Oʻzbekiston Respublikasida amalga oshirilayotgan




Download 7,53 Mb.
Pdf ko'rish
bet245/342
Sana13.12.2023
Hajmi7,53 Mb.
#118127
1   ...   241   242   243   244   245   246   247   248   ...   342
Bog'liq
MIKROIQTISODIYOT. MAKROIQTISODIYOT (2) (7)

 
24.4. Oʻzbekiston Respublikasida amalga oshirilayotgan
investitsion siyosat 
Moliyalashtirish manbalari boʻyicha asosiy kapitalga investitsiyalar 
joriy davrda asosiy kapitalga kiritilgan investitsiyalar hajmi 60 719,2 
mlrd soʻmni yoki oʻtgan yilning mos davriga nisbatan 107,1 %ni tashkil 
etdi. Moliyalashtirish manbalari boʻyicha tahlil qilinganda, joriy davrda 
oʻzlashtirilgan asosiy kapitalga investitsiyalarning katta qismi jalb 
etilgan mablagʻlar hisobiga toʻgʻri keldi — 34 057,3 mlrd soʻm yoki 
jami oʻzlashtirilgan investitsiyalarning 56%i, korxona va aholining oʻz 


473 
mablagʻlari hisobidan esa 26 673,5 mlrd soʻm yoki jami oʻzlashtirilgan 
investitsiyalarning 44 %i oʻzlashtirildi.
Jalb etilgan mablagʻlar tarkibida toʻgʻridan-toʻgʻri va boshqa 
kafolatlanmagan xorijiy investitsiya va kreditlarning ulushi katta boʻldi. 
Toʻgʻridan-toʻgʻri va boshqa kafolatlanmagan xorijiy investitsiya va 
kreditlarning joriy davrda oʻzlashtirilgan asosiy kapitalga investitsiyalar 
jami hajmida 20,4 %ni, jalb etilgan mablagʻlar hisobidan oʻzlashtirilgan 
asosiy kapitalga investitsiyalar hajmida esa 36,4 %ni tashkil etdi. 
Asosiy kapitalga investitsiyalarning markazlashganlik darajasidan 
kelib chiqib tahlil qiladigan boʻlsak, markazlashgan moliyalashtirish 
manbalari hisobidan 14 975,1 mlrd soʻm yoki jami oʻzlashtirilgan 
investitsiyalarning 25%ini hamda markazlashmagan moliyalashtirish 
manbalari hisobidan 45 744, 2 mlrd soʻm yoki jami oʻzlashtirilgan 
investitsiyalarning 75%i oʻzlashtirildi.
Markazlashgan moliyalashtirish manbalarining eng katta qismi — 
35%ini Tiklanish va taraqqiyot jamgʻarmasi hisobiga toʻgʻri keldi. 
Shuningdek, Oʻzbekiston Respublikasi kafolati ostidagi xorijiy 
investitsiya va kreditlar 26%ni, Respublika byudjeti 22%ni, Davlat 
maqsadli jamgʻarmalari 16%ni va Bolalar sportini rivojlantirish 
jamgʻarmasi 1%ni tashkil etdi. 
Tiklanish 
va 
taraqqiyot 
jamgʻarmasi 
hisobidan 
amalga 
oshirilayotgan investitsiya loyihalari asosan iqtisodiyotning togʻ-kon 
sanoatida amalga oshirilmoqda. Bunday investitsiya loyihalariga 
Shoʻrtangaz kimyo majmuasida tozalangan metan asosida sintetik 
suyultirilgan yoqilgʻi ishlab chiqarishini tashkil etish, gazni 
desulfurizatsiyalovchi 3 ta yangi blok qurilishi, Yoshlik 1 metall konini 
oʻzlashtirish, qurilish sohasi uchun eng asosiy qurilish materiali 
hisoblangan sement zavodining qurilishi, ammiak va karbamid ishlab 
chiqarishni tashkil etish va boshqa investitsiya loyihalarini sanab oʻtish 
mumkin. 
Qarshi-Termiz, Pop-Qoʻqon-Andijon 
temir yoʻl 
liniyalarini 
elektrlashtirish, 450 MVt quvvatga ega ikkita bugʻgaz qurilmasidan 
iborat umumiy quvvati 900 MVt boʻlgan yangi issiqlik elektrostansiyasi 
qurilishi, Polivinilxlorid (PVX), kaustik soda va metanol ishlab 


