70
tadbirlarining tizimi hisoblanadi. Biotexnik, texnologik xuquqiy iqtisodiy va
boshqa tabiatni muhofaza qilish choralari qo’llaniladi.
Tabiiy boyliklarni saqlash
va ulardan unumli, oqilona foydalanishga asoslangan jamiyat va tabiat o’rtasidagi
munosabatlarning uyg’unligini ta’minlashga qaratilgan davlat va jamiyat
tomonidan olib boriladigan tadbirlar tizimi. 1992 yil 9 dekabrda qabul kilingan
Tabiatni muhofaza qilish to’g’risidagi qonun bilan tartibga solinadi. Jamiyatda yer,
yer
osti boyliklari, suv, o’rmon, hayvonot va o’simlik dunyosi hamda atmosfera
havosini muhofaza qilish, tabiiy hosilalar va ekologik komplekslarni saqlash, qayta
tiklash, atrof muhitning biologik xilma-xilligini ta’minlash bilan bog’liq qoida-
talab, chora-tadbirlarning yig’indisi hisoblanadi. Ayniqsa, XX asrda tabiiy muhitni
muhofaza qilish yo’nalishiga katta e’tibor beriliib, har
bir davlat turli dastur, rejalar
va qonunchilik hujjatlari qabul qilingandir. Atrof tabiiy muhitni muhofaza qilish
bilan bog’liq chora-tadbirlarni amalga oshirishga qaratilgan qonunchilik xujjatlari,
qoida-talablari muhofaza ahamiyatidagi ijtimoiy-ekologik munosabatlarini tartibga
soladi.
Atrof-muhit ifloslantirilganligi uchun to’lovlar
- Ekologik qonunchilikda
ikki xil to’lovlar belgilangan - tabiat zahiralaridan foydalanganlik uchun va atrof-
muhitga salbiy ta’sir etganlik uchun to’lovlar. Atrof-muhitni ifloslantirganlik
uchun va boshqa turdagi salbiy ta’sirlar uchun to’lovlar
asosiy iqtisodiy
stimullardan hisoblanib, faoliyati tabiatga ta’siri bo’lgan korxona - tabiatdan
foydalanuvchilar qonunchilik talablari bilan mutanosib
holda atrof-muhitni
ifloslanishini kamaytirishga o’zlari chora ko’rishlarini ko’zda tutadi. Bunday
choralar turli ko’rinishlarda o’zini namoyon etishi mumkin. Me’yoridan ortiq
ifloslantiruvchi, doimiy katta miqdordagi to’lovlarni
xohlamagan tabiatdan
foydalanuvchilar ishlab chiqarish texnologiyalarini mukammallashtirishlari,
samarali tozalash qurilmalarini qurishlari yoki faoliyat ko’rsatatyotgan
inshootlarini yuqori samarali ishini ta’minlashlari mumkin. Nihoyat, korxonalar
atrof-muhitni ifloslantirishni kamaytirishning
salmoqli samarasiga korxona
tomonidan ishchilarga talablarni kuchaytirish va mehnat hamda texnologik tartib-
qoidaga rioya qilishni ta’minlash orqali erishish mumkin.
