Mustahkamlash uchun savollar

151 
22-§. MAKTABDA BIOLOGIYA XONASINI TASHKIL ETISH 
О‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “2004-2008 yillarda 
maktab ta’limini rivojlantirish dasturini tayyorlash chora-tadbirlari 
tо‘g‘risida” gi farmoyishda maktablarni о‘quv va laboratoriya 
uskunalari, kompyuter texnikasi, darsliklar va о‘quv uslubiy materiallar 
bilan ta’minlash zarurligi kо‘rsatilgan. Umumiy о‘rta ta’lim 
maktablarining 
moddiy-texnika 
bazasini 
mustahkamlash 
orqali 
о‘quvchilarda DTS talablariga monand holda bilimlarni shaklantirish, 
kо‘nikma va malakalarni tarkib toptirish jarayoniga amaliy yordam 
kо‘rsatish uchun biologiya xonasini zamon talablari asosida tashkil 
etish zarur. Biologiya xonasi uchun yо‘lakka yaqin joylashgan oxirgi 
xonani tanlash maqsadga muvofiq bо‘ladi. Chunki bu joylarda tabiat 
muzeyi, kо‘rgazmalar tashkil etish mumkin. Biologiya xonasi 2 ta: dars 
olib boriladigan о‘quv xonasi, laboratoriya hamda tirik tabiat burchagi 
xonalaridan iborat bо‘lishi kerak.
Biologiya xonasining talab darajasida jihozlanishi biologiya 
о‘qituvchisi zimmasiga yuklatiladi. Biologiya xonasi qо‘yidagi asosiy 
vazifalarni bajarishga yо‘naltirilgan:
 Ta’limning samaradorligi oshirish maqsadida о‘quv jarayonini 
tashkil etishda kerak bо‘ladigan jihozlar bilan ta’minlash; 
 Dars va о‘quv jarayonining boshqa shakllarida о‘qitishning texnik 
vositalaridan foydalanish; 
 O‘quvchilar bilimini aniqlash, nazorat qilish va baholashda EXM 
ning nazorat dasturlaridan foydalanish; 
 Biologiya bо‘yicha sinf va maktabdan tashqari mashg‘ulotlarni olib 
borishda kerak bо‘ladigan jihozlar bilan ta’minlash; 
 О‘quv xonasi о‘rtacha 70 m
2
atrofida bо‘lishi kerak.
 Laboratoriya xonasi 35-40m
2
bо‘lishi kerak.
Biologiya о‘quv xonasi quyidagilar zarur bо‘lgan mebel va 
maxsus jihozlar bilan jihozlanadi: doska, о‘qituvchi stoli va stuli, 
namoyish stoli, о‘quvchilar uchun parta va stul, preparat va mulyaj
saqlanadigan alohida shkaflar, biologiya xonasini bezatishda
predmetning etika va estetik talablariga ahamiyat berish kerak. Xonada 

152 
о‘simlik va hayvonot dunyosining evolyutsion rivojlanish tarixini, 
kо‘zga kо‘ringan biologlarning portretlari qо‘yilsa maqsadga muvofiq 
bо‘ladi. Biologiya xonasining barcha jihozlari dars davomida tajriba, 
amaliy ish va kuzatishlar о‘tkazishda, jadvallar, videofilm 
diapozitivlarini о‘z vaqtida namoyish qilishga, amaliy ishlarda material
va asboblarni tarqatish hamda yig‘ib olishga moslashgan bо‘lishi 
kerak. Bu о‘z navbatida о‘quv qurollarini muayyan tizimda saqlashga, 
ularni darsda foydalanish uchun tez topish va tayyorlashga imkon 
beradi. Bularning hammasi о‘quvchilarda о‘quv mehnatini tashkil qilish 
madaniyatini tarbiyalaydi. Laboratoriya xonasi biologiya xonasining 
ajralmas tarkibiy qismidir. Unda asosan о‘quv-kо‘rgazma qurollar, 
asboblar, idishlar, ya’ni о‘qitish jarayonini tashkil etishga kerak 
bо‘lgan barcha qо‘llanmalar saqlanadi. Audio va videokassetalar, 
videodisklar, didaktik materiallar, laboratoriya va amaliy mashg‘ulotlar 
olib borish uchun yо‘riqnoma berish hamda kо‘rsatmalarni hammasi 
ma’lum bir mavzu yuzasidan tuzilgan bibliografik kartatekalar tizimiga
kiritiladi. Bulardan tashqari laboratoriya xonasidagi stolda tajribalar
о‘tkazish uchun zarur materiallar tayyorlanadi, kо‘rgazmalar 
ta’mirlanadi. Stolda jо‘mrakli suv krani bо‘ladi. Undan idishlarni 
yuvishda foydalaniladi.
Biologiya о‘qitish xonasi, laboratoriya xonasidan tashqari, tirik 
tabiat burchagini tashkil qilish lozim. Tirik tabiat burchagida faqat tirik 
о‘simlik va hayvonlarni saqlash, ular ustida tajribalar о‘tkazish hamda 
darslarda namoyish qilish uchungina emas, balki darslardan va sinfdan 
tashqari ishlarni bajarish uchun foydalidir. Tirik tabiat burchagini imkon 
darajasida biologiya xonasining yaqinida tashkil qilish mumkin. Maxsus 
joyni tashkil etishda tirik organizmlarni saqlash va joylashtirish, 
biologik talablarga mos kelishini e’tiborga olish kerak.
Saqlanayotgan har bir о‘simlik va hayvon oldiga pasport 
qо‘yiladi. Bu tanishish imkoniyatini beradi, hamda tajriba va nazorat 
obyektlari ustida о‘lchash va ma’lumotlarni yozib borish bilan 
kuzatishlarga imkon beradi, tirik tabiat burchagi о‘quvchilarda 
о‘simliklar va hayvonlarni parvarishlash bо‘yicha mehnat madaniyatni 
tarbiyalaydi: ijtimoiy-tashkiliy kо‘nikmalar va ijtimoiy- maktab mulkiga 

153 
ehtiyotkorlik munosabati о‘simlik va hayvonlarni parvarishlash orqali 
ularni asrash, kо‘paytirish hislarini tarkib toptirishga yordam beradi.
Umumta’lim maktablarida biologik ta’limning samaradorligi 
ta’lim-tarbiya jarayonini tashkil etish shakllari bо‘lgan dars, darsdan va 
sinfdan tashqari ishlar, ekskursiyalarni talab darajasida о‘tkazishga 
bog‘liq. Mazkur mashg‘ulotlarni talab darajasida tashkil etilishi, avvalo 
biologiya о‘quv xonasi, laboratoriya, tirik tabiat burchaklarini tо‘liq 
jihozlashga bog‘liqdir.

Download 1,48 Mb.