474 
chiqarish 
kompleksining 
qurilishi, 
A-373 
“Toshkent-Oʻsh” 
magistralining “Qamchiq” dovoni orqali oʻtadigan 116-190 kmda 
joylashgan togʻlik hududlarida 58 km uzunlikdagi avtomobil yoʻlini 
rekonstruksiya qilish, yerusti raqamli uzatish tarmogʻini rivojlantirish 
kabi yirik investitsiya loyihalari Oʻzbekiston Respublikasi kafolati 
ostidagi xorijiy investitsiya va kreditlar hisobidan amalga oshirilmoqda. 
Markazlashmagan moliyalashtirish manbalarining 39%ini korxona 
va tashkilotlarning oʻz mablagʻlari tashkil etadi. Bu korxona va tash-
kilotlarning asosiy qismi oʻz faoliyatlarini kengaytirish hamda texnik va 
texnologik 
qayta 
qurollantirish 
maqsadidagi 
investitsiyalarini 
avvalambor oʻz mablagʻlari hisobidan amalga oshirishlari bilan bogʻliq.
Shuningdek, neft va gaz qazib chiqarish uchun imkoniyati bor bar-
cha hududlarda ( Ustyurt, Buxoro-Xiva, Xisor, Surhondaryo va boshqa 
hududlarda) qidiruv burgʻulash ishlarining olib borilishi, gazni desul-
furizatsiyalovchi 3 ta yangi blok qurilishi, Shoʻrtangaz kimyo kom-
pleksi ishlab chiqarish quvvatini kengaytirish, Gazli gaz konlarini 
kompleks ishlab chiqarishga tayyorlash va boshqa koʻplab gaz-kimyo 
sanoatini rivojlantirish va kengaytirishga yoʻnaltirilgan investitsiyalar 
ham boshqa moliyalashtirish manbalari bilan korxona va tash-
kilotlarning oʻz mablagʻlari ishtirokida amalga oshirilmoqda. 
Toʻgʻridan-toʻgʻri va boshqa xorijiy investitsiya va kreditlar hiso-
bidan oʻzlashtirilayotgan investitsiyalar hajmi tobora ortib bormoqda. 
Joriy davrda ushbu moliyalashtirish manbai hisobidan investitsiyalar 
jami markazlashmagan moliyalashtirish manbalarining 27%ini tashkil 
etdi. Bunda quyidagi yirik investitsiya loyihalarining ulushi katta: 
Kandim konlar guruhini ishlab chiqarishga tayyorlash va gazni qayta 
ishlash zavodini qurish ishlari (1 bosqich), Xisor va Ustyurt investitsiya 
bloki hududida uglevodorod konlarida qazib chiqarishni yoʻlga qoʻyish, 
Qarshi tumanida tekstil kompleksini tashkil etish (2 bosqich), uyali 
aloqa tizimini kengaytirish, milliy uyali aloqa operatori tarmogʻini 
shakllantirish va boshqa investitsiya loyihalari. 
Hududlar kesimida Toshkent shahri hamon yetakchilik qilayotgan 
boʻlsada, 
Buxoro 
Surxondaryo 
va 
Qasqadaryo 
viloyatlaridagi 


