10.12-jadval
Ko‗rsatgichlari
Konsentrat*
Konsentrat**
I –chi
pog‗ona
II –chi
pog‗ona
I –chi
pog‗ona
II–chi
pog‗ona
Deasfaltizatsiyalash kolonnasining ish rejimi
Propan:xom-ashyoning nisbatlari
Harorat, °C
yuqorida
o‗rtasidagi
pastki
Bosim, MPa
10:1
85
70
60
-
10:1
70
60
50
-
7:1
87
-
63
4,3
6:1
82
-
60
3,6
Deasfaltizatning tavsifi
20°C dagi zichligi, kg/m
3
100°Cdagi qovushqoqligi, mm
2
/s
Kokslanishi
Konradson
bo‗yicha,
%
(massaga nisbatan)
Xom-ashyoni
chiqishi,
%
(massaga
nisbatan)
915
20,0
0,6
72,5
925
46,9
2,2
13,6
-
20-23
1,1- 1,3
28,4
-
30-55
1, 5-2,2
10,0
Deasfaltizatsiyalash bitumini tavsifi
Kish bo‗yicha yumshash harorati, °C
Xom-ashyoni
chiqishi,
%
(massaga
nisbatan)
-
-
-
-
45-55
71,6
66-75
61,6
* 20°Cdagi zichligi- 942 kg/m
3
, 100°Cdagi qovushqoqligi - 56,4 mm
2
/s, kokslanishi -6 %
(massaga nisbatan), sovish harorati- 48°C
** Kokslanishi- 16-18 % (massaga nisbatan), 80°C dagi qovushqoqligi (o‗rtacha)- 608
mm
2
/s
Deasfaltizat II-chi qoldiq yog‗ning komponentini ishlash uchun xomashyo sifatida
xizmat qiladi, masalan P-28 turida. Deasfaltizat II-chidan olingan mahsulotlarning tavsiflari
keltirilgan [4]:
10.13-jadval
Ko‗rsatgichlari
Deasfal‘-
tizat II
Fenol bilan tozalash
Deparafinlash
rafinat
ekstrakt
yog‗**
petrolatum
20°C dagi zichligi, kg/m
3
100°Cdagi qovushqoqligi, mm
2
/s
Kokslanishi,
%
(massaga
nisbatan)
Oltingugurt tarkibi, % (mass.)
Harorat, °C
suzish (suyuqlanish)
943,0
31,74
2,09
2,35
44,2
896,6
21,36
0,45
0,65
51,5
959
46,75
3,12
-
-
897,3
23,72
0,55
0,90
-
908,8
15,62
0,22
-
61,8***
434
sovish (qotish)
Chiqishi, % (massaga.)
deasfaltizatga
rafinatga
-
100,0
-
-
44,2
-
-
55,8
-
-13
31,5
71,2
-
12,7
28,8
* Gudrondan oltingugurtli neft olingan .
** Yog‗ (deparafinlangan rafinat) qovushqoqlik indeksi 97 va o‗rtacha molekulyar massasi 509.
*** Tomchiga tushish harorati 61
o
C
Tozalash ikki kolonnali tizimda fenolda olib boriladi (uni xom-ashyoga
karraligi 3.5:1), deparafinlash-metiletilketonni toluol aralashmasi (60 % + 40
%) eritmani rafinatga karraligida 5:1; [10].
10.7. Benzinni deasfaltizatsiyalash qurilmasi (doben jarayoni)
Jarayonning asosiy mo‗ljallanishi-gudronning tarkibidan uni qayta
ishlashni davom ettirish uchun asfaltenlarni chiqarib yuborishda ko‗pincha
gidrogenizatsiyalash jarayoni olib boriladi. Neftli asfaltet neftning xomashyosini
qoldiqsiz qayta ishlash uchun gazlashtirish sxemalariga beriladi. Undan neftli
bitumlarni va katta assortimentli neftkimyo mahsulotlarini ishlab chiqarishda
foydalaniladi hamda tabiiy asfaltetni almashtirib har xil qotishmalarni ishlab
chiqarishda va issiq gidroizolyatsiya materiallari sifatida qo‗llaniladi. Yengil
benzin fraksiyasi qoldiq xomashyosiga 140-150°С haroratda va 2,2-2,5 MPa
bosimda kolonnali ekstraksiya apparatda-ekstraktorda ishlov berishda (texnik
pentanli fraksiya) - ikki qatlam hosil bo‗ladi: deasfaltizat eritmasi (70 % ga
yaqin mass. benzinli fraksiya va 30 % massaga yaqin deasfaltizat ), qaysiki,
ekstraktorning yuqori qismidan olib ketiladi va asfaltet eritmasi esa (37 % ga
yaqin massasi eritgich va 63 % massasi asfaltet) ekstraktorning pastki qismidan
haydab olinadi. Ekstraktor qirqilgan-tortmali listli likopchalar bilan
ta‘minlanadi. Eritmaning xomashyoga karraligi (hajmi bo‗yicha) taxminan 3,5 :
1 ga bo‗lib, asfaltetni gudronga chiqishdagi miqdori 12-15 % (massaga) teng
[121].
