m;is qismiga aylanib borayotgan, unga o ‘zining m a’lum xususiyat-
larini joriy etadigan yangi texnikaviy, axborotli,
audiovizual, audial
vositalar ham mavjud bo'lib, ular zamonaviy pedagogik texnologiya
lami real voqelikka aylantirdi.
Zamonaviy pedagogik texnologiya m ohiyat-e’tibori jihatidan
boshqa texnologiyalar bilan bir safda turadi, chunki ular ham
boshqalari qatori o ‘z xususiy sohasiga, metodlari va vositalariga ega-
dir. Biroq zamonaviy pedagogik texnologiya inson ongi bilan bog'liq
bilimlar sohasi sifatida murakkab va hammaga ham tushunarli
bo'lm agan pedagogik jarayonni ifoda etishi bilan ishlab chiqarish va
axborotli texnologiyalardan ajralib turadi. Uning o'ziga xos xususi-
yati — tarbiya kom ponentlarini mujassamlashtirganidir.
Zamonaviy pedagogik texnologiya boshqa sohalardagi texnologik
jarayonlar bilan uzluksiz boyib boradi va a n ’anaviy o'quv jarayoni
ga, lining samarasini oshirishga ta ’sir ko'rsatishning yangi imkoniyat-
larini cgallab oladi. O'quv-tarbiyaviy jarayonni texnologiyalashti-
iish tarixiy voqelik va jarayondir. Axborotlashtirish
bu jarayondagi
inqilobiy burilish va uning muhim bosqichidir. Oddiy til bilan ayt-
gaiula, la ’Iim lizimida axborot texnologiyasi — bu «o'quvchi yoki
lalaba
kompyuter» o'rtasidagi muloqotdir.
Axboml l i texnologiya pedagogik texnologiyaning tarkibiy
qismi
bo'lib, n la'l i m jarayonida texnik vositalarning m u k am m a l l as h g a n
/.iiiion.iviv Hiii silalida qo' l l ana boshlandi. Axborot texnologiyalari
insomyai iai,u|(|iyotining inrli bosqichlarida ham mavjud bo'lgan.
I lo/irgi / а т о м axborollashgan jamiyat ining o' /iga xos xususiyati shun-
daki, «sivilizalsiya larixida birinchi maria bilimlarga erishish va ishlab
chiqarishga
sarllanadigan kucli energiya, xomashy o, materiallar va
moddi y iste'mol buyumlariga sarflanadigan xarajatlardan ortiq bo'ldi,
y a ’ni axborot texnologiyalari b a r ch a mavj ud texnologiyalar va xusu-
san, yangi texnologiyalar orasida yet akchi o' r in egallamoqda.
Axborot texnologiyalarining rivojlanishida aqliy m ehnat vosi-
talarining o'zgarishi bilan bog'liq ikkita axborot inqilobi hal qiluv
chi ta ’sir ko'rsatdi. Birinchi inqilob kitob bosishning paydo bo'lishi
bilan ro'y berdi va telefon, telegraf, radioning ixtiro qilinishi bilan
chuqurlashdi. Ikkinchi inqilob elektron-hisoblash m ashinalari
(EH M )ning paydo bo'lishi
va tez tarqalishi, EHM lokal tarm oq-
larining yaratilishi, axborot resurslarini boshqarish tizimlarining
tashkil etilishi bilan bog'liqdir. S h u b o isyaq in kelajakda respublika-
mizdagi mavjud barcha o ‘quv yurtlari dasturli m ashinalar bilan
yetarli darajada ta'm inlash muanmiosi paydo bo'ldi. Shundagina ax-
borotli texnologiya asosida talabalarning bilish faoliyatini tashkil etish
va boshqarish im koniyati tu g ‘iladi va u о ‘qituvchining
yaqin
ko‘makdoshiga aylanadi.
T a’lim-tarbiya jarayoniga zamonaviy pedagogik texnologiyalami
qo'llash. avvalo, pedagogik m unosabatlarni insonparvarlashtirish
va demokratizatsiyalashni talab etadi. C hunki pedagogik m unosa-
batlarni insonparvarlashtirish va demokratizatsiyalashni amalga oshir-
may turib qo'llangan har qanday pedagogik texnologiya kutilgan
samarani bermaydi.
Pedagogik m unosabatlarni msonparvarlashtirish va dem okrat-
lashtirish asosidagi pedagogik texnologiya avtoritar texnologiyaga
qaram a-qarshi bo'lib, pedagogik jarayonda hamkorlik, g‘am xo‘rlik,
ta'lim oluvchilar shaxsini hurmat qilish va e’zozlash orqali shaxs
ning
tahsil olishi, ijod bilan shug‘ullanishi va o ’zini-o‘zi rivojlanti-
rishiga qulay ijtimoiy va psixologik m uhit yaratadi. Mazkur jarayonda
talaba o ‘z o'quv faoliyatining subyekti sanaladi va pedagog bilan
hamkorlikda yagona ta ’lim jarayonining subyekti - ta ’lim-tarbiya vazi
falarini hal etadi.
Umuman, pedagogik texnologiya o'quv jarayoni va uning ish-
tirokchilari bilan bog'liq barcha maqsadli sa’y-harakatlar yig'indisini
anglatishi lozim.
Hozirgi kunda uning mavjud ta ’riflari juda ko'p va xilma-xildir:
Texnologiya-biror ishda, m ahoratda, san’atda qo'llaniladigan
usullar va yo'llar yig'indisi
(h o h li lug‘at).
Texnologiya-ishlov berish, ahvolni o'zgartirish san ’ati, m a
horati, qobiliyati, m etodlar yig'indisi
( V.M.Shepel').
Pedagogik texnologiya-o'qitishning, ta ’limning shakllari, m e
todlari,
usullari, yo llari tarbiyaviy vositalarning maxsus yig'indisi
va kom ponovkasi(joylashuvi)ni belgilovchi psixologik tartiblar
(ustanovka)lar majmuasi; u pedagogik jarayonning tashkiliy-uslu-
biy vositalaridan iborat
(B.T.Lixachev).
Pedagogik texnologiya-o'qituvchi mahoratiga bog'liq bo'lm agan
holda pedagogik muvaffaqiyatni kafolatlay oladigan, o'quvchi shax
sini shakllantirish jarayonining loyihasidir
(V.P.Bespalko).
Pedagogik texnologiya-ta’limning rejalashtiriladigan natijalariga
erishish jarayoni tafsiloti
(I. P. Volkov).
T a’lim texnologiyasi-didaktik tizimning tarkibiy jarayonli qismi
