25
m
q
yu
S
Q
K
Bir mártelik aylanıstıń dawamlılıǵı kúnler menen ólshenedi hám
de usı dáwirdegi kúnler sanınıń aylanıs koefficientine qatnası menen
esaplanadı.
a
K
K
T
Bul jerde: K – kúnler sanı (360, 90).
Aylanba qarjılardıń aylanısın tezlestiriw, olardan nátiyjeli
paydalanıw tómendegilerdi talap etedi:
- ilimiy-texnikalıq jetiskenliklerdi keńnen qollanıw;
- óndiristiń barlıq proceslerinde ilimiy jaqtan tiykarlanǵan
ólshem hám normativler sistemasın islep shıǵıw;
- kárxanalardı uzaq múddetli xojalıq aylanısların júrgiziwge
ótkeriw;
- ónimler, finanslıq, materiallıq hám miynet resurslarınıń sapa
balansın dúziw;
-
basqarıw sistemasın shólkemlestiriwdiń hám
qollap-
quwatlawdıń optimal formaların qollaw.
Aylanba qarjılardıń aylanısın tezlestiriw ushın olardıń óndirislik
hám qatnasta bolıw múddetin qısqartıw kerek. Aylanba qarjılardan
paydalanıwdı jaqsılaw, olardıń aylanısın tezlestiriw óndiristiń
nátiyjeliligin joqarılatıwdıń áhmiyetli faktorı bolıp esaplanadı.
Mısalı: Kárxana 10 mln swmlıq aylanba qarjıǵa iye. Bir márte
aylanıwdıń dawamlılıǵı 90 kún. Demek, aylanba qarjılardıń dárejesi
Ka = 4 ke teń.
90
360
a
K
Aylanba qarjılardıń 1 swmına 4 swmlıq ónim jetistiriledi,
kárxana jıl dawamında 40 mln swmlıq ónim jetistiredi.
Egerde
kárxana bir aylanıstıń dawamlılıǵın 10 kúnge qısqartsa, yaǵnıy T – bir
26
aylanıstıń dawamlılıǵı 90 kún emes, al 80 kún bolsa, onda aylanıstıń
dárejesi Ka = 4,5 ke teń boladı.
80
360
a
K
Kárxana jıl dawamında 45 mln swmlıq ónim jetistiredi. Eger,
aylanıstıń dárejesi jılına 4,5 ke teń bolǵanda 40 mln swmlıq ónim
jetistiriw rejelestirilgen bolsa, onda az muǵdardaǵı aylanba qárejeti
talap etiledi. 40 mln : 4,5 = 8,888 mln swm, yaǵnıy 1,112
mln swm
aylanba qárejeti awısıp qaladı ( 10 mln.- 8,888 mln).
Aylanba qarjıları
absolyut hám
salıstırmalı azat etiledi.
Absolyut azat etiw - kárxananıń aylanba shıǵinlarına bolǵan
zárúrligin azaytıwdı bildiredi hám de bar bolǵan resurslardan durıs
paydalanıwǵa tiyisli ilajlardıń járdeminde iske asırıladı.
Mısalı: Kárxananıń aylanba qarjılarınıń ortasha muǵdarı 2018-
jılı 10 mln swm bolǵan. 2019-jılı óndiristiń kólemi ózgermegen túrde
9 mln swm muǵdarda rejelestirilmekte. Tiykarǵı qurallardıń
absolyut
azat etiliwi 1 mln swmdı quraydı.
Salıstırmalı azat etiw - aylanba qarjılarınıń kóleminiń ózgeriwi
hám de satılǵan ónimniń kóleminiń ózgerisin bildiredi. Onı anıqlaw
ushın esap beriw jılındaǵı aylanba qarjılarına bolǵan zárúrlikti, ónimdi
usı dáwirde satıw boyınsha haqıyqıy aylanıs hám de ótken dáwirdegi
aylanıstı esapqa alıp anıqlaw kerek.
