I BOB. «PEDAGOGIK TEXNOLOGIYALAR VA PEDAGOGIK

qonuniyatlari va omillarini, kadrlar tayyorlash milliy dasturining 
mohiyati, maqsad va vazifalarini bilishi kerak. T a’lim tizimida m eh ­
nat qilayotgan pedagoglaming ko‘pchiligi ta ’lim va tarbiya jarayoni­
da pedagogik m ahoratning zaruriyati va aham iyatini tobora chuqur 
anglab bormoqdalar.
Shu sababli ular o ‘z m ahoratlarini uzluksiz oshira borishga, 
hozirgi kunning yuksak talablariga mos zamonaviy bilim va tajriba- 
larni o ‘zlashtirishga, ijodiy m ehnat qilishga intilmoqdalar. Ammo 
sh u n i h am e ’tiro f etishim iz kerakki, o ‘quv y u rtlarid a ayrim
o ‘qituvchilar o'z pedagogik m ahoratlarini oshira borishning aha­
m iyatini yetarli darajada his qilmaydilar, “T a’lim to ‘g‘risida”gi qo- 
nun va «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi»ning talablarini chuqur- 
roq o ‘rganishga qiziqmaydilar, o ‘quv jarayonining ilmiyligiga, za- 
m on talablariga mosligiga, turm ush va amaliyot bilan boglanishiga 
yuzaki qaraydilar, o'qitilayotgan o ‘quv fanlarining ilmiy va g ‘oyaviy- 
tarbiyaviy birligini doimo esda tutmaydilar. Bu esa ular qo‘lida ta ’hm
olayotgan o'quvchi va talabalarning b ilim darajasi va saviyasining 
yetarli b o ‘lmasligiga, o ‘quv dasturlarini o ‘zlashtirishdan orqada 
qolishlariga sabab b o ‘lmoqda.
«Kadrlar tayyorlash milliy dasturi» asosida amalga oshirilayot- 
gan ta ’lim sohasidagi islohotlarning birinchi va ikkinchi bosqichlari 
v azifalari m u v affaq iy atli h a l q ilin ib , u c h in c h i b o sq ich d ag i 
o ‘zgarishlar davom etmoqda. Bu bosqichda o'quv-tarbiya ishlarini 
butunlay yangi asosda tashkil qilish, yuqori sifat ko‘rsatkichiga erishish 
talab qilinadi.
«Kadrlar tayyorlash milliy dasturi» yuksak umumiy m adaniyat- 
ga va kasb-hunar madaniyatiga, ijodiy va ijtimoiy faollikka, siyosiy 
hamda ijtimoiy hayotda to'g'ri yo‘l topa bilish mahoratiga ega bo‘lgan, 
istiqbol vazifalarini ilgari surish va hal etishga qodir kadrlarning 
yangi avlodini shakllantirish, shuningdek, har tom onlam a kam ol 
topgan, jamiyatda turmushga moslashgan, ta ’lim va kasb-hunar das­
turlarini ongli ravishda puxta o ‘zlashtirgan, jam iyat, davlat va oila 
oldida o 'z javobgarligini his etadigan fuqarolarni tarbiyalashni n a ­
zarda tutgan pedagogik g‘oyani ilgari suradi.
Ushbu pedagogik g'oya ta ’lim tizim i oldiga:
- 
ta ’lim va kadrlar tayyorlash tizimini jamiyatda amalga oshi- 
rilayotgan yangilanish, rivojlangan huquqiy-dem okratik davlat quri- 
lishijarayonlariga moslash;

- kadr lar t ayyorlash tizimi va m a z m u n i n i m a m l a k a t n i n g ijti- 
moi y-i ql i sodi y taraqqi yoti i stiqbollaridan, j ami yat eht iyojlaridan,
fan, m ad an i y a t, texni ka va t exn ol og i yani ng z a m o n a v i y yut uql ari - 
d a n kelib c h i q q a n hol da qayta qurish;
- t a ’l i m oluvchi l arni m a ’naviy-axioqiy t arbi yalashning samarali 
shakllari va uslublarini ishlab chi qi sh h a m d a joriy qilishni hal etish 
vazifalarini k o ‘n d a l a n g qilib qo'ydi .
