16
Maqsad - bu muddao, murod, ya‘ni u yoki bu niyatga erishmoq uchun kо‗zda
tutilgan myshtapak orzu. Aynan shu maqsad kishi faoliyatini, о‗z orzularini ushalishiga
yо‗naltiradi. Biz dastlab о‗zimizning oldimizda turgan
maqsadimizni aniqlab olamiz,
cо‗ngpa esa shu maqsadimiz:
- bо‗lajak harakatlarimizni oldindan aniqlab beradi;
- faoliyatimizning ustuvor yо‗nalishini belgilaydi;
- faoliyatimizni aniq sohaga, ishga yо‗naltiradi;
- u yoki bu faoliyatimizning zarurlik darajasini belgilab beradi;
- pirovard natijamizning baholash meyorini belgilaydi va h.k.
Maqsadning ilmiy asoslanganligi va tо‗g‗pi belgilanganligi boshqaruv uchun juda
muhimdir. Chunki aynan shu maqsadga binoan:
- boshqarish funksiyalari;
- boshqarish usullari;
- boshqarishning tuzulmaviy tarkibi;
- lavozimlarni belgilash va kadrlarni tanlash kabi muhim masalalar hal etiladi.
Boshqaruv maqsadi quyidagi talablarga javob berishi lozim (1.1-jadval).
1.1-jadval
Boshqaruv maqsadiga qо„yiladigan asosiy talablar
№
Talablar
Izoh
1.
Maqsad bir ma‘noli va aniq
bо‗lishi kerak.
Agar qayerga borishni bilmasangiz, u holda biror yо‗lni tanlashga ham xojat
qolmaydi.
2.
Maqsad real va bajarilishi
mumkin bо‗lishi kerak.
Qaysi tomonga suzishni aniq maqsad qilib olmagan yelkanli qayiqqa hech
qanday shamol ham hamroh bо‗la olmaydi. Maqsad – bu navbatdagi
bosqichda ―jang‖ bilan zabt qilinadigan bamisoli chо‗qqi. Buni zinhor
unutmaslik darkor. Shu ―jang―da g‗oli6 chiqish
uchun bajarilishi mumkin
bо‗lgan real maqsadni о‗z oldimizga qо‗yishimiz kepak. Undan optiqcha
ham, kam ham emas, vassalom.
3.
Maqsad miqdoran
о‗lchovga ega bо‗lishi
kerak.
Miqdoran о‗lchovga, meyorga ega bо‗lmagan maqsad - bu sarob. Bu
talabga
rioya
qilmaslik
rejalashtirilgan
maqsadning
oldindan
bajarilmasligiga zamin tayyorlash demakdir.
17
4.
Maqsad barcha
bajaruvchilarga tushunarli
bо‗lmog‗i darkor.
Maqsad, uni boshqarish prinsiplari, pirovard natijasi bajaruvchilarga
tushunarli bо‗lishi va ularga yozma ravishda sodda tilda yetkazilishi kerak.
5.
Maqsad bо‗limlar va
mas‘ullar bо‗yicha
detallashtirilgan bо‗lishi
kerak.
Maqsad
har bir faoliyat turi, har bir mas‘ul shaxs bо‗yicha mayda-
chuydasigacha batafsil taqsimlab chiqilgan bо‗lishi lozim. Shundagina bu
maqsadning ijro qilinish darajasini aniq nazorat qilish mumkin bо‗ladi.
6.
Maqsad kо‗p qirrali bо‗lishi
kerak.
Bu - umumiy, bosh maqsadning xususiy va yakka maqsadlarga bо‗linishini,
―Maqsadlar shajarasi‖ ni tuzishni talab qiladi.
Menejmentda foyda firmalarning о‗z personali, jamiyat va iste‘molchilar
manfaatlari yо‗lidagi kо‗p qirrali ishining natijasi sifatida qabul qilinadi.
Shuning
uchun foyda integral natija hisoblanib, unda firma faoliyati barcha tomonlarining
yakunlari umumlashtirilgan. Menejmentning eng muhim maqsadi sifatida foyda
olishni kо‗zlash shundan dalolat beradiki, foyda bozor xо‗jaligiga xos bо‗lgan hozirgi
sharoitda firmalar kо‗p maqsadli faoliyat kо‗rsatishining
umumlashtirilgan
samarasini о‗zida namoyon etadi.
Menejmentda maqsad, о‗zining asosiy tizimni hosil qiluvchi funksiyasidan
tashqari quyidagi funksiyalarni ham bajaradi:
1.
Maqsadlarda tashkilot menejmentining falsafasi, uning faoliyati
konsepsiyasi va rivojlanish konsepsiyasi ifodalanadi.
2. Maqsadlar tashkilotning barcha xodimlari
uchun faoliyatning asosiy
masalalari bо‗yicha yagona kо‗rsatmalar rolini bajaradi va bu bilan jamoani
mustahkamlaydi hamda insonlarni aniq maqsadni kо‗zlab harakat qiluvchi hamfikrlar
guruhiga birlashtiradi.
3. Maqsadlar firmalar, ularning bо‗linmalari, xizmatlari va alohida xodimlari
faoliyatini baholash mezonlari hisoblanadi.
Boshqaruv maqsadlari juda ham xilma-xildir. Bu
esa ularni muayyan tarzda
turkumlashni taqozo etadi (1.2-jadval).
