishni pastda tutishim
mumkin edi, yoki men ishlab chiqarishni oshirishim va 40 bochka
sotishim mumkin edi. Agarda Bahrom shartnomaga sazovor boʻlsa, va
uning ishlab chiqarishi 30
bochkada davom etsa, keyin men yuqori
285
ishlab chiqarish bilan 2,000 soʻm va past ishlab chiqarish bilan 1800
soʻm foydani ishlayman. U holda men yuqori ishlab chiqarish bilan
yanada yaxshiroq foyda koʻraman. Agar Bahrom shartnomaga sazovor
boʻlishda muvaffaqiyatsizlikka uchrasa, va 40 bochka ishlab chiqarilsa,
keyin men yuqori ishlab chiqarish bilan 1600 soʻm
va pastki ishlab
chiqarish bilan 1500 soʻm ishlayman. Yana bir bor, men yuqori ishlab
chiqarish bilan yanada yaxshiroq foyda koʻraman. Shunday qilib,
Bahrom nima qilishni tanlashidan qat'iy nazar, men yuksak saviyada
ishlab chiqarishda va bizning shartnomada yaxshi foyda koʻraman.
40 bochka ishlab chiqarish Anvar uchun ustun strategiya. Albatta,
Bahrom aynan bir xil tarzda mulohaza qiladi, va shuning uchun har ikki
ishlab chiqarish 40 bochkaning eng yuqori darajasida boʻladi.
Natija
(Anvar
va
Bahromning
nuqtayi
nazaridan)
-
ikki
ishlab
chiqaruvchilarining har biri uchun quyi foyda bilan boʻlgan ichki natija
hisoblanadi.
Bu misol nima uchun Oligopoliya Monopoliya foydasini qoʻllab-
quvvatlashda muammo tugʻdirishiga misol keltiradi. Monopoliya
natijasi Oligopoliya uchun umumiy maqsadga muvofiqdir, lekin har bir
Oligopolist qalloblikni ragʻbatlantirishi mumkin. Shaxsiy-manfaat
maxbuslar maxbuslar dilemmasida iqror boʻlishiga olib kelganidek,
shaxsiy manfaat Oligopoliya pastki ishlab chiqarish,
yuqori qiymat va
Monopoliya foydasi bilan kelishuv natijasini qoʻllab-quvvatlashi uchun
ba’zi qiyinchiliklarni tugʻdiradi.