Bugungi kunda jamiyatimizda yangi ijtimoiy m unosabatlam ing 
shakllanishi, ta ’limning dunyo ta ’lim tizimiga integratsiyalashuvi, 
demokratiyalash va insonparvarlashtirish jarayonlarining rivojlani- 
shi ta ’lim jarayonida zamonaviy pedagogik texnologiyalar (PT)ga 
yangicha yondashuv zarurligini taqozo etmoqda.
«Kadrlar tayyorlash milliy dasturi»da zamonaviy pedagogik tex- 
nologiyalami joriy qilish va o ‘zlashtirish zarurligi ko‘p m arta takror- 
lanib, ulami o ‘quv muassasalariga ohb kirish zarurati uqtirilgan.
Respublikamizning taniqli olimlari ilmiy asoslangan, m intaqa- 
mizning ijtimoiy-pedagogik sharoitiga moslashgan pedagogik texnolo- 
giyalami yaratish va ularni ta ’lim -tarbiya amaliyotida qo‘llashga in- 
tilmoqdalar. Bularorasida J.G ‘. Y o‘ldoshev, S.A. Usmonov, N.S.Sa- 
yidahmedov, R .H .Jo‘rayev, Q.Y.Yo'ldoshev kabi ta ’lim -tarbiya ja- 
rayonlari fidoiylarming nomlari alohida hurmat va e ’tiborga molikdir.
«Pedagogik texnologiya» atamasining mohiyati nimada? «Texno­
logiya»- yunoncha so‘z b o ‘hb, «techne»-m ahorat, san’at, «Iogos»- 
tushuncha, o'rganish, demakdir.
N ega bugungi kunga kelib, pedagogik texnologiyaga qiziqish 
shunchalik darajada kuchaydi, degan mulohaza tu g ‘ilishi tabiiy. 
Jam iyatim izga qanchadan-qancha bilimli va malakali kadrlarni 
yetishtirib kelgan pedagogikaning o ‘ziga xos uslublari mavjud. Peda­
gogik jam oatchilikning aksariyati m ana shu yo‘ldan borm oqda, 
am m o mustaqillik va kclajak sari intilayotgan jam iyatga bu yo‘l 
kutilgan samara bilan xizmat qiJa olmaydi. Chunki buning zamirida 
m a’lum sabablar mavjud, ya’ni;
1. Rivojlangan mamlakatlar qatoridan o ‘rin olish uchun, aholi 
ta ’limini jadallashtirish va samaradorligini oshirish maqsadida za­
monaviy pedagogik texnologiyalardan foydalanish zarurligi;
2. Fan-tcxnika taraqqiyotining o ‘ta rivojlanganligi natijasida ax- 
borotlar tizimi hajmining tobora ko‘payib borayotganligi;

3. Zam onaviy texnika va texnologiyalami ta ’limga tatbiq etish, 
ta ’lim jarayonini kompyuterlashtirish. o ‘quv-tarbiya jarayonida ax­
borot texnologiyasi (AT) va texnik vositalar (TV)dan foydalanish 
kerakligi;
4. Talaba va 
0‘qituvchi faoliyatini to'g'ri yo'lga qo'yish, o'qituvchi 
ta’lim maqsadi va m azm unini puxta bilishi, ta’lim usullari, m etod­
lari va vositalarini yaxshi egallagan bo'lishi, talabaning qiziqish va 
intiluvchanligini to ‘g‘ri y o ‘lga yo'naltira olishi lozimligi;
5. 0 ‘qituvchi ta ’lim jarayonini yuqori darajada, samarali tashkil 
etish uchun maqsad va vazifalarni aniq belgilashi, ta ’lim natijasini 
oldindan qayd etishi, o ‘quv predm etlarini to ‘liq o'zlashtirishga eri­
shish uchun zaruriy ta ’lim vositalari, shart-sharoitlarini tayyor- 
lashga erishishi kerakligi;
6. O 'quv jarayoni uchun zarur moddiy-texnik bazaning yaratil- 
gan bo'lishligi;
7. T a’lim-tarbiya jarayoni natijalarini xolisona va obyektiv baho­
lash, talabalarning bilim va malakalarini egallash jarayonini nazorat 
qilish va baholashni avtomatlashtirishga erishilganligi;
8. O'sib kelayotgan yosh avlodni hayotga m ukammal tayyorlash 
talabi ularga eng ilg'or bilim berish usuli hisoblangan obyektiv 
borliqqa majmuiy yondashuv tamoyilidan foydalanishni talab qi­
lishi kabi muammolardadir.
