Multplekserlar va demultiplekserlar
Multiplekser-kombinatsiyalangan raqamli qurilma. U, bir nechta kirish signallaridan chiqishga, bitta yagona signalni, kelayotgan adresli kod bilan mos bo‘lganiga, uzatadi. n adresli kirishlar mavjud bo‘lganda, m=2n kombinatsiyali adresli signallarni amalga oshirish mumkin. Ularning har biri bironta m kirishlarni ta’minlab beradi. Eng ko‘p ishlatiladigan multiplekserlar «4 dan 1» (n=2, m=4), «8 dan 1» (n=3, m=8), «16 dan 1» (n=4, m=16). 66,a-rasmda «4 dan 1» multiplekserning sxemasi keltirilgan.68
66-rasm. Multiplekserning sxemasi
Bunda, D0–D3-kirishlar, F-chiqish, A0, A1-adresli kodlar kirishi.
68 Chris J. Georgopoulos Interface fundamenentals in Microprocessor-Controlled Systems. A member of the Kluwer academic publishers group. Greece, 2009, 88-89 p.
«4 dan 1» multiplekserning ishlar qoidasini muvofiqlik 5-jadvalidan bersa bo‘ladi (5-jadval).
mumkin. Rasmda «4 dan
To‘rt kirishli multiplekserning struktur sxemasi,
|
Kirishlar
|
chiqish
|
A1
|
A0
|
F
| |
0
|
0
|
D0
| |
0
|
1
|
D1
| |
1
|
0
|
D2
| |
1
|
1
|
D3
|
«I», «ILI», «NE» elementlaridan foydalanib, muvofiqlik jadvaliga binoan tuzilgan 66, b-rasmda keltirilgan.
Katta sonli kirishga ega bo‘lgan multiplekserlarni, 67-rasmda keltirilgan kabi, kam sonli kirishga ega bo‘lgan multiplekserlardan bajarish 1» multiplekserlarni kaskadlash ko‘rsatilgan bo‘lib,
undan «16 dan 1» multiplekser funksiyasini amalga oshirish uchun foydalaniladi.
67-rasm. Multiplekserlarni ulanish sxemasi
Multiplekserlar, mikroprotsessorli boshqariladigan ABT larda boshqariladigan elektron kommutatorlar sifatida qo‘llaniladi, masalan, bitta analogli-raqamli o‘zgartgichga bir nechta analogli signal ta’minotini zarur ketma- ketlikda ulash uchun qo‘llaniladi.
Demultipleksor, multiplekserga teskari funksiyani bajaradi, ya’ni ikkilik adresli kodga mos ravishda yagona kirishdan bironta chiqishga ma’lumotni yo‘naltiradi. Bunda, boshqa chiqishlarda mantiqiy 0 (1) bo‘ladi. Demultipleksorning ishlash prinsipi «4 dan 1» muvofiqlik 6-jadvaliga mos tasvirlanadi. «4 dan 1» demultipleksorning shartli belgilanishi 68, a-rasmda ko‘rsatilgan.
68-rasm. Demultipleksorning shartli belgilanishi
Bunda, D- kirish, F0–F3-chiqish, A0, A1- adresli kodlarning kirishi 6-jadvalda.
|
Kirishlar
|
Chiqishlar
|
A1
|
A0
|
F3
|
F2
|
F1
|
F0
| |
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
D
| |
0
|
1
|
0
|
0
|
D
|
0
| |
1
|
0
|
0
|
D
|
0
|
0
| |
1
|
1
|
D
|
0
|
0
|
0
|
“1 dan 4” demultipleksorning struktur sxemasi, «I» va «NET» mantiqiy elementlarda bajarilgan, 68,b- rasmda ko‘rsatilgan. Demultipleksorlar deshifratorlar bazasida ham bajarilishi mumkin. Bunda, kommutatsiyalanuvchi chiqishlar sonini oshirish uchun,
kaskadlash prinsipi qo‘llaniladi.
Demultipleksorlar shuningdek, boshqariladigan elektron kommutatorlarning bir turi hisoblanadi va ABT da bitta signalni turli o‘lchash va rostlash qurilmalariga uzatish uchun qo‘llaniladi.
|
