202
Biror yoshdagi bolalarni tarbiyalashning turli muammodari bo’yicha shunday
papka tayyorlash mumkin, masalan, «Maktabgacha tarbiya yoshidagilarning
imkoniyatlari», «Bolalarda gigienik ko’nikma va odatiy tarbiyalang», «Bolalarni
qanday kiyintirish kerak», «To’liq uyqu», «Tabiatga sayohat», «Ehtiyot bo’ling -
ko’cha!», «Har bir xonadonda musiqa va ashula yangrasin!» va hokazo.
Papkalarda amaliy material ham joylashtiriladi: she`rlar, qo’lda yoztishga
o’rgatuvchi
topshiriq-mashqlar, o’qish uchun tavsiya qilinadigan badiiy asarlar
ro’yxati, bolalarning ishlari namunalari va hokazo.
Bu ish turlarining har biri o’z afzalliklariga ega na ota-onalarning pedagogik
madaniyatiii oshirishga xizmat qilishi mumkin.
Ko’chma papkalar ayrim oilalarga bir-ikki hafta muddatga vaqtincha
foydalanish uchun berib yuboriladi. Ko’chma papkadagi material bilan
tanishgandan so’ng ota-onalar shu erdagi daftarga o’z taassurotlarini, shuningdek,
shaxsiy tajribasini o’rtoqlashib yozib qo’yishi mumkin.
Tarbiyachidar esa o’z navbatidagi ota-onalar bilan o’qib chiqilganlar haqida
suhbat o’tkazishadi, tavsiya etilgan material bolalar tarbiyasida qanday yordam
bsrgani aniqlanadi, ularning fikricha uning mazmuniga nimani qo’shish
kerakligi
aniqlanadi.
Ko’chma papkadagi materialni vaqti-vaqti bilan yangilab turish, eskirgan
materiallarni, rasmlarni yangisiga almashtirish kerak. Papkaning o’zi chiroyli
yasatilishi undagi matn yo mashinkada bosilishi, yoki qo’lda aniq, tushunarli qilib
yozilishi kerak. Ko’chma papkalar odatda tarbiyachilarda saqlanadi.
Ko’rgazmalar jamoatchilik diqqatini bolalar tarbiyasi masalalariga qaratadi
va jumhuriyatimizda maktabacha tarbiya muassasalari erishgan muvaffaqiyatlarga
iftixorlik hissini uyg’otadi, shuning uchun ham ular katta ahamiyatga ega.
Ota-onalarning bolalar pedagogikasi va ruhiyati masalalariga nisbatan ortib
borayotgan e`tiborini qanoatlantirish uchun har bir maktabgacha ta`lim
muassasasida pedagogik va uslubiy adabiyotlar kutubxonasi bo’lishi kerak.
Yaqqol targ’ibotning hamma shakllarini qo’shib olib borish ota-onalarning
pedagogik
bilimlarini orttirishga, tarbiya ishiga qiziqishning o’sishiga imkon
beradi, ularni oilada tarbiyalash usullari va uslublarini qayta ko’rib chiqishga
undaydi.
Maktabgacha ta`lim muassasasi va maktab ishidagi izchillikni amaliy
ro’yobga chiqarishning muhim shartlaridan biri tayyorlov guruxlari tarbiyachilari
hamda birinchi sinflar o’qituvchilari o’rtasida ishga oid hamkorlikning
o’rnatilishidir.
Bu aloqalarning ahamiyati ayniqsa keyingi yillarda maktabda bolalarni 6
yoshdan o’qitishi va ijtimoiy maktabgacha ta`lim tizimining faol rivojlanishi
munosabati bilan ortdi. Xozirgi davrning o’ziga xos xususiyati –
maktabgacha
ta`lim muassasasining maktab bilan ommaviy yaqinlashuvi – maktabgacha ta`lim
muassasasi va maktab o’rtasidagi izchillikni amalga oshirish hamda maktabgacha
ta`lim muassasa va maktablar pedagogik jamoanlarning samarali hamkorliklarining
qaror topishi uchun mavjud ijtimoiy asosini yaratadi.
