Bu o’yinda protogonist sifatida guruhdagi eng ko’zga tashlanmaydigan, sust
o’smir tanlanadi.
Boshlovchi o’yinning mohiyatini quyidagicha tushuntiradi: «Hozir
bir kishi
tashqariga chiqib, to uni chaqirmagunimizcha eshik orqasida kutib turadi.
Qolganlardan 7 kishini biz har bir o’yin qatnashchilarining ishtirokini va xulq-atvorini
baholash uchun (5 balli sistemada) hakam sifatida saylaymiz. Vazifangiz nimadan
iboratligini aytib oling: eshik ortidagi kishi - bizning eng aziz mehmonimiz. Tasavvur
qiling, u bizning respublikamiz uchun do’st mamlakat bo’lgan AQSh davlatining
vakili bulib, O’zbekiston va Amerika o’rtasida mustahkam aloqalarni yo’lga qo’yish
uchun tashrif buyurgan. Ishtirokchilardan
biri mehmonni chaqiradi, shu bilan birga
unga hamrohlik va tarjimonlik ham qiladi. Qolgan ishtirokchilarning har biri mehmon
bilan ko’rishishga, undan nimanidir so’rashga, unga nimalarnidir gapirib berishga
harakat
qilishi kerak, chunki mehmon zerikib qolmasligi kerak. Hakam a’zolarining
vazifasi: qatnashchilarning ishtirokini kuzatib borib, kimda-kim mehmon bilan quruq,
betakalluf, soxta, xushomadgo’ylarcha va odobsizlarcha munosabatda bo’lsa, ularning
ballarini tushirishdan iborat. Odobsizlar va ballari past bo’lganlar o’yindan
chiqariladi. Hakamlar har bir ishtirokchining o’rtacha bahosiga qarab, uning o’zaro
munosabatga kirishish qobiliyatiga baho beradilar».
Boshlovchi ham ishtirokchilar bilan birgalikda hakam a’zolarini, xamrohlik
qiluvchi (tarjimon)ni va «mehmon»ni tanlaydi. Xamrohlik
qiluvchi xonadan chiqib
ketadi va bir pasdan so’ng «mehmon»ni boshlab kiradi. Ishtirokchilar protogonistni
doira shaklida o’rab oladilar va uning atrofida kim qanday istasa shundayligicha
o’tiradilar. U bilan gaplashishning
navbatma-navbatligi shart emas, muhimi har bir
ishtirokchi u bilan munosabatga kirishishi kerak.
Oldindan ma’lum bo’lgan kulguli narsalar (mehmon bilan «chet tilida
gaplashish» va muloqotning odatlanilmagan usuli) o’yinga zavq bag’ishlaydi, kulgu
uyg’otadi, lekin ta’kidlangan jiddiylik yo’qolmaydi. Tajribalarda ko’rinishicha,
protogonist bilan muloqotda bo’luvchi shaxslar o’z
munosabatlarida xazilomuz,
kulguli harakatlarni ham qo’llaydilar. Bunda ishtirokchilar, hatto hakamlar tomonidan
ballar kamaytirilishi ehtimolini ham unutib qo’yadilar. Shunday vaziyat kuzatilganda,
o’yin nihoyasida boshlovchi ishtirokchilarning bu xil (noo’rin) harakatlarini
yengilgina bo’lsa xam ta’kidlab o’tishi kerak.
Mehmon nomiga aytilayotgan olqishlar haqida oldindan boshqotirib o’tirish
shart emas, balki ishtirokchilar buni o’yin jarayonida o’ylab topishlariga imkoniyat
yaratish kerak.
