|
Oziq-ovqat maxsulotlari xavfsizligi nazorati M
|
| bet | 10/39 | | Sana | 03.12.2023 | | Hajmi | 0,74 Mb. | | #110149 |
Bog'liq Oziq ovqat maxsulotlarini saqlash usullariOziq-ovqat mahsulotidagi ksenobiotiklar.
Inson tanasiga patogen ta’siri (Teratogen, kanserogen).
Kimyoviy kelib chiqadigan ksenobiotiklar
Ksenobiotiklar – inson va hayvonlar organizmiga kirib boradigan va energiya manbai sifatida ishlatilmaydigan begona moddalar. Tabiiy ksenobiotiklar og‘ir metallar, vulqon changining zarralari. Ksenobiotiklar suvga, tuproqqa, havoga, so‘ngra inson tanasiga kiradi.
Yangi kimyoviy moddalarning har biri zaharlanish yoki kimyoviy kasalliklarga olib kelishi mumkin. Inson tanasiga suv, havo, oziq-ovqat bilan kiradigan toksinlar kimyoviy shikastlanishga olib kelishi mumkin, bu esa doimo ruhiy zarar bilan birga keladi: asab hujayralari zararli moddalarga shunday ta’sir qiladi – tanadagi eng zaif toksinlar yanada jiddiy oqibatlarga olib kelishi mumkin, o‘lik zaharlanish va ba’zi hollarda ularning harakati ma’lum yillar davomida o‘zini namoyon qiladi va hatto naslning sog‘lig‘iga ta’sir qiladi.
Xavotirlanishimizning yana bir manbai bu uy kimyoviy moddalari: bo‘yoq va laklar, yelim , kir yuvish kukunlari, sayqallash vositalari, dog‘larni olib tashlash vositalari, hasharotlarga qarshi vositalar. Mmlakatimizda ular yiliga milliondan ortiq zaharlanish holatlari uchun javobgardir. Shu bilan birga, 50 minggacha odamni saqlab qolish mumkin emas va bu ko‘rsatkichlarning o‘sish tendentsiyasi nafaqat Rossiyada, ba’lki butun dunyoda saqlanib qolmoqda. Deyarli barcha oziq- ovqat mahsulotlarida oziq-ovqat qo‘shimchalari mavjud. Ular mahsulotlarni erta buzulishdan himoya qiladi, ularga xushbo‘y hid va kerakli rang beradi. Ba’zi qo‘shimchalar tabiiy xom ashyodan, boshqalari sintetik moddalardan tayyorlanadi, ular sayyorani ko‘plab organik va noorganik moddalar bilan zaharlaydi. Berilliy (Be), alyuminiy (Al), xrom (Cr), selen (Se), kumush (Ag), kadmiy (Cd), qalay (Sn), antimon (Sb), bor (B), simob (Hg), talliy (Tl), qo‘rg‘oshin (Pb) barcha birikmalarida zaharli hisoblanadi. Uch metal inson hayoti va sog‘lig‘iga alohida xavf tug‘diradi – qo‘rg‘oshin (Pb), kadmiy (Cd), simob (Hg) birikmalari.
Amal:
toksik yoki allergik reaktsiyalar;
irsiyatdagi o‘zgarishlar;
immunitetning pasayishi;
o‘ziga xos kasalliklar (Minamata kasalligi, itay-itay kasalligi, saraton);
metabolizmni buzish, ekotizmlarda tabbiiy jarayonlarning tabiiy jarayonini buzulishi, umuman biosfera darajasigacha.
|
| |