Demak, zamonaviy pedagogik texnologiya yuqorida keltirilgan 
shartlarning barcha talablariga javob beradigan ta’limiy tadbir hisob­
lanadi.
Bugungi kunda «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi» talablaridan 
biri ta ’lim jarayonida yangi pedagogik va axborot texnologiyalarini 
qo'llash, tayyorgarlikning modul tizim idan foydalangan holda ta ’lim 
oluvchilarni o'qitishni jadallashtirish sanaladi.
Respublikamizda ta ’lim jarayonida pedagogik va axborot tex­
nologiyalarini qo'llashga doir keng ko'lam da ish olib borilmoqda. 
Ushbu muammoning ilmiy-nazariy asoslari, har bir pedagogik tex­
nologiyaning o'ziga xos jihatlari ishlab chiqilib, yetarli darajada tajriba- 
lar to'plandi. T a’lim jarayoniga pedagogik va axborot texnologiyalar- 
ni joriy etishda xorijiy mam lakatlam ing tegishli tashkilotlari yaqin- 
dan yordam ko'rsatmoqda.
«Pedagogik texnologiya» so'zlar birikmasining asosida «tex­
nologiya», «texnologik jarayon» tushunchalari yotadi. Ushbu tushun-

chalar orqali sanoatda tayyor m ahsulotni olish uchun bajariladi­
gan ishlarning ketma-ketligi haqidagi texnik hujjat, ta'lim da esa fan 
bo'yicha uslubiy tadbirlar majmuasi tushuniladi.
Bugungi kunda pedagogik texnologiyani tushunish uchun asosiy 
yo'l — aniq belgilangan maqsadlarga qaratilganlik, ta'lim oluvchi 
bilan m untazam o'zaro aloqani o'rnatish, pedagogik texnologiya­
ning falsafiy asosi hisoblangan ta ’lim oluvchining xatti-harakati orqali 
o ‘qitishdir. O 'zaro aloqa pedagogik texnologiya asosini tashkil qilib, 
o ‘quv jarayonini to 'liq qamrab olishi kerak.
Bugun har bir sog'lom fikrlovchi inson yangi asrda o'zi, yaqin- 
lari, kasbdoshlari, tengdoshlarining jamiyatdagi o 'rn i va salohiyati 
qanday bo'lishini o'ylashi tabiiy. O 'tgan asrning ahamiyati, qadr- 
qim m ati, tarixiyhgi esa O'zbekistonning mustaqil davlat maqomiga 
ega bo'lganligi bilan baholanadi. M ustaqil davlat o'zining asosiy 
qonuni - Konstituttsiyasi bilan kafolatlangan bir qancha m uhim
tarixiy hujjatlariga ega bo'ldiki, ular orasida «Kadrlar tayyorlash 
milliy dasturi» alohida o'rin tutadi. Undagi g'oyalar, avvalo, XXI 
asrda yashaydigan, ijod qiladigan, V atan va yurt mustaqilligini 
mustahkamlovchi insonlarning manfaatini ifodalaydi. Dasturda e’ti­
ro f etilgan kadrlar tayyorlash tizim ini rivojlantirishning asosiy 
yo'nalishlarida ta'lim tizimining yaxlit axborot m akonini vujudga 
keltirish, ta ’lim - tarbiya dasturlarining intelektuallashuvini ta ’­
m inlash va raqobatbardosh kadrlar tayyorlash kabi m uhim vazi- 
falar kun tartibiga qo'yildi. O 'tgan asrni sarhisob qilib, yangi yuz 
yUlik va ming yillikning qanday bo'lishini tasavvur etarkanmiz, uning 
eng m uhim xususiyatlaridan biri sifatida yangi ta ’lim dasturlarida 
nazarda tutilayotgan zamonaviy axborot texnologiyalari, ta ’limni 
kompyuterlashtirish va kompyuter tarm oqlari tizimida t a ’lim jara­
yonini axborot bilan ta ’minlashning rivojlanishini nazarda tutm oq 
o'rinlidir. Zero, milliy dasturni ro'yobga chiqarishga doir tashkiliy 
ishlarda e’tirof etilganidek, «Ta’limni axborot bilan ta ’minlash ti­
zimini shakllantirish va rivojlantirish. uni jahon axborot tizim i bi­
lan bog'lash, ommaviy axborot vositalarining ta ’lim sohasidagi vazi­
falarini belgilash» malakali kadrlar tayyorlashning m uhim m ezon- 
laridandir. Demak, yangi asr-informatsion texnologiyalar asri bo'ladi. 
