545
Ya’ni, milliy iqtisodiyot moliyaviy “kislorodni” koʻproq olish natijasida
YaIM ishlab chiqarish ham koʻpayib boradi. IS-egri chizigʻi tovarlar
xizmatlar bozorida foiz stavkasi R va
daromadlar darajasi Y ning
kombinatsiyalarini
xarakterlovchi,
bir
vaqtning
oʻzida asosiy
makroiqtisodiy ayniyat, iste’mol, investitsiya va sof eksport funksiyalari
qondiriladigan nuqtalarning geometrik joylashuvini xarakterlaydi. Bu
egri chiziqning har bir nuqtasida investitsiyalar va jamgʻarmalar oʻzaro
teng boʻladi.
IS-egri chizigʻini Keyns xochi va investitsiya funksiyasi grafigi
yordamida keltirib chiqaramiz.
E=Y
E E
1
E
2=
E
1-
E(ΔI)
ΔI Y
R
R
2
R
1
I IS
I
2
I
1
I Y
2
Y
1
Y
27.4-chizma.
IS-egri chizigʻini Keyns xochi
Foiz stavkasining R
1
dan R
2
ga qadar koʻtarilishi
investitsiyalar
miqdorini I
1
dan I
2
ga qadar kamayishiga olib keladi. Bu haqiqiy
xarajatlar egri chizigʻini E
1
dan E
2
ga qadar pastga tomon ΔE = ΔI ga
teng miqdorda surilishiga olib keladi. Oqibatda daromadlar miqdori Y
1
dan Y
2
qadar ΔY =ΔE
x m miqdorga pasayadi, bu yerda
(m = 1/(1-
b(1-T)+m’)).
546
Demak tovarlar va xizmatlar bozorida daromadlar darajasi va foiz
stavkasi dinamikasi oʻrtasida teskari bogʻliqlik mavjud.
R oʻzgarmagan holda IS egri chizigʻining oʻngga
yoki chapga
siljishi quyidagi omillar ta’sirida roʻy beradi:
- iste’mol xarajatlari darajasi;
- davlat xaridi darajasi;
- sof soliqlar (soliqlar - subsidiyalar - transfertlar);
- investitsiyalar hajmining (R ning mavjud stavkasida) oʻzgarishi.
IS tenglamasini iste’mol, investitsiya va sof eksport funksiyalari
tenglamalarini asosiy makroiqtisodiy ayniyatga qoʻyib, uni R va Y ga
nisbatan yechib topiladi.
R ga nisbatan topilgan IS tenglamasi:
