VII. O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI PREZIDENTI ISLOM
KARIMOVNING “BOSH MAQSADIMIZ –MAVJUD
QIYNCHILIKLARGA QARAMASDAN,OLIB BORAYOTGAN
ISLOHOTLARNI, IQTISODIYOTIMIZDA TARKIBIY
O’ZGARIShLARNIIZChIL DAVOM ETTIRISH, XUSUSIY
MULKCHILIK, KICHIK BIZNES VA TADBIRKORLIKKA YANADA
KENG YO’L OChIB BERISH HISOBIDAN OLDINGA YURISHDIR” 15
yanvar 2016 yil Vazirlar Mahkamasining 2015 yakunlari va 2016 yilgi
iqtisodiy dasturning asosiy vazifalariga bag’ishlangan majlisidagi ma’ruzasi
O’tgan
2015-yil
bizning
maqsadimiz
bo’lmish
asosiy
vazifa
odamlarimizning munosib hayot darajasi va sifatini taminlash va rivojlangan
demokratik davlatlar qatoridan o’rin egallash bo’yicha avvalo muhim islohotlarni
amalga oshirish yo’lida katta qadam bo’ldi, deb aytishga to’liq asoslarimiz bor.
Mamlakatimiz iqtisodiyotini tarkibiy o’zgartirish tarmoqlarni modernizasiya
qilish, texnik va texnologik yangilashga doir loyixalarni amalga oshirish uchun
investisiyalarni jalb qilish borasida bajarilayotgan ishlar alohida etiborga
loyiq.2015-yilda ana shu maqsadlarga barcha moliyalashtirish manbalari hisobidan
15 milliard 800 million AQSh dollari miqdorida investisiyalar jalb etildi va
o’zlashtirildi. Bu 2014 yilga nisbatan 9.5 foiz ko’p demakdir. Jami
investisiyalarning 3 milliard 300 million dollardan ziyodi yoki 21 foizdan ortig’i
xorijiy investisiyalar bo’lib, shuning 73 foizi to’g’ridn-to’g’ri chet el
investisiyalaridir.
Mamlakatimiz qishloq xo’jaligida ham chuqur tarkibiy o’zgarishlar amalga
oshirilmoqda.
Murakkab
ob-havo
sharoitiga
qaramasdan,
fermer
va
dehqonlarimizning fidokorona mehnati va omilkorligi tufayli o’tgan yili mo’l hosil
yetishtirildi – 7 million 500 ming tonnadan ziyod g’alla, 3 million 350 ming
tonnadan ortiq paxta xirmoni barpo etildi.
Takidlash kerakki, bunday mo’l hosil asosan qishloq xo’jaligida ishlab
chiqarishni jadallashtirish, seleksiya ishlarini yaxshilash, g’o’za va boshoqli don
72
ekinlarining
rayonlashtirilgan
navlarini
joriy
qilish
zamonaviy
agrotexnologiyalarni o’zlashtirish evaziga taminlaydi.
Mamlakatimizda bug’doydan gektaridan o’rtacha 55 sentner hosil olingani,
ayrim tumanlarda bu ko’rsatkich 60-77 sentnerni tashkil etgani, hyech shubhasiz,
fermerlarimizning ulkan yutug’idir.
Shu bilan birga, qishloq xo’jaligining meva-sabzavotchilik, bog’dorchilik,
uzumchilik va chorvachilik kabi tarmoqlari ham jadal suratlarda rivojlandi. O’tgan
yili 12 million 592 ming tonna sabzavot va kartoshka, 1 million 850 ming tonna
poliz mahsulotlari, 1 million 556 ming tonna uzum, 2 million 731 ming tonna
meva yetishtirildi.