Bu masalaning bir tom oni. Masalaning ikkinchi bir muhim jihati 
shundaki, yangi asr xalqaro intellektual-iqtisodiy korporatsiyaning 
yaratilish asri, ya’ni jahon miqyosidagi aql-zakovatning birlashuvi 
asri bo'ladi.

Xo'sh, axborot texnologiyalari nima-yu, ularni inson idroki, 
tafakkuri va ongiga singdirishda nimalarga e ’tibor qaratilishi lozim?
Bugun biz yangi texnologiyalarga sarflanayotgan m ablag'lar 
qay darajada o 'zin i oqlashini, ularning ta ’lim sifatini oshirish va 
axborot ham da kom m unikatsiya texnologiyalari ham da masofaviy 
ta ’limni rivojlantirishga qanday ta ’sir ko'rsatishini ta saw u r qila 
olishimiz shart. K o‘p hollarda «ta’limning kom pyuter texnologiya­
lari» iborasi «axborot texnologiyalari» iborasi bilan aralashtirilib 
yuboriladi. Bu o'rind a, asosan, a n ’anaviy pedagogik texnologiya- 
lardan farqli, kom pyuter tarm oqlariga ulangan, dasturlashtiril- 
gan, xalqaro aloqalarni ham ta ’minlashga qodir tizim nazarda tu- 
tilm oqda. Bu holat so'nggi yillarda jam iyat hayotida kom pyuter- 
larning aham iyati ortib borishi, milliy iqtisodiyotning barcha tar- 
moqlarida turli xil axborotlarga nisbatan ehtiyojning kuchayishi bilan 
izohlanadi. Bugun biz bir narsani aniq ta saw u r qilishimiz kerak. 
Mavjud holat, axborotlar oqim ining negizlashuvi inson xotirasiga 
ortiqcha yuk, shaxsning tafakkuri va fikr yuritishi jarayonlarida 
keskin o'zgarishlarga sabab bo‘lmasmikin? O nggayetib kelayotgan 
axborotlar shaxsning mavjud m adaniy-m a’rifiy muhitga moslashuvi 
jarayonida qay tarzda aks etishini bilishimiz va shunga mos tarzda 
ta’lim-tarbiya muassasalarida o'quv dasturlari va jihozlariga nisba­
tan talablarni ishlab chiqishimiz lozim. Shu o 'rin d a biz axborot 
texnologiyalarini ta ’lim jarayoniga singdirishning afzalliklarini e’tirof 
etishni xohlardik. Eng aw alo , ta ’lim jarayonida kom pyuterlar va 
axborot-kom m unikatsiya vositalarining qo'llanilishi, talabalarning 
ular bilan bemalol ishlay olishlari pedagogik jarayondagi eng muhim 
kam chiliklardan hisoblangan subyektivizmni chekiaydi. M asalan, 
agar talabaning javobi yoki bevosita o 'zlash tirish in i baholash 
o'qituvchining talaba shaxsiga munosabati ta ’sirida kechgan bo'lsa, 
m ashinalar vositasida beriladigan m a’lum otlar obyektiv xarak- 
terga ega bo'ladi.
Ikkinchidan, kompyuter orqali bolaga yetkazilayotgan m a’lu- 
motni zarurat bo'lganida, qayta - qayta chaqirish va takrorlash im ­
koniyati ham bor. Bu narsa ayrim talabalarda, guruh sharoitida ish- 
laganda kuzatiladigan iymanish kabi sifatning namoyonbo'lmasligini 
ta ’minlaydi.
U chinchidan, har bir professor-o'qituvchining o'zigagina xos 
bo'lgan tushuntirish uslubi, metodik yondashuvi mavjud. АКТ vosi-

talaridan foydalanish pedagogik jarayonlar ichidagi samarasiz us- 
lubiyotlarga barham beradi.
T o‘rtinchidan, yangi axborotlarni uzatish texnologiyalari bi- 
limlami o ‘zida ifoda etib, unda sxemalar, rasmlar, jadvallar, grafik va 
diagrammalarga keng o'rin beriladi. Bu narsa yoshlarda obrazli xoti- 
rani ancha jonlantirib, ularning eslab qolish qobiliyatini kuchayti- 
rishi mumkin.
