Maxsus  yoki kasbiy kompetentlik

19 
hisoblanadi, shu bilan birga, u shaxsning shaxsiy imkoniyatlarining yig‘indisi, 
uning o‘z kasbiy bilimlari va tajribalarini amaliy faoliyatida samarali ravishda 
qo‘llay olish qobiliyati hisoblanadi. 
Mutaxassisning, uning samarali kasbiy faoliyatga qodirligining tavsifi 
sifatidagi kompetentlik ta’limda kompetentlik yondoshuvining asosi bo‘lib qoldi. 
Bunday kompetentlikning murakkab, integral xarakterini ta’kidlab o‘tgan holda,
xorijdagi boshqaruv modellarida uning uch darajasi ajratib ko‘rsatiladi: 
1)
Integrativ kompetentlik – bilim va ko‘nikmalarni yig‘ishga va tashqi 
muhitning tez o‘zgarib turadigan sharoitlarida ulardan foydalana bilishga qodirligi. 
2)
Ijtimoiy­psixologik kompetentlik – zehn­idrok, odamlarning xulq­atvorini 
tushunish bo‘yicha bilimlar va ko‘nikmalar, ularning faoliyati motivatsiyasi, 
kirishuvchanlik va muloqat madaniyatining yuqori darajaliligi. 
3)
Boshqaruv faoliyatining muayyan sohalari – qarorlar qabul qilish, 
axborot yig‘ish, odamlar bilan ishlash metodlari va hokazolar bo‘yicha 
kompetentligi.
Kompetentlikning tarkibiy qismlari inson uchun qiziqarli bo‘lgan faoliyatni 
amalga oshirish jarayonidagina rivojlanadi va namoyon bo‘ladi. Bir necha omillar 
natijasida hosil bo‘ladigan samarali faoliyat, muayyan vaziyatda namoyon 
bo‘ladigan, alohida olingan kompetentlik yoki layoqatlilik darajasiga nisbatan, 
maqsadga erishishga qaratilgan harakat jarayonida vaziyatlarning keng doirasini 
qamrab oladigan bir qator mustaqil va o‘zaroalmashuvchan kompetentliklarga 
anchagina ko‘proq bog‘liq bo‘ladi.
Kompetenlikni baholashda alohida olingan biror bir layoqatlilik darajasini 
emas, balki, inson tomonidan shaxsiy ahamiyatga ega bo‘lgan maqsadlarga 
erishish uchun sarf qilinadigan uzoq vaqt davomida, turli xildagi vaziyatlarda 
namoyon qilinadigan kompetentliklarning to‘liq to‘plamini nazarda tutish kerak 
bo‘ladi. Bunda inson duch kelib qolgan muayyan vaziyat uning rivojlanishiga, 
qadriyatlarning shakllanishiga va yangi kompetentliklarni egallashiga bevosita 
ta’sir etadi.

20 
Kasbiy faoliyati samarador bo‘lishi uchun egallanishi muhim bo‘lgan 
kompetensiyalar 
sohasining 
turli­tumanligini 
anglash 
aynan 
ushbu 
kompetensiyalar doirasini aniqlash, shuningdek, ular orasidan o‘z xarakteriga ko‘ra 
eng universal bo‘lgan tayanch, bazaviy kompetensiyalarni ajratib olish 
muammosini keltirib chiqardi.
Bugungi kunda jahon ta’limida tayanch kompetensiyalarning turli xil 
tasniflari mavjud. M.Stobart tayanch kompetensiyalarning quyidagi beshta 
guruhini belgilab ko‘rsatgan: 
1)
Siyosiy va ijtimoiy kompetensiyalar (masalan, ma’suliyatni o‘z zimmasiga 
olish, birgalikda qarorlar qabul qilishda ishtirok etish, ziddiyatlarni murosaga 
keltirish yo‘li bilan hal etish, demokratik institutlarning faoliyatida ishtirok etish); 
2)
Ko‘pmadaniyatli jamiyat hayotiga oid kompetensiyalar (masalan, 
tafovutlarni to‘g‘ri tushunish, bir­biriga nisbatan hurmat, boshqa madaniyat, til va 
diniy etiqodga ega bo‘lgan odamlar bilan hamjihatlikda yashash); 
3)
Og‘zaki va yozma muloqatni amalga oshira bilishga oid kompetensiyalar 
(masalan, bir nechta tillarni egallaganlik); 
4)
Axborot 
jamiyatining 
vujudga 
kelishi 
bilan 
bog‘liq bo‘lgan 
kompetensiyalar (masalan, yangi texnologiyalarni egallaganlik, ularni qo‘llay 
olish, ommaviy axborot vositalari kanallari orqali tarqatiladigan axborot va 
reklamalarga nisbatan tanqidiy munosabatda bo‘la olish); 
5)
Uzluksiz ta’limning asosi sifatida butun umri davomida kasbiy jihatdan 
hamda shaxsiy hayotida ta’lim olishga kompetentlilik. 
So‘nggi kompetensiya alohida ahamiyatga ega, shuning uchun ba’zi 
tadqiqotchilar uni tizimli kompetensiya deb ataydilar. Ye.P. Tonkonogaya va 
V.Yu. Krichevskiylar kasbiy ahamiyatga ega bo‘lgan shaxsiy sifatlarni ko‘rib 
chiqar 
ekanlar, 
kompetentlikni 
xushaxloqlik, 
pedagogik­tashkilotchilik, 
boshqaruvchanlik, kommunikativlik va boshqa sifatlar bilan bir qatorga qo‘yadilar. 
Kompetentlikning o‘zi pedagogda umumiy dunyoqarashining kengligi va 
madaniyatining yuqoriligini, pedagogika, psixologiya, boshqaruv nazariyasi va 
ta’limni boshqarishning ilmiy asoslari bo‘yicha kasbiy bilimlarining mavjudligini, 

