Qattiq chiqiv ko‘rsatkichidan foydalanish
Stek magazinli turidagi xotira qurilmasini o‘z ichiga oladi. Uning ishlash prinsipi, xotiraga kiritilgan oxirgi so‘z, u yerdan birinchi bo‘lib chiqariladi. Ya’ni, to‘pponcha magaziniga patronlarni joylashtirish kabi, xotira yacheykasi ham so‘zlar bilan to‘ldiriladi. Shunga o‘xshash ular chiqariladi-oxirgi kelgan birinchi chiqadi.
Stekdan shunday hollarda foydalaniladi, ma’lum sharoitlarni bajarishda asosiy dasturning ishini vaqtincha to‘xtatish zarur bo‘lganda.
Ma’lum sharoitlarni bajarishda asosiy dasturning ishini vaqtincha to‘xtatish zarur bo‘lganda, joydan foydalaniladi.
128-rasm. Nim dasturda bajariladigan ish tartibini tushuntiruvchi sxemasi136 MP asosiy dasturi ishini to‘xtatish uzilish deb nomlanadi. MP uzilish zarurati
avariyaviy signal kelgan hollarda, xodimlar tomonidan yangi ma’lumot kiritilganda, qurilma ishida buzilishlar bo‘lganda, berilgan yoki chegaraviy parametrlarning qiymatlari kelganda va sh.o‘., texnologik jarayondagi parametrlarning joriy qiymatlarini kuzatish uchun, mo‘ljallangan.
Stek, uzilish sharoitlari bo‘lgan hollarda nim dasturni bajarish uchun qo‘llanishi mumkin, bunda, qaysidir nim dastur bajarilishi kerak, masalan-sonlarni ko‘paytirish yoki bo‘lish (MP bu operatsiyalar doim dasturiy bajariladi). Standart bajariladigan ish tartibi nim dasturlari odatda xotira qurilmasida saqlanadi. Ularni
bajarish zarurati tug‘ilishi bilan MP joriy dasturni bajarishdan nim dasturga o‘tadi, so‘ng navbatdagi operatsiyani berilgan ketma-ketlikda bajarishga qaytadi. Nim dasturda bajariladigan ish tartibini tushuntiruvchi sxema 128-rasmda keltirilgan.
Mikroprotsessorlarni tashqi qurilmalar bilan muvofiqlashtirish
MP tashqi qurilmalar bilan ishlashini muvofiqlashtirish impulslarni sinxronlashtiruvchi generatorlar ISG yordamida amalga oshiriladi. Generatorning tebranishlarini qo‘zg‘atish uchun va ular chastotasini stabilizatsiyalashga kvarsli rezonator xizmat qiladi. Rezonator turli qutbli va turli 0,5-2 MGs faza siljishiga ega bo‘lgan to‘g‘ri burchakli impulslarni ishlab chiqaradi. 129-rasmda ISG ishlab chiqaradigan impulslarning barcha turlari keltirilgan.
129-rasm. ISG ishlab chiqaradigan impulslarning barcha turlari keltirilgan137 F1, F2 – MP alohida komandalar fazasi davomiyligini aniqlovchi taktli
impulslar;
READY-protsessorni yuklanishga yoki ma’lumotlarni chiqarishga tayyorlik signali;
137 Chris J. Georgopoulos Interface fundamenentals in Microprocessor-Controlled Systems. A member of the Kluwer academic publishers group. Greece, 2009.
RESET- dastlabki holatga qaytish signali, qayta ishga tushirish;
HOLD-ma’lumotlarni ushlab qolish signali (ma’lumotlarni bevosita tezkor xotiraga kelishi);
SYNC- sinxronizatsiyalovchi impulslar.
Impulslarning zaruriy chastotalari, fazlari va chuqurligi, topshiriq beruvchi va signallarni olish uchun, topshiriq beruvchi kvarsli rezonatordan maxsus mikrosxemalardagi impuls tuzuvchilar va bo‘luvchilarga signallar keladi.138
Tashqi qurilmalarga shuningdek, kirish-chiqish (KCHQ) va tashqi doimiy xotira qurilmalari (DXQ) kiradi, ularning soni va texnik parametrlari MP bajaradigan funksiyaning murakkablik darajasi bilan aniqlanadi. Protsessorga beriladigan va undan olinadigan ma’lumotlar bufer registriga tushadi (registor- lo‘kidon-registrlar, ularning kirishlari, razryadlari to‘lishi bilan, ikkilik sonlarni kiritish uchun kirishlari (chiqishlari) yopiladi). Registrlar maxsus mikrosxemalarda bajariladi.
MP ishini tashqi qurilmalar bilan muvofiqlashtirish va ular orqali boshqarish, boshqarish so‘zi yordamida bajariladi. Boshqarish so‘zi (yoki xolat bayti) mashina davrining har boshlanishida ma’lumotlar shinasiga uzatiladi. Holat bayti 8- razryaddan tashkil topadi, ularni har birining (0 yoki 1) qiymatlari, tashqi qurilmalarning ma’lum funksiyalarini bajarish uchun buyruq bo‘lib xizmat qiladi. Holat baytining namunasi 130-rasmda keltirilgan. Intel 8080 MP uchun, razryadlar quyidagi funksiyalarni bajaradi:
D0-uzilishni tasdiqlash uchun xizmat qiladi (0-uzilish tasdiqlanmaydi, 1-uzilish tasdiqlanadi);
130-rasm. Holat baytining namunasi keltirilgan
138 Peter G. Martin and Gregory Hale. Automation Made Easy. International Society of Automation. USA, 2009 206-209 p.
D1-ma’lumotni tashqi qurilmadan kiritish yoki xotiraga yozish (0-xotiraga yozilishi tasdiqlanadi, 1-DXQ yoki KCHQdan ma’lumot o‘qiladi);
D2-stekning yuqori yacheykasida adres mavjudligiga guvoxlik (nim dasturning bajarilishi);
D3-to‘xtashni tasdiqlash signalizatsiyasi;
D4-UVVdan ma’lumotni kelishi, uning adresi ASh chiqarilgan; D5-komandaning birinchi baytini ZU dan chiqarish signali;
D6-ma’lumot kiritilishi zarur bo‘lgan qurilma adresini tanlash;
D7-ma’lumotlar shinasi, xotiradan ma’lumotlarni o‘qish maqsadida foydalaniladi.
|