Beshinchidan, ushbu axborot vositalaridagi ma’lumotlarni kichik 
hajmli disketlarga yozib olish va ulardan zarur o ‘rinlarda foydala­
nish mumkin. Bu ham vaqtni, ham mablag'ni tejaydiki, iqtisodiy 
jiliatdan yuzlab tirajlarda chop etilayotgan kitoblardan arzon boiadi. 
Eng muhimi, m anfaatdor auditoriya xohlagan m a’lum otini bir xil 
sifat va tizimda olishi m um kin bo'ladi.
Nihoyat, ular “axborot asri” deb e ’tirof etilayotgan yangi asrda 
yashab ijod qiluvchi yoshlarning ongini o'stiradi, ulardagi texnik 
vositalardan cho'chish hissini yo'qotadi. Xullas, ta ’lim muassasala- 
rining bu narsaga sarflangan mablag'lari behuda ketmasligi ehtimoldan 
xoli emas.
Agar biz har bir yosh qalbida Vatanga muhabbat, kasbga sa- 
doqat, pok iym on va odamgarchilikni tarbiyalay olsak, ular halqa- 
ro axborot tizim lari orqali bizning fikrlash tarzimiz, urf-odatla- 
rimiz, milliy qadriyatlarimizga zid bo'lgan m a’lum otlarni tanqidsiz 
qabul qilmaydigan, yurtimiz istiqboliga xizmat etadiganlarinigina 
saralab olish qobiliyatiga ega bo'ladilar. Buning uchun biz yoshlari- 
mizda barqaror mafkuraviy im m unitetni tarbiyalashimiz kerak.
M a’lumki, pedagogikada boshqa ilm sohalaridan olingan ko'plab 
atam alardan foydalanadi, bu narsa pedagogikani boshqa fanlar bi­
lan chuqur aloqada ekanligini yana bir bor tasdiqlaydi. Bunday ata- 
malar texnika va iqtisodiyotdan eng ko'p miqdorda kirib keladi, 
chunki ayni shu sohalar ijtimoiy fikrning rivojlanishiga eng ko'p 
ta ’sir ko'rsatadi. Chunonclii, bugun o'qitish jarayonining tejam- 
liligi va maqsadga muvofiqligi hamda oqilona tashkil etilishi ko'p 
jihatdan o'qituvchi, texnika va texnologiya, ta ’lim iqtisodiyoti, 
o'qitishni kompyuterlashtirish va shunga o'xshashlar bilan bevosita 
bog'lanib qolgan.
Adabiyotlarda ''Yangi tartib-qoida” , “Yangilik” , “Innovatsiya” 
tushunchalarining m a’naviy m azm unini aniqlashning turlicha tal- 
qinlari mavjud.

Yangi tartib-qoida, moddiy m a’noda, ijobiy va ilg‘or yangilik- 
ni, bu tushunchani qabul qiladigan va undan foydalanadigan tash­
kiliy sistema uchun yangi bo’lgan g'oya, faoliyat yoki moddiy obyekt- 
ni anglatadi
“Yangi tartib-qoida” , “Innovatsion jarayon” atamalari aynan 
o ‘xshash, ya’ni bir xil m a’noga ega. Innovatsiyalar ta ’lim amaliyoti 
paydo bo'lganidan buyon o'tgan uzoq davr davomida unga yangi- 
liklar kiritish, mavjud ta ’lim tuzilm asini maqsadga muvoftqlashti- 
rish, b a ’zan ju z ’iy, b a’zan esa keng ko'lam li o ‘zgartirish, takom il­
lashtirish va yaxshilash elem entlarini joriy etish evaziga sifatni 
ko‘tarish uchun u bilan yonm a-yon kelmoqda. Yangilik - bu tex­
nik, texnologik ixtiro va yutuqlardan amaliy foydalanishdir. U peda­
gogik kategoriya sifatida ta ’limga yangilik kiritishni anglatadi. Yangi­
lik, ko‘pincha, yangi metodlar, usullar, vositalar, yangi konsepsiya- 
lar, yangi o ‘quv dasturlari, tarbiya usullari va boshqalarni kiritish 
hamda qo'llashga xosdir.