21 
o‘z bilimlarini amaliyotda rivojlantirishga layoqatliligini, ijtimoiy va 
psixologik­pedagogik tadqiqotlar metodlarini bilishini, pedagogik va boshqaruv 
ko‘nikmalarining zaruriy majmuasiga ega bo‘lishini nazarda tutadi. Boshqacha 
qilib aytganda, kompetentlik kasbiy bilim va ko‘nikmalarning mavjudligi, 
shuningdek, ularni amaliy faoliyatda qo‘llash hamda takomillashtirishga 
layoqatlilik bilan belgilanadi.
Pedagog­olimlarning ishlarida kompetentlikni pedagogik nuqtai­nazardan 
yanada kengroq va sinchiklab o‘rganish imkonini beradigan turli jihatlari va 
tarkibiy qismlari ajratib olingan va o‘rganib chiqilgan.
S.E. Shishov tomonidan kompetentlikning quyidagi ta’riflari keltirilgan: ­ 
o‘qish­o‘rganish tufayli egallangan bilimlar, tajriba, qadriyatlar va moyilliklarga 
asoslangan umumiy layoqatlilik; ­ bilim va vaziyatlar o‘rtasidagi aloqani o‘rnata 
bilish qobiliyati, muammoga mos keladigan hal etish yo‘lini topish (kompetentlik 
deb aytish uchun biror­bir vaziyatda namoyon etiladigan taqdirdagina joiz bo‘ladi, 
namoyon etilmagan kompetentlik – kompetentlik emas, yashirin imkoniyatlar 
bo‘lib qolsa ham katta gap). 
L.M. Dolgova, P.V. Simonov va boshqalarning fikricha, kompetentlik − 
olingan bilimlarga asoslangan holda harakat qila olishlik demakdir. Namunalarga 
o‘xshash harakatlarni ko‘zda tutadigan “bilim, ko‘nikma va malakalardan” farqli 
o‘laroq, kompetentlik universal bilimlarga asoslangan holda mustaqil faoliyat 
tajribasini nazarda tutadi. “Kompetentlik – ijtimoiy amaliyot ko‘rinishidagi bilim 
va 
ko‘nikmalarning mavjudligi bo‘lib, u ta’lim jarayoni natijalariga 
ijtimoiy­madaniy talablar va jamiyat tomonidan talablar qo‘yiladigan hollarda 
namoyon bo‘ladi”, − deb ta’kidlaydi L.M. Dolgova.
V.V. Bashevning ta’kidlashicha, kompetentliklar – insonning individual 
qobiliyati bo‘lib, ular shart­sharoitlar o‘zgargan paytda ushbu qobiliyatning boshqa 
shart­sharoitlarga ko‘cha olishida namoyon bo‘ladi. Qo‘llash sohalari ularning 
maxsusligi va aniqligini belgilaydi (matematik, tillar bo‘yicha, siyosiy va boshqa 
kompetentliklar). Jamiyatni o‘rganish sohasida samarali faoliyat ko‘rsatuvchi 
odam quyidagilarga qodir bo‘lishi kerak, ya’ni kompetentli odam: 1) o‘zi tushib 