475 
investitsion faollik natijasida yuqori oʻsish surʼatlari qayd etilib, mos 
ravishda ularning Respublikadagi ulushi oshib bormoqda.
Buxoro viloyatida Respublikadagi eng yirik investitsiya loyihasi – 
Kandim konlar guruhini ishlab chiqarishga tayyorlash va gazni qayta 
ishlash zavodini qurish ishlari amalga oshirilayotgan boʻlsa, 
Surxondaryo viloyatida sement zavodi qurilishi, Qarshi-Termiz temir 
yoʻli liniyasini elektrlashtirish, Qashqadaryo viloyatida esa Xisor 
investitsiya bloki hududida uglevodorod konlarida qazib chiqarishni 
yoʻlga qoʻyish, sintetik suyultirilgan yoqilgʻi ishlab chiqarishini taskil 
etish kabi yirik loyihalar amalga oshirilmoqda. 
Asosiy kapitalga investitsiyalarning texnologik tarkibida qurilish 
montaj ishlari boʻyicha 36 598,2 mlrd soʻm oʻzlashtirilgan boʻlsa, 
mashina, uskuna va inventarlarga investitsiyalar 19 161,8 mlrd soʻm va 
boshqa xarajatlarga 4 959,2 mlrd soʻm oʻzlashtirildi. Qurilish-montaj 
ishlariga investitsiyalar joriy yil boshidan biroz koʻpayish kuzatildi. Bu 
iqtisodiyotda, ayniqsa asosiy tarmoqlarda, xususan togʻ-kon sanoatida 
yaratilayotgan yangi yirik ishlab chiqarish quvvatlariga investitsiyalar 
bilan bogʻliq. 
Asosiy kapitalga investitsiyalarning iqtisodiy faoliyat turlari 
boʻyicha tarkibida yuqorida taʼkidlab oʻtilganidek togʻ-kon sanoati 
yetakchilik qilmoqda. Ushbu tarmoqda jami moliyalashtirish manbalari 
hisobidan 12 405,3 mlrd soʻm yoki jami asosiy kapitalga kiritilgan 
investitsiyalarning 20,4 %i oʻzlashtirilgan. Shundan 10 895,0 mlrd soʻm 
yoki jami investitsiyalarning 17,9%i tabiiy gaz qazib chiqarish uchun 
yoʻnaltirilgan. 
Turar-joy qurilishiga investitsiyalar aholini namunaviy loyihalar 
asosida qurilayotgan va arzonlashtirilgan uy-joylar qurilishi boʻyicha 
davlat dasturlarining amalga oshirilishi hamda aholi tomonidan yakka 
tartibdagi turar-joylar qurilishi hajmlari bilan bogʻliq.
Ishlab chiqarish sanoatiga investitsiyalar hajmi 8 746,8 mlrd soʻmni 
va jami investitsiyalardagi ulushi 14,4%ni tashkil etdi. Ishlab chiqarish 
sanoati tarkibida eng koʻp investitsiya oʻzlashtirilgan 3 faoliyat turi 
quyidagilar: metallurgiya sanoati 1 305,6 mlrd soʻm (jami asosiy 
kapitalga investitsiyalardagi ulushi 2,2%), oziq-ovqat, ichimlik, tamaki 