O’qituvchilar va maktabgacha ta`lim muassasa tarbiyachilari hamkorligining
asosiy vazifasi bolalarni maktabga tayyorlashda yakdillikka erishish, bolalarning
203
maktabga tayyorliklarining yuqori darajasini ta`minlash bo’lib, bu keyinchalik
maktabda muvafaqqiyatli o’qishga olib keldi.
Maktabgacha ta`lim muassasa va maktab hamkorligining mazmuni hamda
shakllari mana shu vazifalardan kelib chiqib aniqlanadi. Maktabgacha ta`lim
muassasa va maktab bolalari bilan aloqalarda o’zaro bog’langan uchta jihat:
axborot – oqartuv, metodik va amaliy jihatlar farqlanadi.
Bu o’qituvchi va tarbiyachilarga bolalarni maktabga tayyorlashning asosiy
masalalarini chuqurroq farqlashlariga, bolani aqliy va
ijtimoiy rivojlanishining
psixologik tabiatini maktabgacha yoshdagi bolalarning yosh xususiyatlarini
tushunishda birlikka erishishlariga yordam beradi. Bu maqsadda maktabgacha
ta`lim muassasa va maktab o’rtasidagi aloqalarning quyidagi aniq shakllari:
o’qituvchi va tarbiyachilarning izchillik va bolalarni maktabga tayyorgarliklari
muammolariga oid xamkolikdagi pedagoglar kengashida qatnashishlari, dasturlarni
―to’qnashtirish‖ ni muhokamasiga doir seminar – praktikumlarda qatnashish,
shuningdek tarbiyachi va o’qituvchilar tomonidan tayyorlangan bolalarning yosh
hususiyatlari maktabgacha ta`lim muassasasidan maktabga o’tishlarining
psixologik qiyinchiliklari, bolalarni maktab sharoitlariga muvafaqqiyatliroq
moslashuvlariga yordam beruvchi omillar va shu kabilardagi ma`ruzalarni o’zaro
almashishlari qaror toptiriladi.
Maktabgacha ta`lim muassasasi va matab aloqasining
metodik jihati katta
hamda tayyorlov guruxlari va maktabning 1 – sinfida ta`lim – tarbiyaviy ishni
amalga oshirish metod va shakllari bilan tanishish, bollar bilan matematika, ona
tili, jismoniy tarbiya, mehnat va axloqiy tarbiyaga doir ishlash metod va
shakllarida izchillikni qaror toptirishni nazarda tutadi. Bu jihat aloqaning
maktabgacha ta`lim muassasa va maktablar
pedagoglarining dars hamda
mashg’ulotlarga o’zaro kiri, so’ngra uni birgalikda muhokama qilishlari, ochiq dars
va mashqlar ko’rivuni uyushtirish, ayrim metodikalarga doir seminar –
praktikumlarda qatnashish, ilg’or tajriba almashishga oid birgalikdagi pedagoglar
kengshlarini o’tkazish, tarbiyachilarning maktabdagi yoki o’qituvchilarning
maktabgacha ta`lim muassasasidagi bolalarni maktabga tayyorlash yoki
maktabgacha ta`lim muassasasi tarbiyalanuvchilarini 1 – sinfda o’qitishning holati
muammolariga bag’ishlangan o’zlarini qiziqtirgan seminar – praktikumlarda
ishtirok etishlari kabi shakllari orqali amalga oshiriladi. Bu uchrashuvlarning
asosiy mazmuni ko’ndalang qo’yilgan masalalarni
har tomonlama tahlil qilish,
ularni hal etishdagi nuqsonlarni aniqlash, maktabgacha ta`lim muassasa va
maktabdagi ta`lim – tarbiyaviy ishni yanada takomillashtirishning aniq
tavsiyalarini ishlab chiqishdan iborat.
