42
!
!
!
Farg‘ona vodiysining bo‘ysundirilishi bilan Rossiya imperiyasining
O‘rta Osiyoga istilochilik yurishining uchinchi bosqichi (1873–1879)
nihoyasiga yetdi. Bu yurishlar natijasida O‘rta Osiyoning katta hududi
bosib olinib, Rossiya imperiyasining mustamlakasiga aylantirildi.
O‘zingizni sinang!
O‘rta Osiyoga Rossiya imperiyasi bosqinining ... yillarda uchinchi bos-
qichi bo‘ldi. M. D. Skobelev – …
O‘rta Osiyoni bosib olishning to‘rtinchi
bosqichi
Amu daryo va Kapettog‘ oralig‘idagi Qoraqum sar-
hadlaridagi turkmanlarga qarshi qaratildi. 1879-yil
iyulda Angliya Afg‘oniston hududining bir qismini bosib olgandan so‘ng
ing lizlar uchun O‘rta Osiyoga yo‘l ochildi. Shuning uchun 1879-yil iyulda
Krasnovodskdan I. Lazerev bosh chiligidagi harbiy qo‘shin turkmanlar
ya shaydigan hududlarga jo‘natildi. Bu yo‘nalishdagi
dastlabki harakat-
larda podsho hukumati qo‘shinlari mag‘lubiyatga uchradi. Qo‘qon xonli-
giga qar shi harbiy yurishlarda tajribasi katta bo‘lgan general M. Skobelev
boshchiligidagi qo‘shin 1880-yil may oyida ikkinchi yurishni boshladi.
1881-yilda uch oy davom etgan janglardan so‘ng qamalga olingan turk-
manlar qal’asi – Go‘kte pa qo‘lga olindi. Buning natijasida istilo qilingan
yerlarda Kaspiyorti viloyati tashkil qilin di.
Turk manlarning batamom
bo‘ysundirilishi esa 1885-yildagina amalga oshirildi.
Turkmanlarning asosiy qal’asi Go‘ktepa bo‘ysundirilgach, 1881-yilda
Rossiya va Eron o‘rtasidagi chegaralar belgilandi. Shu yili Sharqiy Turkis-
tonning Ili o‘lkasidagi qo‘zg‘olon podsho hukumati qo‘shinlari tomonidan
bos tirilishi bilan Rossiya va Xitoy o‘rtasidagi chegaralar ham belgilandi.
Shu harakatlar bilan Rossiya imperiyasining O‘rta
Osiyo hududidagi
istilo chilik yurishlarining to‘rtinchi bosqichi (1880–1885) tugadi.
Shunday qilib, istilo qilingan hududlarda besh viloyat, ya’ni
Sirdaryo,
Yettisuv, Farg‘ona, Samarqand va
Kaspiyorti viloyatlari tashkil qilinib,
ular Turkiston general-gubernatorligi tarkibiga kiritildi.
Rossiya imperiyasining XIX asr o‘rtalaridan
boshlab amalga oshiril-
gan harbiy isti lochilik yurishlari natijasida Buxoro amirligi va Xiva xon-
ligi im periyaning protektoratiga aylantirildi. Qo‘qon xonligi esa batamom
tuga tildi.
