101
Yuqorida keltirilgan talablar qo‗shimcha izoh talab qilmaydi.
Ularni bajarish
qiyinchilik tug‗dirmaydi. Biroq ayrim hollarda taqqoslanmalikni ta‘minlash mushkil
bo‗lib bir qator qo‗shimcha hisob kitoblarni qilishni taqazo qiladi. Ularni ayrimlarini
kurib chikamiz:
а)
Hajmiy ko‗rsatkichlarni mos kelmasligi. (masalan
ishlab chiqarish
xarajatlarini umumiy o‗zgarishni hisobga olishda tannarxni o‗zgarishda olib,
mahsulot hajmini o‗zgarmasdeb olish zarur);
б)
Kiymat ko‗rsatkichlarini mos kelmasligi. (mahsulot hajmini o‗zgarishini
o‗rganish uchun kiymat ko‗rsatkichi ta‘sirini neytirallashtirish lozim);
в)
Sifat omilini mos kelmasligi. (ayrim hollarda mahsulot umumiy hajmini
uning hajmini ko‗p aytirish yoki kamaytirish yo‗li bilan standart sifatga keltirib olish
- sutni bazis eglilik darajasiga keltirib olish);
г)
Tuzilmaviy omillarni mos kelmasligi. (sifatni bazis darajasini yo‗qligi va u
olingan mahsulot sortlar bo‗yicha taqsimlanganda).
д)
Vaqt oraligini yoki fursatni mos kelmasligi. (Vaqt oralig‗ini mos
kelmasligini korrektirovka qilish bilan to‗g‗rilash mumkin, lekin fursat mos kelmasa
uni faqat almashtirish mumkin).
Yuqorida
aytilgan kamchiliklarni, ya‘ni ayrim mos kelmasliklarni bartaraf
qilishda ba‘zan mutloq miqdorlar o‗rniga nisbiy yoki o‗rtacha
miqdorlardan
foydalanish, to‗g‗rilash koеffitsentlarini ishlatish, qayta
hisoblash metodi va shu
kabilardan foydalanish mumkin.
