286
shugʻullanadiganlar uchun muammo emas. Lekin hamkorlik yoʻqligi, bir
butun sifatida jamiyat nuqtayi nazaridan muammomi? Bu javob
vaziyatlarga bogʻliq.
Monopol foydani saqlab qolish uchun Oligopolistlar harakat qilgan
taqdirda, hamkorlik yoʻqligi, bir butun
sifatida jamiyat nuqtayi
nazaridan maqsadga muvofiqdir, Monopol natijasi Oligopolistlar uchun
yaxshi, lekin mahsulot iste'molchilari uchun yomon.
Raqobatbardosh
natija jamiyat uchun yaxshi, jami ortiqchalikni maksimallashtiradi.
Oligopolistlar hamkorlik uchun
muvaffaqiyatsizlikka uchrasa, ular
ishlab chiqarish miqdori bu maqbul darajaga yaqin boʻlmaydi.
Boshqacha
aytganda, koʻzga koʻrinmas qoʻl faqat samarali bozor
resurslarini
joylashtirishga
yoʻl
boshlaydi,
qachonki
bozorlar
raqobatbardosh boʻlsa, va qachonki bozordagi firmalar boshqa bir biri
bilan hamkorlik qilish uchun muvaffaqiyatsizlikka uchrasa, bozorlar
raqobtbardosh boʻladi.
Xuddi shunday, Politsiya bu ikki shubhali shaxslar soʻrogʻining sud
ishini koʻrib chiqdi. Bu Politsiya koʻproq jinoyatchilarni fosh qilish
imkonini berishi uchun gumondor shaxslar oʻrtasidagi
hamkorlikning
yoʻqligi, maqsadga muvofiqdir. Maxbuslarning dilemmasi maxbuslar
uchun dilemma, lekin har bir kishi uchun foyda boʻlishi mumkin.
Maxbuslarning
dilemmasi
hamkorlikning
qiyin
ekanligini
koʻrsatadi. Lekin bu mumkin emasmi? Karteller individual a'zolari
uchun beriladigan ragʻbatga qaramay, maxfiy til biriktirishni qoʻllab-
quvvatlashga rahbarlik qiladi. Juda tezlik bilan oʻyinlarchilar maxbuslar
dilemmasi (tang ahvoli)ni hal qilishi mumkin,
chunki ular bir marta
emas, balki bir necha marta oʻynaydi.
Takrorlanuvchi oʻyinlarlarda nima uchun hamkorlikda ishlash
osonligini koʻrish uchun, keling bizning Duopolistlarimizga qaytamiz,
ya’ni Anvar va Bahromning 2- rasmda berilgan qarorlariga qaytaylik.
287
Anvar va Bahrom har biri 30 bochka ishlab chiqarishidagi Monopoliya
natijasini qoʻllab-quvvatlashga rozi boʻlishni xohlar edi.
Agarda Anvar
va Bahrom faqat bir marta bu oʻyinlarni oʻynasa, bu shartnomaga
erishishga hech qanday istak boʻlmaydi. Shaxsiy manfaat ularning har
birini 40 bochka ustun strategiyasini tanlashiga olib keladi.
Endi Anvar va Bahrom ular har hafta bir xil oʻyinlar oʻynashini
biladi, deb oʻylayman.
Qachonki, ular ishlab chiqarishni pastda ushlab
qolish uchun, ularning boshlangʻich bitimini hal qilishsa, ular ham bir