476 
mahsulotlari ishlab chiqarishi 1.265,4 mlrd soʻm (2,1%), tekstil 
mahsulotlari ishlab chiqarishi 1 177,7 mlrd soʻm (1,9%). 
Joriy davrda 16 309,0 mlrd soʻm yoki asosiy kapitalga investitsiya-
larning 26,9%i xorijiy investitsiya va kreditlar hisobidan amalga 
oshirildi.
Joriy yil boshidan oladigan boʻlsak, yilning yanvar-sentyabr 
oylarida xorijiy investitsiya va kreditlarning oʻsish surʼati bir oz 
pasaygan boʻlsada, yil oxiriga kelib yuqori surʼatlarda oʻsish kuzatildi. 
Bu albatta yuqorida sanab oʻtilgan Buxoro viloyatidagi Kandim konlar 
guruhini ishlab chiqarishga tayyorlash va gazni qayta ishlash zavodini 
qurish ishlari boʻyicha investitsiyalarning oʻzlashtirilishi bilan bevosita 
bogʻliq. 
Shuningdek, Oʻzbekiston Respublikasi kafolati ostidagi xorijiy in-
vestitsiya va kreditlar hisobidan amalga oshirilayotgan investitsiya loyi-
halari: Angren erkin iqtisodiy zonasida qishloq xoʻjaligi va avtomobil 
shinalarini konveyr usulida ishlab chiqarishni tashkil etish, kimyo 
sanoatida azot kislotasini ishlab chiqarishni tashkil etish, Buxoro va 
Samarqand viloyatlarida kanalizatsiya tizimini tozalash inshootlarini 
rekonstruksiya qilish, Buxoro viloyatining Olot va Qorakoʻl tumanlarini 
ichimlik suvi bilan taʼminlash tizimini yaxshilash, hududiy avtomobil 
yoʻllarini rivojlantirish (2 va 3 bosqich), Toshkent shahri koʻchalarini 
yoritish tizimida energiya tejovchi texnologiyalarni joriy etish kabi loyi-
halar amalga oshirilmoqda. 
Hududlar kesimida asosiy kapitalga xorijiy investitsiya va 
kreditlarning oʻzlashtirilishida Respublikaning 3 ta hududi Buxoro 
viloyati, Toshkent shahri va Qashqadaryo viloyati Respublika boʻyicha 
jami xorijiy investitsiya va kreditlarning 76% ini qamrab olgan. Bu 
yuqorida sanab oʻtilgan yirik investitsiya loyihalarini aynan shu 
hududlarda amalga oshirilayotganligi bilan izohlanadi. 
Joriy davrda asosiy kapitalga kiritilgan investitsiyalarning yakuniy 
natijasi sifatida bir qator ishlab chiqarish quvvatlari va ijtimoiy soha 
obyektlari ishga tushirildi.
Neft va gaz sohasida bir necha ekspluatatsiya uchun burgʻulangan 
gaz qudugʻi, koʻplab quduqni ishlab chiqarishga tayyorlash, avtomobil 


477 
vositalariga gaz ballonlarini oʻrnatish va xizmat koʻrsatish markazi, 
yiliga 8 ming tonna polimer mahsuloti ishlab chiqaruvchi obyekt, yiliga 
6 mlrd metr kub gazni deflyurizatsiya qiluvchi yangi 3 blok, yiliga 2,5 
ming tonna plastik idishlar ishlab chiqaruvchi zavod va boshqa ishlab 
chiqarish quvvatlari ishga tushirildi.
Energetika sohasida 53,9 km uzunlikdagi 0,4-6-10 kB elektr uzatish 
liniyasi yangi qurilgan boʻlsa, 495,8 km 0,4-6-10 kB elektr uzatish 
liniyasi 
rekonstruksiya 
qilindi. 
Shunungdek, 
1,2,3 
sonli 
gidrogeneratorlarning ishchi gʻildiraklarini almashtirish bilan Chorvoq 
GES gidrogeneratorlarini modernizatsiya qilish kabilar amalga oshirildi.
Masalan, Togʻ-kon sanoati 57% Ishlab chiqarish sanoati 13% 
Axborot va aloqa 10% Tashish va saqlash 9% Sogʻliqni saqlash 3% 
Elektr, gaz bilan taʼminlash 2% Suv bilan taʼminlash, kanalizatsiya 2% 
boshqalar. 
Asosiy kapitalga investitsiyalarning iqtisodiy faoliyat turlari 
boʻyicha tarkibida yuqorida ta`kidlab oʻtilganidek togʻ-kon sanoati 
yetakchilik qilmoqda. Ushbu tar-moqda jami moliyalashtirish manbalari 
hi-sobidan 12 405,3 mlrd.soʻm yoki jami asosiy kapitalga kiritilgan 
investitsiyalar-ning 20,4 %i oʻzlashtirilgan. Shundan 10 895,0 
mlrd.soʻm yoki jami investitsiya-larning 17,9%i tabiiy gaz qazib 
chiqarish uchun yoʻnaltirilgan. 
Turar joy qurilishiga investitsiyalar aholini namunaviy loyihalar 
asosida qurilayotgan va arzonlashtirilgan uy-joylar qurilishi boʻyicha 
davlat dasturlari-ning amalga oshirirlishi hamda aholi tomonidan yakka 
tartibdagi turar-joylar qurilishi hajmlari bilan bogʻliq.
Ishlab chiqarish sanoatiga investitsiyalar hajmi 8 746,8 mlrd.soʻmni 
va jami investitsiyalardagi ulushi 14,4%ni tashkil etdi. Ishlab chiqarish 
sanoati tarkibida eng koʻp investitsiya oʻzlashtirilgan 3 faoliyat turi 
quyidagilar: metallurgiya sanoati 1 305,6 mlrd.soʻm (jami asosiy 
kapitalga investitsiya-lardagi ulushi 2,2%), oziq-ovqat, ichimlik, tamaki 
mahsulotlari ishlab chiqarishi 1.265,4 mlrd.soʻm (2,1%), tekstil 
mahsulotlari ishlab chiqarishi 1 177,7 mlrd.soʻm (1,9%). 


