Natijada, yeyilgan va yeyilmagan joyda ishqalanish kontsentratori
paydo bo'lib, u tishni muddatidan oldin sinishiga sabab bo'lishi
mumkin. Agarda tish oldi qismi rasmda punktir chiziqda ko'rsatil-
ganidek tayyorlansa tish yeyilgani bilan kuchlanish
konsentratori hosil
bo‘lmaydi (5.7-rasm).
Ishqalanish juftliklari materiallarini qattiqligi bo‘yicha joylash-
tirish haqida.
Har xil qattiqlik va o'lchamli tutash sirtlarning elementlari asosan
quyidagi ikki shart asosida tanlanadi.
1)
H y > H 2
da
2)
H x < H 2
da
bu yerda, N1, N2 — ishqalanuvchi
sirtlar qattiqligi;
S I, S2 —
tutashuvchi sirtlar yuzasi.
Materiallari birinchi shart bo‘yicha joylashgan qism to ‘g‘ri
ishqalanish juftligi, ikkinchi shart bo‘yicha joylashgan bo‘lsa, teskari
ishqalanish juftligi deyiladi. T o‘g‘ri ishqalanish
juftligida yumshoq
jism bo‘ylab qattiq jism teskari juftligida esa yumshoq jism qattiq sirt
bo‘ylib sirpanadi. T o‘g‘ri juftlikka po'lat materialli valni pohmer
materialli vtulkada, teskari juftga esa
ishqalanish sirtiga yumshoq
material qoplangan valni metall vtulkada sirpanishi misol bo‘ladi.
5.8-rasmda ilgarilanma va aylanma harakatda to ‘g‘ri va teskari
ishqalanish juftliklarining chizmalari keltirilgan. T o‘g‘ri yoki teskari
ishqalanish juftligining qaysinisini qo'llash
yaxshiroqligini aniqlash
uchun qismni ishonchlilik yeyilishga chidamlilik, samaralilik va
ishlatish sharoiti talabalari bo‘yicha tahlil qihsh kerak.
Jumladan,
tajribalar teskari ishqalanish juftligida yopishish kamroq bo‘lishligini
ko‘rsatdi.
To‘g‘ri va teskari ishqalanish juftliklarining ilashishida farq
quyidagicha.
