37
bir oz surib yuboradi. Natijada butun sistemaning bo’shliqligi kamayish o’rniga
ortib ketishi mumkin. Nisbatan ikki fraktsiyali zich aralashma tayyorlash uchun
bir
fraktsiya
donalarining
o’lchamlari
ikkinchi
fraktsiya
donalarining
o’lchamlaridan 6, 5 barobar kichik bo’lishi kerak (yirik to’ldiruvchi
va qumning
aralashmasi). Biroq, uzluksiz donador tarkibli to’ldiruvchilar keng tarqalgan.
Ularning ma’lum miqdorda bo’shlig’i ko’proq, lekin qatlamlanib qolmaydi va
amaliyotda ko’p uchraydi.
To’ldiruvchilar aralashmasini bo’shligi 20 dan 50%ga qadar o’zgarib turadi.
Betonda bo’shliqligi еng kam va bir necha fraktsiyalardan
tashkil topgan
to’ldiruvchilarni qo’llagan ma’qul.
Minimal g’ovaklilikka еrishiladigan chaqilgan tosh (shag’al) va qumning
nisbatini qum yirik to’ldiruvchi g’ovaklarini to’liq
qoplaydi degan faraz orqali
aniqlash mumkin bo’lib, ularning qum zarralari bilan ayrim miqdordagi surilishlari
inobatga olinadi. Bu holda quyidagi formula kelib chiqadi
q
Q
=
sh
sh
nis
Sh
B
.
,
bu erda Q, SH – qum va chaqilgan tosh щeben’ sarfi; α – surilish
koеffitsiyenti; B
nis. Sh
– shag’alning nisbiy bo’shliqligi;
sh
q
,
-
mos holda
chaqilgan tosh va qumning zichligi.
Chaqilgan tosh yoki qumning bo’shliqligini materialning yoki chaqilgan
tosh yoki qumning haqiqiy bo’lakdagi
zichligi
*
- dan(g’ovakli shag’al yoki
chaqilgan tosh uchun) va to’kishdagi zichligi
Т
- dan aniqlash mumkin:
Ko’plab o’tkazilgan tajribalar asosida (α = 1, 1 ni qabul qilib) quyidagini
olamiz
1
,
1
/
/