478 
Joriy davrda 16 309,0 mlrd soʻm yoki asosiy kapitalga investitsiya-
larning 26,9%i xorijiy investitsiya va kreditlar hisobidan amalga 
oshirildi.
Joriy yil boshidan oladigan boʻlsak, yilning yanvar-sentabr oylarida 
xorijiy investitsiya va kreditlarning oʻsish surati bir oz pasaygan 
boʻlsada, yil ohiriga kelib yuqori suratlarda oʻsish kuzatildi. Bu albatta 
yuqorida sanab oʻtilgan Buxoro viloyatidagi Kandim konlar guruhini 
ishlab chiqarishga tay-yorlash va gazni qayta ishlash zavodini qurish 
ishlari boʻyicha investitsiyalarning oʻzlashtirilishi bilan bevosita bogʻliq. 
Shuningdek, Oʻzbekiston Respublikasi kafolati ostidagi xorijiy in-
vestitsiya va kreditlar hisobidan amalga oshirilayotga investitsiya loyi-
halari: Angren erkin iqtisodiy zonasida qishloq xoʻjaligi va avtomobil 
shinalarini konveyr usulida ishlab chiqarishni tashkil etish, kimyo 
sanoatida azot kislotasini ishlab chiqarishni tashkil etish, Buxoro va 
Samarqand viloyatlarida kanalizatsiya tizimini tozalash inshootlarini 
rekonstruksiya qilish, Buxoro viloyatining Olot va Qorakoʻl tumanlarini 
ichimlik suvi bilan taʼminlash tizimini yaxshilash, hududiy avtomobil 
yoʻllarini rivojlantirish (2 va 3 bosqich), Toshkent shahri koʻchalarini 
yoritish tizimida energiya tejovchi texnologiyalarni joriy etish kabi loyi-
halar amalga oshirilmoqda.
Hududlar kesimida asosiy kapitalga xorijiy investitsiya va kreditlar-
ning oʻzlashtirilishida Respublikaning 3 ta hududi Buxoro viloyati, 
Toshkent shahri va Qashqadaryo viloyati Respublika boʻyicha jami xori-
jiy investitsiya va kreditlarning 76%ini qamrab olgan. Bu yuqorida 
sanab oʻtilgan yirik investitsiya loyihalarini aynan shu hududlarda 
amalga oshirilayotganligi bilan izohlanadi. 
Joriy davrda asosiy kapitalga kiritilgan investitsiyalarning yakuniy 
natijasi sifatida bir qator ishlab chiqarish quvvatlari va ijtimoiy soha 
obyektlari ishga tushirildi.
Neft va gaz sohasida bir necha ekspluatatsiya uchun burgʻulangan 
gaz qudugʻi, koʻplab quduqni ishlab chiqarishga tayyorlash, avtomobil 
vositalariga gaz ballonlarini oʻrnatish va xizmat koʻrsatish markazi, 
yiliga 8 ming tonna polimer mahsuloti ishlab chiqaruvchi obyekt, yiliga 
6 mlrd metr kub gazni deflyurizatsiya qiluvchi yangi 3 blok, yiliga 2,5 


