401
qarama qarshi yoʻnalishda “daromadlar – xarajatlar”ning ham doiraviy
oqimi amalga oshiriladi.
1-chizma. Sof bozor iqtisodiyoti sharoiti “resurslar –
mahsulotlar” va “daromadlar – xarajatlar”ning doiraviy aylanishi
modeli
Ya’ni, uy xoʻjaliklari oʻzlari yetkazib bergan iqtisodiy resurslar
evaziga daromad oladi hamda ularni tovarlar va xizmatlar iste’mol qilish
uchun sarflaydilar yoki aksincha korxonalar
resurslar uchun sarf-
xarajatlar qiladilar hamda tayyor mahsulotlarni sotish evaziga daromad
oladilar.
Resurslar hamda tovarlar va xizmatlar oqimi jami taklifni,
daromadlar va xarajatlar oqimi jami talabni koʻrsatadi.
Davlat ishtiroki
mavjud boʻlmagan yopiq iqtisodiyotda yalpi talab va yalpi taklifning
oʻzaro teng boʻlishi firmalarnining yalpi sotuvi,
yoki yalpi ishlab
chiqarishi hajmi uy xoʻjaliklarining yalpi daromadlari, yoki yalpi
daromadlariga teng boʻlishi shaklida namoyon boʻladi.
Pul daromadlari (ish haqi, renta,
foiz, foyda )
Resurslar bozori
Uy xoʻjaligi
Firmalar
Tovarlar va xizmatlar bozori
Resurslarga
xarajatlar
Daromadlar
Isteʼmol
xarajatlari
Resurslar
yer, mehnat,
kapital
Tovar va
xizmatlat
Tovar va
xizmatlar
402
Bu
koʻrsatkichlar
oʻrtasidagi tenglikning buzilishi ishlab
chiqarishning pasayishi, inflyatsiya va ishsizlik darajalarining koʻtarilib
ketishiga sabab boʻladi. Davlat aralashuvi mavjud boʻlgan iqtisodiyotda
bu model ancha murakkab koʻrinish oladi.
