Nazariy metod-pedagogik
texnologiyani modellashtirish, tahlil
qilish, sintezlash, taqqoslash, um um lashtirish, tabaqalashtirish,
uning tizim larini integratsiyalashtirish va ular o ‘rtasidagi
eng m u-
him qonuniy bog'lanishlarni aniqlashdir.
Em pirik m etod-tajriba-sinov tadbirlariga oid m a’Ium boMgan
ilmiy-nazariy, o'quv-uslubiy, ilm iy-om m abop, qo'shim cha ada-
biyotlarni o ‘rganish va mavjud g‘oyalar, farazlar ham da tajribalarni
tahliJ qilish evaziga tajriba-sinovga daxldor modellar va bajarilishi
kerak bo'lgan ishlar loyihasini yaratish, sinab ko‘rish va amaliyotga
tatbiq qilish metodidir.
Tajriba-sinov ishlari natijalarining ishonchliligi va kafolatlan-
ganligi m uhim ko‘rsatkichdir. Tajriba-sinovlarni
amalga oshirish
natijasida har xil kutilmagan xulosa va natijalar olinishi mumkinligi
nazarda tutilishi lozim. Buning sababi shundaki, tajriba-sinovlar
yakuni ham m a vaqt ham kafolatli natijalarni beravermaydi. Tajriba-
sinovlaming muvaffaqiyati ko'p jihatdan uni o ‘tkazuvchining uquv
va malakasi, metodik m ahorati,
bilim va tajribasi, respondentlar
(tajriba-sinov ishtirokchilari) ning soni va ularning bu tadbirlarga
munosabatlariga bog'liq.
Tajriba-sinovlarga kirishishdan oldin shu sohaga doir eng maqsadga
muvoflq ish metodini belgilab olish muhimdir. Bu metodlar, aso-
san, yuqorida aytilgan nazariy hamda empirik tajribalarga asoslangan
ikki asosiy guruhga bo'linadi.
Tajriba-sinovga mavzu qilib olingan m uam m oga bog'liq barcha
m e’yoriy va metodik huijatlar, tavsiyalar, yo'niqnom alarni o'rganib
chiqish zarur hisoblanadi.
T a’lim-tarbiya muassasalari faoliyatiga doir turli hujjatlarni tah
lil qilish, pedagogik kuzatuvlar olib bdrish,'-og‘zaki va yozma so'rovlar
o'tkazish, anketa va test
savollariga javciblar olish, turli ilg'or tajri
balarni o'rganish va umumlashtirish ishlarini amalga oshirish ham
pedagogik tajriba-sinovlarga yordam befadi.
Bunday ishlarni tashkil etish va o'tkazish borasida pedagogik
texnologiya asoslariga doir o'quv qo'llanm asini davlat tilida birin-
chilardan bo'lib yaratgan mualliflar — J.G '.Y o'ldoshev va S.A. Us-
monov eng asosiy tasniflarni takh f etganlar.
Tajriba-sinov ishlaiini tashkil qilish quyidagilami o ‘z ichiga oladi:
1. Pedagogik texnologiyaning tajriba-sinov dasturini tayyorlash.
2. Dasturni amalga oshirish uchun shart-sharoitlar yaratish:
- tajriba-sinov ishlarining moddiy bazasini yaratish;
- boshqariiv vazifalarini taqsimlash;
- kadrlarni bu jarayonga maxsus tayyorlashni tashkil qilish.
3. Tajriba-sinov ishlarini amalga oshirish.
4. Tajriba-sinovda ishtirok etgan pedagoglami moddiy va m a’naviy
rag‘batlantirish.
5. Ilmiy
rahbar yoki konsultant izlash, tanlab olish va ularni
tajriba-sinov ishlariga jalb etish.
Tajriba-sinov dasturini tayyorlashda quyidagi la r nazarda tutiladi:
1. Taklif qilinayotgan pedagogik texnologiyaning dolzarbligini
asoslash. U ning asosiy m azmunining bayoni.
2. Tajriba-sinov obyektini aniqlash:
- pedagogik jam oa;
- o ‘quvchilar;
- tarbiyaviy ish tizimlari va boshqalar.
3. Tajriba-sinov predmeti.
4. Tajriba-sinov maqsadini talqin etish:
-yangi metodika;
-yangicha tabaqalashtirish;
-yangi dastur yoki o ‘quv rejasi;
-m a’lum texnologiyaning yangicha varianti;
-yangi metodik ishlanma va hokazo.
5. Tajriba-sinov vazifalarini umumiy hamda xususiy maqsadlar
bo'yicha aniq belgilash.
6. Tajriba-sinovning aniq metodikalari va metodlarini tanlab olish.
7. Tajriba-sinov m uddatini belgilash.
8. Tajriba-sinov bosqichlarini belgilash.
9. Talab qilinadigan vaqt miqdorini belgilash.
10.Tajriba-sinovning aniq bazasini aniqlash.
1
l.Tajriba-sinovdan lcutilgan natijalarni
baholash mezonlarini
tanlab olish.
12. Kutilayotgan natijalarni belgilash.
13.Tajriba-sinov dasturini ekspertiza qilish tartibini belgilash.
14.Tajriba-sinov jarayoni natijalarini kuzatib borish, nazorat
qilish qoidalarini belgilash.
15.Tajriba-sinov natijalarini rasmiylashtirish tartibini belgilash
va boshqalar.
Pedagogik texnologiyalaming samaradorligini baholash uchun
uning uzluksiz kuzatilishi-monitoringini tashkil etish lozim.