Keyingi o ‘n yillar ichida yaratilgan, pedagogikaga bag‘ishlangan 
adabiyotlarda «Pedagogik texnologiya», «Progressiv pedagogik tex­
nologiya», «Yangi axborotlar texnologiyasi» kabi tush u n ch alar 
uchrab turadi. Ammo, ularga hozirgi kungacha to 'liq ta ’rif berilma- 
gan. Respublikamizning pedagog olim va amaliyotchilari ilmiy asos­
langan hamda 0 ‘zbekistoning ijtimoiy-pedagogik sharoitiga moslash- 
gan ta’lim texnologiyalarini yaratish va ularni ta’lim-tarbiya amaliyo- 
tida qo'llashga intilmoqdalar. Bularning barchasi ta ’lim -tarbiya so- 
hasida islohotlar o ‘tkazishni asosiy masala qilib qo'ydi. Bu masala- 
larni yechishda «Ta’lim to ‘g‘risida»gi qonun va «Kadrlar tayyorlash 
milliy dasturi» har taraflam a javob beradi.
Kadrlar tayyorlash milliy dasturi o ‘z oldiga bir qator maqsad va 
vazifalarni qo‘ygan.
M azkur dasturning maqsadi:
1) ta ’lim sohasini tubdan isloh qilish;
2) uni o ‘tmishdan qolgan mafkuraviy qarashlar va sarqitlardan 
to 'la xalos etish;
3) rivojlangan dem okratik davlatlar darajasida yuksak m a’naviy 
va ahloqiy talablarga javob beruvchi yuqori malakali kadrlar tayyor­
lash milliy tizimini yaratish kabilardir.
Ushbu maqsadni ro‘yobga chiqarish quyidagi vazifalarni hal etish- 
ni nazarda tutadi:

1) 0 ‘zbekiston Respublikasining “Ta'lim to ‘g‘risida”gi qonuniga 
muvofiq ta ’lim tizimini isloh qilish, davlat va nodavlat ta ’lim muas- 
sasalari ham da kadrlar tayyorlash sohasida raqobat muhitini shakl­
lantirish negizida ta ’lim tizim ini yagona o ‘quv ishlab chiqarish 
majmui sifatida izchil rivojlantirishni ta ’minlash;
2) ta ’lim va kadrlar tayyorlash tizim ini jamiyatda amalga oshiri- 
layotgan yangilanish, rivojlangan, dem okratik-huquqiy davlat qurili- 
shi jarayonlariga moslash;
3) kadrlar tayyorlash tizim i m uassasalarini yuqori malakali 
mutaxassislar bilan ta ’minlash, pedagogik faoliyatning tashkiliy va 
ijtimoiy m aqom ini ko‘tarish;
4) kadrlar tayyorlash tizim ini hozirgi talablar doirasida qayta 
qurish;
5) ta ’lim oluvchilarni m a’naviy-ahloqiy tarbiyalashning sama­
rali uslublarini ishlab chiqish va joriy etish;
6) tizim ni attestatsiya va akkreditatsiya qilishning yagona m eto- 
dikasini joriy qilish;
7) normativ va moddiy - texnika axborot bazasini yaratish;
8) ta ’lim, fan va ishlab chiqarishning integratsiyasini ta ’minlash;
9) tizimga byudjetdan tashqari investitsiyalarni jalb qilish;
10) kadrlar tayyorlash sohasida o ‘zaro manfaatli xalqaro hamkor- 
likni rivojlantirish.
Yuqoridagi maqsad va vazifalardan kelib chiqib, yangi ta ’lim 
modelining tarkibiy qismlari quyidagilardan iborat etib belgilandi:
1) 
shaxs 
— k ad r l ar l ay yor l as h t i z i m i n i n g b o s h s u b ye k t i va 
obyekt i , t a ’lim sohasi dagi x i / .m a l l am i n g i ste’mol chi si va ul arni
a m a l g a oshiruvchi;
2) davlat va jamiyat — ta ’lim va kadrlar tayyorlash tizimining 
faoliyatini tartibga solish va nazorat qilishni amalga oshiruvchi, kadrlar 
tayyorlash va ularni qabul qilib olishning kafillari;
3) uzluksiz ta’lim — malakali va raqobatbardosh kadrlar tay- 
yorlashning asosi b o iib , ta ’limning barcha turlari va standartlarini 
o ‘z ichiga oladi;
4) fan — yuqori malakali mutaxassislarning tayyorlovchisi va 
ulardan foydalanuvchi, ilg‘or pedagogik va axborot texnologiyalari­
ning ishlab chiquvchisi;
5) ishlab chiqarish — kadrlarga bo 'lg an ehtiyojni, ular sifati- 
ga q o ‘yilgan talablarni belgilovchi asosiy buyurtm achi, tizim ni

m oliyalashtiruvchi va m oddiy-texnik baza bilan ta ’m inlash qat- 
nashchisi.