Qishloq xo’jaligi xomashyosini chuqur qayta ishlash, yetishtirilgan
mahsulotlarni saqlash infratuzilmasini rifojlantirishga ham alohida etibor
qaratilmoqda. O’tgan yili qishloq xo’jaligi mahsulotlarini qayta ishlaydigan 230 ta
korxona, 77 ming 800 tonna sig’imga ega bo’lgan 114 ta yangi sovutish kamerasi
tashkil etildi va modernizasiya qilindi. Mamlakatimizda meva-sabzavotlarni
saqlashning umumiy quvvati 832 ming tonnaga yetkazildi. Bu esa, yil davomida
narxlarning mavsumiy keskin oshib ketishiga yo’l ko’ymasdan, axolini asosiy
turdagi qishloq xo’jaligi mahsulotlari bilan uzluksiz taminlash, ushbu mahsulotlari
eksport qilishni kengaytirish narx navo barqarorligini saqlash imkonini bermoqda.
Bularning barchasi fidoyi dehqon va fermerlarimiz, barcha qishloq xo’jaligi
xodimlarining mashaqatli va sharafli mehnati mahsulidir, desak, ayni haqiqatni
aytgan bo’lamiz.
Jahon moliyaviy –iqtisodiy inqirozi hamon davom etayotganiga qaramasdan,
hisobot yilida yalpi ichki mahsulot 8 foiz, sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish
hajmi 8 foiz, qishloq xo’jaligi mahsulotlari qariyb 7 foiz, qurilish montaj ishlari
hajmi salkam 18 foizga oshdi.
Yillik byudjet yalpi ichki mahsulotga nisbatan 0.1 foiz profisit bilan
bajarildi. Inflyasiya darajasi 5,6 foizni tashkil qildi, yani prognoz ko’rsatkichlari
doirasida bo’ldi.
73
Xalqaro miqyosda katta nufuzga ega bo’lgan Jaxon iqtisodiy forumi
reytingiga ko’ra, O’zbekiston 2014-2015 yillardagi rivojlanish yakunlari va 2016-
2017 yillarda iqtisodiy o’sish prognozlari bo’yicha dunyodagi eng tez
rivojlanayotgan beshta mamlakat qatoridan joy olgani albatta barchamizga
manuniyat yetkazadi.
Bundan
tashqari
2015
yilda
mamlakatimiz
Birlashgan
Millatlar
Tashkilotining Oziq ovqat va qishloq xo’jalik tashkiloti (FAO) ga azo
davlatlarning oziq ovqat xavfsizligini taminlash sohasida Ming yillik rivojlanish
maqsadlariga erishgani uchun beriladigan mukofotiga sazovor bo’lgan 14 ta
davlatdan biri sifatida etirof etildi.
O’tgan yili bank tizimini yanada mustaxkamlash, banklarning kapitallashuv
darajasini oshirish va investisiyaviy faolligini kengaytirish taminlandi. Bank
tizimining jami kapitali 2014 yilga nisbatan 23,3 foiz ko’paytirib, 7 trillion 800
milliard so’mga yetdi. So’ngi 5 yilda mazkur ko’rsatkich 2,4 barobar o’sdi. Bank
tizimi kapitalining yetarlilik darajasi qariyb 24 foizni tashkil qildi. Bu umumiy
qabul qilingan xalqaro standartlardan 3 marta bank likvidligi esa eng yuqori
ko’rsatkichlardan 2 marta ko’pdir.
Jahon miqyosida savdo sotiq ishlarining o’sish surati sezilarli darajada
sustlashgani eksport qilinadigan eng muhim tovarlarga nisbatan tashqi talabning
kamayishi va narxlarning pasayishiga qaramasdan, biz tashqi savdo aylanmasidan
ijobiy saldoga erishdik. Bu esa davlatimizning oltin valyuta zaxirasini oshirish
imkonini berdi.
2015 yilda mamlakatimizda 980 mingdan ortiq ish o’rni tashkil qilingan
bo’lsa shuning 60 foizdan ziyodi qishloq joylarda yaratildi.
Kollejlarning 480 mingdan ortiq bitiruvchisi ish bilan taminlandi. Tijorat
banklari tomonidan ularga o’z biznesini tashkil qilish uchun 280 milliard so’mga
yaqin imtiyozli kreditlar ajratildi va bu 2014 yilga nisbatan 1,3 barobar ko’pdir.
