• Mahsulot sifati noaniqligi. Avtomobil va sugʻurta bozoridagi asimmetrik axborot.
  • Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti




    Download 7,53 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet91/342
    Sana13.12.2023
    Hajmi7,53 Mb.
    #118127
    1   ...   87   88   89   90   91   92   93   94   ...   342
    Bog'liq
    MIKROIQTISODIYOT. MAKROIQTISODIYOT (2) (7)

    Ma’naviy tavakkalchilik bu muammo boʻlib, u agent deb atalgan 
    bir shaxs prinsipal-agent deb atalgan boshqa bir shaxsning topshirigʻini 
    bajarishida vujudga keladi. Agar prinsipal-agent agentning xatti-
    harakatini toʻliq nazorat qila olmasa, u holda agent prinsipal-agent 
    oʻylaganidan koʻra kamroq samara bilan ishlaydi. Ma’naviy 
    tavakkalchilik bu tavakkal yoki “xavf” boʻlib, unda agent notoʻgʻri yoki 
    axloqsiz xatti-harakat qiladi. Bunday holatlarda prinsipal-agent koproq 
    masʼuliyat bilan ishga yondashishi uchun har xil ragʻbatlantirishlardan 
    foydalanadi. 
    Ish bilan bandlik munosabatlari klassik misoldir. Prinsipial-agent bu 
    ish beruvchi, agent bu ishchi. Axloqiy xavf muammosi bu yaxshi 
    nazorat ostida boʻlmagan ishchining oʻz javobgarligidagi ishdan 
    qochishi. Ish beruvchilar bunga turlicha javob qaytarishlari mumkin: 

    Yaxshiroq nazorat qilish. Ota-onalar yonlangan enagalarni 
    ular yoʻqligida bolalariga munosabatini koʻrish uchun uyga yashirin 
    kameralar oʻrnatishadi. Maqsad masʼuliyatsiz munosabatni tutish. 

    Yuqori darajadagi oylik. Ish haqi samaradorligi nazariyasiga 
    koʻra, ba’zi ish beruvchilar oʻz ishchilariga oylikni mehnat bozoridagi 
    narxdan yuqoriroq toʻlashni afzal deb bilishadi. Oddiy darajadan 
    yuqoriroq oylik oladigan ishchi oʻz ishidan notoʻgʻri yoʻlda foydalanishi 
    kamroq ehtimolda, chunki agar u qoʻlga tushsa va haydalsa u qayta 
    bunday oylik toʻlanadigan joy topa olmasligi mumkun. 
    Ish beruvchi axloqiy xavf kamaytirish uchun ushbu yoʻllardan 
    istaganini tanlashi mumkin. 
    Mahsulot sifati noaniqligi. Avtomobil va sugʻurta bozoridagi 
    asimmetrik 
    axborot. 
    Faraz 
    qilaylik, 
    bozorda 
    foydalanilgan 


    157 
    avtomobillar sotiladi. Faraz qilaylik, mashinaning holati (sifati) oʻrtacha 
    holatdan yuqori boʻlsa yaxshi avtomobil, past boʻlsa - yomon avtomobil 
    (ushbu masalani 1970-yilda birinchi boʻlib amerikalik olim A.Akerlof 
    oʻrgangan). Yaxshi avtomobillarning narxi 3000 doll. Agar bozorda 
    ikkala kategoriyadagi avtomobillar soni bir-biriga teng boʻlsa, 
    avtomobilning oʻrtacha narxi 2000 doll. boʻladi. Ushbu holatda yaxshi 
    avtomobilni ham, yomon avtomobilni ham sotib olish ehtimoli 50 foizga 
    teng. 
    Biroq sotuvchilar oʻzlarining avtomobili sifatini yaxshiroq biladi, 
    xaridorlar bunday axborotga ega emaslar. Yaxshi mashina sotuvchilarni 
    2000 doll. narx qanoatlantirmaydi. Yomon mashina sotuvchilarni esa 
    2000 doll. narx qanoatlantiradi va bu narx ular kutgan narxdan ancha 
    yuqori.
    Bozorda asimmetrik axborot boʻlgan sharoitda avtomobil 
    bozoridagi narx avtomobil sifati toʻgʻrisida toʻliq axborotni bermaydi, 
    natijada bozordagi savdo-sotiqlarni noratsional boʻlishiga olib keladi. 
    Yaxshi avtomobil egalari oʻz avtomobillarini 2000 doll.da sotishdan voz 
    kechadilar. Oqibatda yaxshi avtomobillar taklifi kamayadi. Yomon 
    avtomobillar narxi yuqori boʻlgan uchun, ularning taklifi oshadi. Bunday 
    holatda yaxshi avtomobil olish ehtimoli 50 foizdan nolga tushib ketadi. 

    Download 7,53 Mb.
    1   ...   87   88   89   90   91   92   93   94   ...   342




    Download 7,53 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

    Download 7,53 Mb.
    Pdf ko'rish