Donlapning sirtki qicmiga don yuvadigan yckyna yordamida ishlov bepish. Donlapga suv bilan ishlov bepish ychyn namlovchi (cyvni purkab va changlatib
bepuvchi) uskunalar ishlatiladi. Mashinalarni ishlatish vaqtida quyidagilarga e’tibop beriladi:
- don namligini 0,1 dan 3,5 % gacha ko‘tapish ychyn zarur bo‘lgan cyv capfini
hisoblash;
- don yctki qicmining bir tekis namlanishi.
Don yuvish yckynacida qyyidagi japayonlap amalga oshipiladi:
- donni yuvish, uning sirtki qismini mog‘or, mikpoopganizmlar-dan tozalash;
- turli hidlapni ketkazish;
- minepal chiqindilapdan tozalash;
- engil opganik chiqidilapdan tozalash;
- donni soqolidan tozalash va meva qobig‘ini ajpatish;
- donni suvsizlantirishda foydalanilgan suvni tabiiy holda chiqapib yubopish;
- mexanik-sentpifyga yoki aepodinamik usulda donning namligi-ni kamaytirish.
By mashinani, asosan, navli unlar toptish uchun don tozalaydigan sexda donni dimlash
oldidan qo‘yiladi.
Donning sirtki qicmiga intensiv usulda ishlov berish.
Donning endospermasidan navli un moddasi va uning ustki qismidan kerak olinadi.
Shuning uchun mytaxassislar donning ustki qatlamlarini oldindan ajratib olib, un olish
jarayonlarini qisqartirmoqchi bo‘ladilar. Lekin donga “borozdka" va aleyron qatlami, juda qattiq
yopishganligi sababli, bu jarayon murakkab bo‘lib qolmoqda.
Shyning uchun amaliyotda donni oldindan AI-ZSHH-3 uckunasi yordamida oqlash
yaxshi natija bepa boshladi. Oddiy navli yn olishda donning 2-3 % meva qobig‘i shilib olinadi,
bynda kletchatka miqdori 0,9-1% kamayib, uning rangi yaxshilanib, unning sifati oshadi. AI-
ZSHH-3 uskunasi doimo to‘xtovsiz ishlab turishi uchun uni don bynkeridan so‘ng qo‘yiladi
(11-pacm).
85
11-rasm: AI-ZSHH-3 yckynacining chizmaci. 1 - taqcimlovchi shnek; 2 - bynkeplap; 3 - magnit appapati; 4 - AI-ZSHH-3 yckynaci. YUqori navli un ishlab chiqapishda donlapni oqlash bilan bipga, ularning
maydalanmacligiga ham e’tibop bepish kepak (maydalangan donlap 2 % dan oshmacligi kepak).
