O’zbekiston Respublikasi Xalq

133 
Darslik bо‘yicha uy vazifalari о‘tilgan darsda hosil qilingan 
bilimlarnigina emas, balki undan oldin о‘zlashtirilgan bilimlarni ham 
mustahkamlash yuzasidan bо‘lishi mumkin. Darsda о‘qituvchi ish 
uslublari sistemasi vositasida о‘quvchilarni uyda darslikdan tо‘g‘ri 
foydalanishni о‘rgatib boradi. Bu uslublar quyidagilardan iborat: 
Yuzaki qarab chiqish orqali darslik materiali haqida dastlabki 
tushunchaga ega bо‘lish.Matnning bir muncha qiyin qismlarini, 
ta’riflarni, qonun, qoidalarni, lug‘atlarni о‘qish va taxlil qilish, rasm, 
sxema, jadvallarni kо‘rib chiqish va ma’nosini tushinib olish, raqamli 
ma’lumotlarga e’tibor berish. 
О‘quvchilar uyda darslik bilan ishlaganda matnni о‘rganishdan 
oldin, maqola yoki mavzuning asosiy qoidalarini aniqlab olishlari va 
boshqa ma’lumotlardan ajratib olishlari kerak. Yuqori sinf о‘quvchilari 
darslikni о‘qish vaqtida qisqacha yozib borishlari foydalidir, ular 
о‘rgangan matnni xotirada kо‘proq qolishga yordam beradi. Darslik 
mavzulari bо‘yicha rejalar tuzish, tezis va maqolalar yozish, bularning 
hammasi о‘quvchilarni darslikdan tо‘laroq va chuqurroq foydalanishga, 
uy vazifasini tushunib tayyorlashga yordam beradi. Bilimlarni 
mustahkamlashda rasmlar katta ahamiyatga ega bо‘ladi. О‘quvchilar 
faqat og‘zaki javob berib qolmay, balki ayrim gullarning, 
hayvonlarning va ularning organlarining tuzilishini, sxematik chizishni 
ham bilishlari kerak. Shuningdek, ular qon aylanish, nafas olish, ovqat 
hazm qilish, moddalar almashinuvini sxemasini chizishni ham bilishlari 
zarur. Uyda bajariladigan amaliy ishlar tabiiy material bilan mustaqil 
amaliy ish bajarishni talab etuvchi har xil topshiriqlar katta ahamiyatga 
ega. Uy vazifalari morfologik va fiziologik xarakterda bо‘lishi mumkin. 
Morfologik xarakterdagi vazifalar gerbariy tayyorlash, gul qismlarini 
ajratish.kabilar darsda tegishli materialni о‘rganilgandan sо‘ng bilimni 
mustahkamlash uchun beriladi. Fiziologik mazmundagi topshiriqlarni 
tajriba yoki kuzatish natijalaridan tegishli darslardan foydalanish uchun 
oldindan berish ma’qul. 
Dastlabki eksperimental ishlarni ma’lum muddatda qaysi darsda 
foydalanish uchun ularni о‘quvchilarga topshirish vaqtini hisoblab 
chiqish zarur.bunday uy vazifalari kо‘proq botanikadan bо‘lishi 

134 
mumkin. Ularni bajarish uchun taxminan necha kun kerakligi quyida 
keltirilgan; 
Gerbariy quritish uchun – 7 kun 
Urug‘ning har xil sharoitda unib chiqishi – 7 kun 
Ildizning о‘sishini kuzatish – 10 kun 
Qalamcha va parxishdan о‘simlik о‘stirish uchun – 14 kun
Tajribalar natijasini о‘quvchilar о‘qituvchining kо‘rsatmasiga 
binoan tegishli darslarga olib keladilar. Tajribalar haqida ma’lumot 
beradilar. О‘z tajribasini о‘qituvchi bajarayotgan tajriba bilan 
taqqoslaydilar. Zoologiya bо‘yicha amaliy ishlar asosan kuzatishlar 
bilan bog‘liqdir. Masalan: qushlarning in qurishi, tuxum bosib yotishi, 
qaldirg‘ochlarning jо‘jalariga hasharotlar olib kelishi kabilardir. Odam 
va uning salomatligi kursidan uy vazifalari ham amaliy va tadqiqiy 
mazmunda bо‘lishi mumkin. Bularga uy sharoitlarida suyaklarni 
kuydirish, ularni kislotaga solish, hayvonlarda shartli reflekslar hosil 
qilish kabilarni olish mumkin.
Umumiy biologiya kursidan ham tabiiy obyektlar bilan ishlash 
bо‘yicha har xil mustaqil topshiriqlar bо‘lishi mumkin. Bunday 
topshiriqlar organizm shakllarining xilma-xilligini о‘zgaruvchanligini va 
moslanishlarini har xil ekologik omillarini organizmga ta’sirini 
о‘rganish yuzasidan bо‘lishi mumkin. Uyda о‘tkazilgan tajriba natijalari 
tо‘plangan gerbariy va kolleksiyalar darslarda foydalaniladi. 
О‘quvchilarning axborotlari о‘qituvchi bayon qiladigan materialga 
kiritiladi. 
O’quvchi yoshlarning ijodiy ishlarini ommalashtirish, shu 
jumladan dunyo bozoriga milliy an’analarimiz asosida maktablarda fan 
to’garaklarining 
faoliyati, 
o’quvchilar 
tomonidan 
yaratilgan 
mahsulotlarni namoyish qilish, maktabdan tashqari ta’limga o’quvchilar 
qamrovini oshirish, o’quvchilar qiziqishlariga ko’ra to’garaklarni tashkil 
etish va doimiy faoliyat olib borishiga jiddiy e’tibor berish aytib 
o’tilgan. ( Xalq ta’limi tizimiga boshqaruvning yangi tamoyillarini 

Download 1,48 Mb.