Prezidentim iz I.A .Karim ov kadrlar tayyorlash milliy dasturi 
to ‘la ro‘yobga chiqsa, ijobiy ravishda “portlash effekti” sodirbo'lishini 
bashorat qilib, «Tafakkur» jurnali bosh m uharriri savollariga bergan 
javobida shunday degan edi: «Ishonchim komil, agar bu islohotni 
amalga oshirsak, tez orada hayotimizda ijobiy m a’nodagi portlash 
effektiga, ya’ni uning samaradorligiga erishamiz».
N azarda tutilgan vazifalar to i iq amalga oshsa:
1) ijtimoiy-siyosiy iqlimga ijobiy Ca’sir qiladi va natijada m am - 
lakatdagi mavjud muhit butunlay o ‘zgaradi;
2) insonning hayotdan o ‘z o ’rnini topish jarayoni tezlashadi;
3) jam iyatda mustaqil fikrlovchi erkin shaxs shakllanadi;
4) ta ’limning yangi modeli jamiyatimizning potensial kuchlarini 
ro ‘yobga chiqarishda katta ahamiyat kasb etadi;
5) oldimizda turgan h ar qanday vazifani bajarishda va m aqsad­
larga erishishda jamiyatimizning har bir a ’zosi qo‘shadigan hissa 
«portlash effektiga» olib keladi.
Milliy dastumi amalga oshirishning quyidagi 3 ta bosqichi belgi- 
landi:
1. Birinchi bosqich (1997-2001 yillar). Mavjud kadrlar tayyor­
lash tizimining ijobiy salohiyatini saqlab qolish asosida ushbu ti- 
zimni isloh qilish va rivojlantirish uchun huquqiy, kadrlar jihatidan, 
ilmiy-uslubiy, moliyaviy moddiy shart-sharoitlar yaratish.
2. Ikkinchi bosqich (2001-2005 yillar). Milliy dastumi to liq ro‘- 
yobga chiqarish, mehnat bozorining rivojlanishi va real ijtimoiy-iqti­
sodiy sharoitlarni hisobga olgan holda unga aniqliklar kiritish, maj- 
buriy um um iy va ixtiyoriy-m ajburiy o 'r ta maxsus, kasb-hunar 
ta’limiga, shuningdek, o'quvchilarning qobiliyatlari va imkoniyat- 
lariga qarab, tabaqalashtirilgan ta ’limga o ‘tish to ‘hq amalga oshiriladi.
3. U chinchi bosqich (2005 va undan keyingi yillar). T o ‘plangan 
tajribani tahlil etish va umumlashtirish asosida, m amlakatni ijti- 
moiy-iqtisodiy rivojlantirish istiqbollariga muvofiq kadrlar tayyor­
lash tizimini takomillashtirish va yanada rivojlantirish.
Bu jarayonda yangi pedagogik texnologiyalaming bir qancha m u­
ammolari o ‘z yechimini topadi. U lar-ta’lim muassasalarining resurs, 
kadrlar va axborot bazalarining yanada mustahkamlanishi, o'quv- 
tarbiya jarayonini yangi o ‘quv-uslubiy majmualar, ilg‘or pedagogik

texnologiyalar bilan lo'liq ta ’minlanishi, milliy (elita) oliy ta ’lim 
muassasalarining qaror toptirilishi va rivojlantirilishi, kasb-hunar 
ta’limi muassasalarining mustaqil faoliyat yuritish ini ng la’minlanishi 
va o'zini-o'zi boshqarish shakllarining mustahkamlanishi kabi vazi- 
falardir. Bunda la’Iim jarayonini axborotlashtirish va uzluksiz ta’lim 
tizimini jahon axborot tarm og‘iga ulanadigan kompyuter axborol 
tarm og'i bilan to'liq qamrab olish ham ko'zda Lutilgan.

Download 6,99 Mb.