22 
qolgan vaziyatni tadqiq eta olishi; 2) boshqa odamlar bilan muloqot o‘rnata olishi; 
3) qarorlar qabul qila olishi; 4) qabul qilingan qarorlarni amalga oshirish bo‘yicha 
individual va jamoaviy harakatlarni tashkillashtira olishi; 5) faoliyatning yangi 
usullarini egallay olishi. 
Shunday qilib, kompetentlikni layoqatlilik, tayyorlik, imkoniyatga egalik va 
shu bilan birga, ma’lim bir harakatlar natijasi sifatida talqin etish mumkin. 
Boshqacha qilib aytganda, kompetentlik – faoliyatga doir kategoriya bo‘lib, 
sub’ektning qo‘yilgan vazifalarni bajarishga qaratilgan kasbiy, ijtimoiy va boshqa 
faoliyati jarayonida namoyon bo‘ladi. Eng umumlashtirilgan holda ta’riflaydigan 
bo‘lsak, kompetentlik – individning umuman jamiyatda va xususan kasbiy 
sohasida muvaffaqiyatli faoliyat olib borishi uchun zarur bo‘lgan, atrofidagi 
ob’ektlar va sub’ektlar bilan o‘zaro hamkorligi bo‘yicha ma’lum bir malakalari va 
kasbiy tajribalari shakllanganligining muayyan darajasi demakdir. 
N.G. Vitkovskayaning ta’riflashicha, kompetentlik − qo‘yilgan muammolarni 
hal etishga qaratilgan insonning ichki (bilim, ko‘nikma va malakalari, ma’naviy 
sifatlari, 
psixologik 
xususiyatlari) 
va 
tashqi 
(moddiy­texnik, 
ijtimoiy) 
imkoniyatlarini safarbar qila olishga qodirligidir.
Psixologik nuqtai­nazardan, A.K. Markovaning fikricha, kompetentlik – 
muayyan insonning xarakteristikasi, ya’ni kasbiy talablarga munosibligi darajasi 
bo‘yicha insonning individual xarakteristikasi demakdir
.
N.A.Muslimov 
o‘zining tadqiqot ishlarida o‘qituvchining kasbiy 
kompetentligini shakllanganlik asosini oltita sifatlar, ya’ni motivatsion xislatlar 
(insonning butun hayoti davomida shakllanib, rivojlanib boruvchi tanlagan kasbiga 
bo‘lgan ehtiyojlari, motivlari va maqsadlarni qamrab oladi), intellektual salohiyat 
(barcha rasmiy hujjatlar asosida o‘qituvchi axborot va ma’lumotlarni uzatishga, 
bilim, ko‘nikma va malakalarni shakllantirishga intiladi), irodaviy sifatlar 
(maqsadga intiluvchanlik, ichki va tashqi to‘siqlarni, jismoniy va aqliy 
zo‘riqishlarni yenga olishlik, o‘zini tuta bilishlik va tashabbuskorlik xislatlari), 
amaliy ko‘nikmalar (psixologik, pedagogik, metodik va texnik-texnologik 
qobiliyatlar, amallar, individning faoliyat va muloqotning turli sohalaridagi 

23 
ko‘nikmalari), hissiy sifatlar (o‘z hissiyotlarini boshqarishning zaruriy malakalarini 
shakllantirishi, o‘zining aniq hislari (qahr, g‘azab, bezovtalik, arazlash, hasad, 
hamdardlik, uyalish, mag‘rurlik, qo‘rqish, ko‘ngilchanlik, muhabbat va 
boshqalar)ni boshqarishi hamda o‘z hissiy holatlarini va ularni keltirib chiqaruvchi 
sabablarni tushunishi) hamda o‘z–o‘zini boshqara olish (maqsadlarni va ularga 
erishish vositalarini tanlashdagi erkinlik, vijdonlilik, o‘z faoliyatiga tanqidiy 
yondoshuv, harakatlarning keng qamrovliligi va anglanganligi, o‘z xulqini 
boshqalarniki bilan qiyoslab borishi, kelajakka ishonchi, o‘z jismoniy va 
psixologik holatini talab darajasida tutib turishi va boshqara olishi) sifatlari tashkil 
etishini ta’kidlab o‘tadi.