O’zbekiston Mustaqilligining birinchi kunlaridan boshlab jamiyatning
ijtimoiy tabaqalashuv darajasini kamaytirishga alohida etibor berilayotgani sodda
74
qilib aytganda o’ta boylar ham, o’ta kambag’allar ham bo’lmasin, degan tamoyilga
amal qilib kelinayotgani sizlarga yaxshi malum, albatta.
Yurtimizdagi 10 foiz taminlangan va 10 foiz yetarlicha taminlanmagan aholi
daromadlari o’rtasidagi farq, yani ―desil koeffisenti‖ deb nom olgan ko’rsatkich
barqaror pasayish tendensiyasiga ega bo’lib, bu raqam 2010 yildagi 8,5 foiz
o’rniga 2015 yilda 7,7 foizni tashkil etdi.
Daromadlar o’rtasidagi farqni ifoda etadigan yana bir xalqaro ko’rsatkich
jini indeksi mamlakatimizda 2010 yildagi 0,390 o’rniga 2015 yilda 0,280 ni tashkil
etdi va bu natija dunyoning ko’plab iqtisodiy rivojlangan va rivojlanayotgan
davlatlariga qaraganda ancha pastdir.
O’tgan yili talim tarbiya sohasini yanada isloh etish va takomillashtirish
masalasi ham diqqat markazimizda bo’ldi. Mamlakatimizda talim tarbiya sohasiga
har yili sarflanayotgan xarajatlar yalpi ichki maxsulotga nisbatan 10 12 foizni
tashkil etmoqda. Bu YuNESKOning mamdakatni barqaror rivojlantirishni
taminlash uchun talimga yo’naltirilishi zarur bo’lgan investisiyalar miqdori
bo’yicha tegishli tavsiyalaridan yani 6 7 foizdan qariyb 2 barobar ko’pdir.
Oliy talim sohasida oliy uquv yurtlarining professor o’qituvchilarini
muntazam qayta tayyorlash bo’yicha mutlaqo yangi takomillashtirilgan tizim joriy
qilindi. 15 ta tayanch oliy uquv yurtida oliy talim muassasalari rahbarlari va
pedagog kadrlarini qayta tayyorlash hamda malakasini oshirish kurslari tashkil
etildi. Mazkur kurslarda oliy uquv yurtlarining 2 ming 700 ga yaqin o’qituvchisi
malaka oshirdi.
Mamlakatimizning 2016 yilga belgilab olingan marra va maqsadlari ijtimoiy
iqtisodiy rivojlanishining asosiy ustuvor yo’nalishlarini aniqlab olishda jahon
miqyosidagi hali beri davom etayotgan global inqiroz bilan bog’liq yuzaga
kelayotgan jiddiy muammolarni hisobga olmasligimiz mumkin emas, albatta.
2030 yilga borib mamlakatimizda yalpi ichki mahsulot hajmini kamida 2
barobar oshirish vazifasini qo’yishimiz uchun bugun, hyech shubhasiz barcha
asoslarimiz bor.
75
Qishloq xo’jaligi sohasida amalga oshirilayotgan islohotlar va tarkibiy
o’zgarishlarni yanada chuqurlashtirish yer va suv resurslaridan samarali
foydalanish 2016 yil va yaqin istiqbolga mo’ljallangan iqtisodiy dasturimizning
prinsipial muhim yo’nalishidir.
Jahon bozorlarida raqobat tobora kuchayib borayotgan bugungi sharoitda
iqtisodiyotimizning raqobatdoshligini tubdan oshirish eksportga mahsulot
chiqaradigan korxonalarni qullab quvvatlashni kuchaytirish fermer xo’jaliklari,
kichik biznes va xususiy tadbirkorlik subyektlarining eksport faoliyatidagi
ishtirokini har tomonlama rag’batlantirish ustuvor ahamiyat kasb etadi.
| 