98
Bundan tashqari, qochish uslubi mojaroni hal qilishda ba’zi
afzalliklarga ega bo‘lish uchun vaqt sarflash zarur bo‘lgan
hollarda mos keladi.
Qochish uslubi quyidagi hollarda oqlanadi:
- keskinlik juda katta va siz issiqlikni susaytirishga ehtiyoj
sezasiz;
- vaziyat juda qiyin va siz mojaroni
hal qilish sizdan juda
ko‘p narsani talab qiladi deb o‘ylaysiz;
- muammoni darhol hal qilish xavfli, chunki mojaroni ochiq
muhokama qilish vaziyatni yanada yomonlashtirishi mumkin;
- nizoni hal qilish xarajatlari uni hal qilish foydasidan
sezilarli darajada oshib ketadi;
- kelishmovchilik manbai boshqa muhim vazifalar bilan
taqqoslaganda ahamiyatsiz va ahamiyatsiz;
- muammoni o‘z foydangizga hal
qila olmaysiz yoki hatto
xohlamaysiz;
- muammoni u xohlagan tarzda hal qilish uchun sizning
kuchingiz kam;
- ushbu mojaroni hal qilishda biron bir afzalliklarga erishish
uchun vaqt topish zarur (vaziyatni yaxshiroq o‘rganish yoki
qo‘shimcha ma’lumot olish yoki kimningdir yordamiga murojaat
qilish, o‘z tarafdorlarini topish uchun);
- boshqalarda muammoni hal qilish ehtimoli ko‘proq.
Ushbu strategiya har doim ham qochish muammosi yoki
javobgarlikdan qochish emas.
Aslida, tark etish yoki qoldirish ziddiyatli vaziyatga juda mos
javob bo‘lishi mumkin, chunki bu vaqt ichida u o‘zini o‘zi hal
qilishi mumkin, yoki siz yyetarli ma’lumotga ega bo‘lganingizda
va uni hal qilish istagingiz bilan shug‘ullanishingiz mumkin, yoki
bu munosabatlar Sizni saqlash kerak.
Moslashish strategiyasi.
Konfliktli vaziyatda o‘zini tutishning bunday uslubi raqib
manfaatlarini o‘z manfaatlari hisobiga qondirish bilan tavsif-
lanadi.
99
Tarmoqdan ko‘rinib turibdiki, moslashish uslubidan foydala-
nuvchi boshqa tomon bilan
birgalikda harakat qiladi, lekin ayni
paytda passiv, o‘z manfaatlarini himoya qilishga urinmaydi.
Mojaroni hal qilishda ushbu yondashuv ishning natijasi raqib
uchun o‘ta muhim bo‘lganida va pastroq bo‘lgan uchun unchalik
ahamiyatli bo‘lmagan hollarda to‘g‘ri keladi. O‘zaro to‘qna-
shuvda tomon ozgina yo‘qotsa, mojaroni tan olish maqsadga
muvofiqdir. Ushbu uslub raqib ko‘proq kuch va kuchga ega
bo‘lgani sababli ustunlikni qo‘lga kiritishning iloji bo‘lmagan
vaziyatlarda ham foydalidir. Bundan tashqari,
ushbu strategiya
vaziyatni imtiyoz bilan yumshatish zarur bo‘lganda va vaqt
o‘tishi bilan ushbu masalaga qaytish va o‘z pozitsiyasini himoya
qilish imkoniyati mavjud bo‘lganda qo‘llaniladi.
Moslashuv strategiyasidan raqib aziz bo‘lganida va u bilan
tinch munosabatlar munozara obyektidan ko‘ra muhimroq bo‘l-
ganda ham foydalanish mumkin.
Moslashuv uslubi biroz qochish uslubiga o‘xshash bo‘lishi
mumkin, chunki u ham muammoni kechiktiradi. Biroq, uning
asosiy farqi shundaki, moslashish
sharoitida odam raqibining
faoliyatiga berilib, boshqasining xohlaganiga rozi bo‘ladi. Qochish
uslubi bilan, odam boshqalarning manfaatlarini qondirish uchun
hech narsa qilmaydi, unga bo‘ysunmaydi, balki shunchaki muam-
moni o‘zidan chetga suradi.
Moslashuv uslubi quyidagi holatlarda oqlanadi:
- nima yuz berayotgani sizni xavotirga solmaydi;
- nizo obyekti siz uchun katta ahamiyatga ega emas va uni
beparvo qilish mumkin;
- raqib uchun nizo obyekti ancha katta va asosiy ahamiyatga
ega;
- Agar anglab, deb haqiqat siz tomonda emas;
- g‘alaba qozonish uchun yetarli kuch yoki imkoniyat
yo‘qligini his qilasiz;
- sizning fikringizni himoya qilishdan ko‘ra,
boshqa odamlar
bilan yaxshi munosabatlarni saqlab qolish yaxshiroq deb o‘ylaysiz;
100
- ziddiyatni hal qilmaslik, tinchlik va barqarorlikni tiklash
muhim vazifa;
- ziddiyatning raqibi qimmat va u bilan tinch munosabatlar
munozara obyektidan qimmatroq;
- agar siz uning istaklariga berilib,
hattoki qilayotgan ishiga
rozi bo‘lmasangiz yoki u xato qilyapti deb hisoblasangiz, boshqa
odam bu vaziyatdan foydali saboq olishi mumkinligiga ishonasiz.
O‘z manfaatlarini boshqalarning foydasiga berish, kelishish
yoki qurbon qilish orqali ziddiyatli vaziyatni yumshatish va
tinchlik va totuvlikni tiklash mumkin. Bundan tashqari, bir
mojaro vaziyatda xatti bunday strategiyasi Agar yakuniy istalgan
hal olish uchun vaqt qozonish imkonini beradi bilan kelajakda.
