Neft fraksiyasi
RAFINAT
DEPARAFINLANGAN MOY
МОЙ КОМПОНЕНТИ
13.1-rasm. Neft fraksiyalaridan moylar olish sxemasi
Yoqilg‗i fraksiyalarini tozalash
Shu sababli, neft fraksiyalaridan sifatli moylar olish uchun,
fraksiyalarning tarkibidagi yuqori molekulali - qattiq aromatik va parafin
uglevodorodlaridan tozalanadi. Surkov moylarining kimyoviy tarkibi asosan
naftenlardan, qisman parafindan va aromatik uglevodorodlardan iboratdir.
Dastlab kerosinni sul‘fat kislotasi va ishqor bilan tozalab uning tutashini
kamaytirilgan. Kreking benzindagi to‗yinmagan birikmalarni ham shu usul bilan
tozalashgan. Benzinni tarkibidagi merkaptandan (juda past kislota xossasiga
Tanlaberituvchi yordamida tozalash
Denparafinlash
Qo‘shimcha tozalash
erituvchi
fenol
Erituvchi
toluol
Aromatik
ekstrakt
Qattiq
parafinlar
500
ega) ishqor yordamida tozalash mumkin, yoki hidi aytarli sezilmas disul‘fidlarga
aylantirish mumkin ( meroks jarayoni).
Keyinchalik benzin va dizel yoqilg‗ilarini tozalashda gidrotozalash
jarayonlari keng qo‗llanilmoqda.
Neft moylari
Neft fraksiyalardan bir necha xil moylar olinib, ular xalq xo‗jaligining
hamma sohalarida ishlatiladi.
Neft moylari asosan surkov moylari sifatida ishlatiladi. Bundan tashqari
gidravlika tizimida ishchi organ sifatida, transformator va kondensatorlarda
izolyatsiya xizmatini bajaradi, prisadkalar tayyorlashda va boshka sohalarda
keng ishlatiladi.
Neft moylarining turlari
Olinish texnologiyasi bo‗yicha: distillat moylari, qoldiq moylari. Ularni
aralashtirilib kerakli surkov moylari olinadi. Moylarga polimer birikmalar
qo‗shib quyuq surkov moyi olinadi.
Iste‘mol qilish bo‗yicha: surkov, konservatsiya, elektroizolyatsiya,
gidravlika. texnologik, vakuum. meditsina va parfyumeriya (oq) moylarga
bo‗linadi.
Moy fraksiyalarini tozalash usullari
Neft moylarini olish bundan 100 yil ilgari, D.I.Mendeleyevning
rahbarligida amalga oshirilgan. Neft distillyatlarini sul‘fat kislotasi bilan
ishlanganda, uning tarkibidan smola va yonboshida kalta parafin zanjiri bo‗lgan
aromatik uglevodorodlar chiqib ketadi. Keyin ishqor eritmasi yoki maxsus
tuproqlar yordami ishlov berilgan.
1930-yillardan boshlab moy olish texnologiyasi takomillasha boshlagan.
|
