18
II BOB. MIKROIQTISODIYOTNING ASOSIY
KATEGORIYALARI: TALAB VA TAKLIF
4
2.1.Bozorlar va raqobat
Bozor – bu muayyan tovar yoki xizmatlarni xarid qiluvchilar va
sotuvchilar guruhidir. Bir guruh xaridorlar
tovarga talab miqdorini
belgilaydi va bir guruh sotuvchilar tovar taklifini belgilab beradi.
Bozor koʻp shaklga egadir. Ayrim hollarda ular, masalan, koʻplab
qishloq xoʻjaligi mahsulotlari bozorlarida yuqori darajada tashkil etilgan
boʻladi. Bunday bozorlarda sotuvchi
va xaridor muayyan vaqt va
muayyan joyda uchrashadilar va kim-oshdi savdosida narxlar
belgilanadi.
Ammo koʻpincha bozorlar kerakli
darajada tashkil etilgan
boʻlmaydi. Masalan, muayyan bir shaharda muzqaymoq savdosini
koʻrib chiqaylik. Xaridorlar muayyan bir joyda uchrashmaydilar.
Sotuvchilar harxil joyda boʻladilar va har-xil tovarni taklif qiladilar. Bu
yerda kim-oshdi savdosi boʻlmaydi. Har bir sotuvchi oʻzi
narxni
belgilaydi va xaridor qanaqa va qayerda muzqaymoq olishni oʻzi hal
qiladi. Shunga qaramay, bu holda ham sotuvchi va xaridor oʻzaro
bogʻlangan. Muzqaymoq xaridorlari koʻp sotuvchilar ichidan oʻzining
ehtiyojini
qoniqtiradiganini tanlaydilar, sotuvchilar esa oʻz oʻrnida
yaxshi savdo uchun xaridorlarni qiziqtirishga harakat qiladilar. Shunday
qilib, qandaydir tashkilotchilik mavjud boʻlmasligiga qaramay, bozorni
sotuvchi va xaridor shakllantiradi.