479 
ming tonna plastik idishlar ishlab chiqaruvchi zavod va boshqa ishlab 
chiqarish quvvatlari ishga tushirildi. 
Energetika sohasida 53,9 km uzunlikdagi 0,4-6-10 kB elektr uzatish 
liniyasi yangi qurilgan boʻlsa, 495,8 km 0,4-6-10 kB elektr uzatish 
liniyasi 
rekonstruksiya 
qilindi. 
Shunungdek, 
1,2,3 
sonli 
gidrogeneratorlarning ishchi gʻildiraklarini almashtirish bilan Chorvoq 
GES gidrogeneratorlarini modernizatsiya qilish kabilar amalga oshirildi. 
Shu bilan birga, sekundiga 3,5 kub metr suv tortish quvvatiga ega 
“Raish-Xakent-2” nasos stansiyasi rekonstruksiyasi, 597 uyali aloqa 
bazaviy stansiyalari, 131 ta paxta xomashyosini oʻzaro hisob-kitob qilish 
va monitoringini yurgazish markazlari, 2 ta tezyurar yoʻlovchi tashuvchi 
Talgo-250 elektropoyezdlarini sotib olish, yiliga 65 ming tonna 
ruxlangan yoritish ustunlari va yoʻl toʻsiqlari ishlab chiqaruvchi zavod, 
koʻplab yogʻmoy ishlab chiqaruvchi sexlarni modernizatsiya qilish va 
texnik qayta qurollantirish, qishloq xoʻjaligi mahsulotlarini kompleks 
ishlab chiqarish, qayta ishlash saqlash va yetkazib berish obyekti va 
boshqa turli sohalarda yangi obyektlar ishga tushirildi.
Ijtimoiy sohada joriy davrda jami 11293,2 ming kv.m, shu jumladan 
qishloq joylarda 7825,4 ming kv.m turar-joylar ishga tushirildi. Ulardan 
namunaviy loyihalar asosida qurilgan turar-joylar 1663,8 ming kv.m ni 
tashkil etdi.
Sogʻliqni saqlash sohasiga oid obyektlar boʻyicha 4208 oʻrinli 
kasalhonalar, shu jumladan qishloq joylarda 235 oʻrin, 7655 qatnovga 
moʻljallangan poliklinikalar (qishloq vrachlik punktlarini qoʻshgan 
holda), shu jumladan qishloq joylarda 3675 qatnovli poliklinikalar ishga 
tushirildi.
Taʼlim sohasida 94465 oʻquvchi oʻrinli umumtaʼlim va 
ixtisoslashtirilgan maktablar yangi qurilib, rekonstruksiya qilingan 
boʻlsa, 152 umumtaʼlim va ixtisoslashtirilgan maktablar kapital 
taʼmirdan chiqarildi. Shuningdek, 180 oʻquvchi oʻrniga ega kasb-hunar 
kollejlari va 28 ta bolalar sporti obyektlari ishga tushirildi. 
Turar-joylarning asosan qishloq joylarda qurilayotganligi namu-
naviy loyihalar asosida qurilayotgan yakka tartibdagi uy-joylar qurilishi 


480 
boʻyicha olib borilayotgan davlat dasturlarining bajarilishi hamda 
aholining oʻzi uchun yakka tartibda qurayotgan uylari bilan bogʻliq. 

Download 7,53 Mb.
1   ...   241   242   243   244   245   246   247   248   ...   342




Download 7,53 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



 Oʻzbekiston Respublikasida amalga oshirilayotgan

Download 7,53 Mb.
Pdf ko'rish