Jarayon natijasida gudrondan butunlay asfaltenlar chiqariladi, 60-75 %
zararli og‗ir metallar va qurumlarni hosil qiluvchi komponentlarning asosiy
miqdori. Asfaltenlardan tozalangan mahsulotning kokslanishi 1,5-2 marta
435
dastlabki xomashyoning kokslanishidan kichik bo‗ladi, uni mutloq
qovushqoqlik ko‗rsatgichi 3-4 marta kamayadi. Deasfaltizatdagi oltingugurtning
tarkibi gudronga nisbatan bir necha marta kichik, qaysiki chuqur
oltingugurtsizlashtirish kuzatilmaydi. Qurilmaning texnologik sxemasi 10.11-
rasmda keltirilgan. Gudron nasos (1) yordamida qizdirishga issiqlik
almashinishga (2) haydaladi va xomashyoni qabul qilgichga (3) kirib keladi. Shu
yerdan nasos (4) bilan to‗xtovsiz ishlaydigan ekstraksiya kolonnasiga (6)
yo‗naltiriladi. Shu apparatning pastki qismiga zmeyevikdagi quvurli pechda (5)
bosim ostida oldindan qizdirilib nasos (9) bilan yengil benzinning fraksiyasi
beriladi. Xomashyo va eritgich ekstraktorga (6) qatorli taqsimlagichlar orqali
kiritiladi. Qarshi harakatda hosil bo‗lgan deasfaltizatning eritmasi ekstraktordan
chiqquncha xomashyoni taqsimlagichning ustida joylashtirilgan qatorli
qizdirgichda qizdiriladi; bu eritmaning haroratini ko‗tarilishi olinadigan
deasfaltizatning sifatini yaxshilaydi lekin, uning chiqishini kamaytiradi.
Deasfaltizat eritmasidagi eritmalarni regeneratsiyalashda foydalaniladi:
radiant zmeyevik pech (8), yuqori bosimli ajratgich (10) va bug‗lantirish
kolonnasi (12). Bu kolonnaning likopchasini pastki qismiga suv bug‗i beriladi.
Eritgichning asosiy massasi ajratgichda (10) ajratiladi. Bu yerdan chiqib
ketadigan bug‗lar havoli sovutish apparatida (18) to‗planadi; unda shakllangan
yengil benzin fraksiyasi kondensati kuchaytirilgan bosimli (17) qabul qilgichda
to‗planadi. Kolonnaning yuqori qismidan (12) chiqadigan suvli va benzin
bug‗larining
aralashmasi
suvli
kondensator-sovutgichda
(14)
kondensatsiyalanadi;
ikkala
suyuqlikning
aralashmasi
ajratgichda-suv-
ajratgichda (15) qatlamlarga ajraladi. Suvli kondensat bu apparatning chap
yarim qismidan chiqariladi, uning yarim qismida yengil benzin yig‗iladi, keyin
nasos (16) yordamida qabul qilgichga (17) yo‗naltiriladi. Qurilmadagi
quvuruzatmalarning bir qismi asfaltet-yuqori qovushqoqli mahsulotlarni
qizdirish uchun kerak bo‗ladi. Qurilmada ko‗piklarni paydo bo‗lishiga qarshi
chora tadbirlar ko‗riladi. Asfaltet aralashmasini sezilarli yoyilishini oldini olish
uchun benzin fraksiyasi konveksiya pechining kamerasida gazlar bilan to‗g‗ri
436
oqimli yonguncha qizdiriladi.
Seksiya (21) asfaltet eritmasidagi eritgichlarni oldindan konveksion
zmeyevik pechida (8) qizdirilgandan keyin uni regeneratsiya qilish uchun
mo‗ljallangan. Seksiya (21) bilan qabul qilgichning (17) bog‗lanishi ajratgich-
suv-ajratgich (19) orqali amalga oshiriladi. Eritgich qabul qilgichdan (17) nasos
(9) yordamida zmeyevik pech (5) orqali ekstraktorga (6) qaytariladi. Suyuq
asfaltet barabanli sovutgichga (23) shesternali nasos (22) yordamida uzatiladi.
Sovutgichda olinadigan qattiq asfaltet qurilmadan chiqariladi.
|
