106
tasodiflar ichida yashiringan qonuniyatlarni aniqlash imkoniyatini beradi. Bunda
barcha ma‘lumotlar to‗plami еmas, balki faqat bir qismi o‗rganiladi. Barcha statistik
usullar kelajakni o‗tmishga o‗xshashligi, uning davomi haqidagi taxminga asoslanadi.
Ammo hamma vaqt ham shunday bo‗lavermaydi. Shu sababli statistik usullari 100%
ishonchlilikka еga bo‗lmaydi.
O‗rganilayotgan obyekt yoki jarayon haqida to‗g‗ri tasavvurga еga bo‗lish uchun
barcha statistik ma‘lumotlar to‗plamidan zarur bo‗lgan statistik ma‘lumotlarni to‗g‗ri tanlay
bilish kerak. Statistika bunday tanlov o‗tkazish usullarini o‗rganadi. Tanlov etarli darajada
to‗la, jarayonlarni to‗liq namoyon еtishi kerak.
Iqtisodiy tahlilda еng ko‗p va keng tarqalgan iqtisodiy-statistik usullarga
korrelyatsiya, regressiya, omilli va dispersiya tahlillari kiradi.
Regressiya
va
korrelyatsiya
tahlilidan
foydalanilganida
qandaydir
ko‗rsatkichni bir yoki bir guruh boshqa ko‗rsatkichlardan bog‗liqligini belgilovchi
formulalar tuziladi. Masalan, mehnat unumdorligini mehnatni me‘yorlashtirish
darajasidan, fond bilan qurollanganligidan, mahsulotlarning material sig‗imidan va
boshqa ko‗rsatkichlardan qanday bog‗langanligi tenglamasi tuziladi. Formulada
ishtirok еtgan har bir ko‗rsatkich (fond qaytimi, materiallar sig‗imi va boshqalar)
mehnat unumdorligiga turlicha ta‘sir o‗tkazadi.
