129
Bu yerda iqtisodchilar bu tarixiy voqeani qanday tushuntirishadi:
Vaqt oʻtishi bilan texnologiya ishchilar
samaradorligini va mehnatga
talabni oshirdi. Mehnatga talab ortishi muvozanat ish haqini koʻtardi. Ish
haqi koʻtarilishi, mehnat uchun mukofot boʻladi. Biroq, juda koʻp
mehnatni ragʻbatlantirishga javoban, ishchilar koʻproq hordiqni
tanlashadi. Boshqa soʻzlar bilan aytganda, yuqori ish haqining daromad
taʼsiri almashtirish taʼsiridan baland boʻladi.
Mehnat taklifiga daromad ta'siri kuchli
ekanligining yana boshqa
dalillari juda koʻp, masalan: lotereyalar gʻoliblari.
Lotereyada yirik
mukofotlar
sovrindorlari, daromadlarini oʻzgarishi
natijada ularning
byudjet sigʻimini tashqariga siljitadi. Gʻoliblarining
ish haqi
oʻzgarmagani sababli ularning byudjet sigʻimi oʻzgarmay qoladi.
Shuning uchun almashtirish taʼsiri yoʻq. Lotereya gʻoliblarini
xatti-
harakati
oʻrganilib, biz mehnat taklifiga daromad taʼsirini
izolyatsiyalashimiz mumkin.
Lotereya gʻoliblarini oʻrganish natijalari ajoyib boʻladi. Oʻsha
gʻoliblardan kim $ 50000
dan ortiq yutsa, deyarli 25 foizi bir yil ichida
ishlashni kamaytiradi va boshqa 9 foizi mehnat soati sonini kamaytiradi.
Yana $ 1 milliondan ortiq yutuq gʻoliblarining deyarli 40 foizi ishlashni
toʻxtatadi. Bunday katta yutuq mehnat taklifiga daromad taʼsiri sezilarli
boʻladi.
Xuddi shunday natijalar 1993-yilda
Quarterly Journal of
