Darsdan tashqari mashg‘ulotlar nima?  2

127 
TEST SAVOLLARI 
1. Maktab hayotini va ishini yurituvchi shaxslar? 
A) Maktab direktori, о‘rinbosarlari, kamolot yetakchisi;
B) Sinf rahbari; 
S) Uslub birlashma raisi; 
D) Fan о‘qituvchisi. 
2. Ekskursiyalarga qanday olib boriladi? 
A) Guruh bо‘lib;
B) 4-5 ta о‘quvchilar bilan; 
S) Yakka tartibda;
D) Ommaviy holatda. 
3. Maktab sharoitida dars uchun mо‘ljallangan vaqt qancha? 
A) 30 minut;
B) 40 minut; 
S) 45 minut;
D) 15 minut. 
4. Maktabda о‘tkaziladigan qaysi ommaviy tadbirlarni bilasiz? 
A) “Bilimlar kuni”
B) “Yangi yil kechasi” 
S) “Oltin kuz sayli”
D) “Mushoira kechasi” 
5. Kо‘rgazmali о‘qitish uslubining shakllari qaysilar? 
A) Rasmlar asosida hikoyalar tuzish; 
B) Mulyajlar tayyorlash; 
S) Kо‘rgazmali vositalar asosida darsni tashkil etish; 
D) Sо‘z о‘yinlari. 

128 
V-BOB. DARSDAN VA SINFDAN TASHQARI ISHLAR 
18-§. DARSDAN TASHQARI ISHLAR 
Darsdan tashqari ishlarning xususiyatlari. Darsdan tashqari 
ishlar о‘qituvchining individual yoki gruppali topshiriqlari asosida 
darsdan keyin kursni о‘rganish bilan bog‘liq bо‘lgan majburiy tarzda 
amaliy ishlarni bajarishni tashkil etish shakli. Darsdan tashqari ishlar: 
biologiya xonasida, tirik tabiat burchagida, о‘quv tajriba uchastkasida 
bajariladi. О‘quvchilarning darsdan tashqari ishlarining zarurligi 
shundan iboratki, о‘simliklar va hayvonlar ustida olib boriladigan 
kо‘pgina uzoq muddatli kuzatishlar о‘quv jadvaliga sig‘maydi. Ayrim 
xollarda turli asboblar va mikroskop yetishmasligi, sinfda turli 
topshiriqlarni bajarilishiga tо‘sqinlik qiladi. Biologiya kursini о‘rganish 
davomida har bir о‘quvchi mikroskop bilan ishlash kо‘nikma 
malakasiga ega bо‘lishi kerak. Shuning uchun о‘qituvchi navbat bilan 3-
5 о‘quvchini dars oldidan yoki darsdan sо‘ng mikroskop bilan ishlashini 
tashkil etish kerak. О‘quvchilar 3-5 tadan guruhlarga bо‘linib mayda 
hayvonlar ustida о‘qituvchi topshirig‘i bо‘yicha keyinchalik darslarda 
foydalaniladigan uzoq muddatlibiologik kuzatish va tajribalar olib 
boradilar. Har bir о‘quvchi yil davomida bir yoki ikkita darsdan tashqari 
ish bajaradi, ularning bajarilishiga о‘qituvchi baho qо‘yadi. Darsdan 
tashqari ishlar mazmuniga kо‘ra uyga beriladigan tajribalarga yaqin 
hisoblanadi. Lekin farqi shundaki uy ishlar ancha oddiyroq bо‘lib, sinf 
о‘quvchilari uchun bir vaqtda beriladi. Darsdan tashqari ishlarning uy 
ishlaridan, farqi ba’zan dastlabki xarakterda bо‘ladi, ya’ni sinfda 
о‘rganishdan bir necha kun, hafta va hatto bir necha oy ilgari beriladi. 
Masalan botanikadan
suv о‘simliklari bilan tajribalar -2oy
bargda kraxmal izlari hosil bо‘lishi -2 oy 
poya bо‘ylab suvning kо‘tarilishi -2-3 kun 
Hayvonlar ustida olib boriladigan tajribalar uzoq muddatli bо‘ladi. 
Odam va uning salomatligi kursidan morfologik, gistologik va meditsina 
xarakteridagi ishlar ma’lum mavzular о‘rganilgandan sо‘ng bilimni 
mustahkamlash uchun о‘tkaziladi. Kо‘pgina fiziologik tajribalar, shartli 

129 
refleks hosil qilish, avitaminoz va boshqalar oldindan bajariladi. 
Ularning natijalarini darsda kо‘rsatish imkoni bо‘ladi. Darsdan tashqari 
vaqtda о‘quvchilar о‘tkazayotgan barcha tajribalarning borishi haqida 
xabardor 
bо‘lgan 
о‘qituvchi darsda tajribaning borishi, turli 
bosqichlardagi о‘zgarishlarni namoyish qilishi, о‘tkazilayotgan tajribalar 
haqida о‘quvchilar axborotini yangi mavzular bayoniga kiritish 
imkoniga ega bо‘ladi. 

Download 1,48 Mb.