Kompetentlikning mavjudligi to‘g‘risida inson mehnatining natijasiga qarab 

baho beriladi. Har bir soha mutaxassisining kompetentlilik darajasi uning bajargan 
ishi shu kasbiy faoliyatning yakuniy natijasiga qo‘yiladigan talablarga qay darajada 
javob berishiga qarab belgilanadi.
Kompetentlikka insonning mehnat faoliyati davomida qilgan harakatlarining 
miqdoriga qarab emas, balki faoliyatning natijasiga qarab baho berish to‘g‘ri 
bo‘ladi. Xuddi shuningdek, savodxonlik darajasiga qarab ham kompetentlikni 
belgilab bo‘lmaydi.
M.P. Choshanov fikricha, kompetentlik – kasbiy tayyorgarlikning umuman 
yangi sifati bo‘lib, uning o‘ziga xos tomonlariga quyidagilar kiradi: ­ kompetentli 
odamning bilimlari amaliy tezkor va harakatchan, ular bu bilimlarni doimo 
yangilab turadilar; ­ kompetentlik mazmunli (bilimlar) va jarayonlarga doir 
(ko‘nikmalar) komponentlariga ega. Muammoning mazmunini tushunishning o‘zi 
yetarli emas, uni amaliy jihatdan maqbul usullar bilan yecha bilish kerak, ya’ni 
metodlarning moslashuvchanligi kompetentlikning zaruriy tavsifi hisoblanadi; ­ 
kompetentlik maqbul yechimlarni tanlay bilish, qarorni asoslab bera olish, 
noto‘g‘ri yo‘llarni chiqarib tashlash, ya’ni tanqidiy fikrlay olishni taqozo etadi. 
A.K. Markova muayyan insonning kompetentligi uning kasbiy mahoratiga 
nisbatan torroq bo‘ladi, deb hisoblaydi, ya’ni: “Inson umuman olganda o‘z 

24 
kasbining ustasi bo‘lishi mumkin, lekin barcha kasbiy masalalarni hal etishda 
kompetentli bo‘lmasligi mumkin”. 
Kompetentlik deganda, alohida bilimlar va ko‘nikmalar yoki faoliyatning 
alohida harakatlarining yig‘indisi to‘g‘risida emas, balki, insonga mehnat 
faoliyatini to‘la­to‘kis amalga oshirish uchun kerak bo‘ladigan xususiyat haqida 
so‘z yuritiladi.
Kasbiy kompetentlik tor ma’noda malaka 
talablari doirasida bevosita xizmat vazifalarini 
bajarish uchun ahamiyatga ega bo‘lgan shaxs 
sifatlari yig‘indisining xarakteristikasi sifatida 
tushuniladi. 
Shu 
nuqtai­nazardan 
kasbiy 
kompetentlik shaxs kasbiy sifatlarining negizi 
hisoblanadigan hamda mehnat va texnologik 
jarayonlarni tahlil qilish, texnik hujjatlarni va topshiriqlarni tahlil qilish, mehnat 
jarayonini bexato amalga oshirish, texnologik talablarga rioya qilish, qo‘shimcha 
malakalarni egallash, madaniyat va jarayonlarni tashkil etishning yuqori 
darajaliligi, texnologik jarayonda vujudga keladigan nosozliklarni bartaraf etish 
kabi faoliyatning elementlari orqali taqdim etilgan kasbiy kompetentsiyalarga ega 
bo‘lishni taqozo etadi.
Bunday yondoshuvda kasbiy kompetentlik va shunga mos ravishda 
kompetensiya xizmatchi uchun boshqa muhim kompetensiyalar bilan bir qatorda 
turadi.
Yuqorida sanab o‘tilgan kompetentliklarning barchasi bir insonda mujassam 
bo‘lmasligi mumkin. Inson o‘z yo‘nalishi bo‘yicha yaxshi mutaxassis bo‘lishi 
mumkin, lekin muloqotga kirisha olmasligi, o‘z­o‘zini takomillashtirish bo‘yicha 
vazifalarni amalga oshira olmasligi mumkin. Shunga ko‘ra, uning maxsus 
kompetentligini yuqori darajada, ijtimoiy va shaxsiy kompetentligini pastroq 
darajada, deb e’tirof etish mumkin.
Bundan kelib chiqib shuni ta’kidlash joizki, kasbiy kompetentliklar borki, ular 
ko‘plab kasblar uchun asos bo‘lib xizmat qiladi va ishlab chiqarishda ham, 

25 
ijtimoiy amaliyotda ham qo‘llanilganda o‘z ahamiyatini yo‘qotmaydi. Yuqorida 
sanab o‘tilgan kasbiy kompetentliklarning har bir turi shunday kasblararo umumiy 
tarkibiy qismlarni o‘z ichiga oladi. Masalan, maxsus kompetentlik - ishlab 
chiqarish jarayonlarini rejalashtirish, texnika bilan ishlash ko‘nikmalari, texnik 
hujjatlarni o‘qiy bilish, qo‘l ishlarini bajarish malakalariga; shaxsiy kompetentlik 
– o‘z faoliyatini rejalashtirish, nazorat qilish va boshqarish, mustaqil ravishda 
qarorlar qabul qilish, nostandart yechimlarni topa olish (kreativlilik), tez 
moslashuvchan nazariy va amaliy fikrlash, muammoni ko‘ra bilish, yangi bilim va 
ko‘nikmalarni mustaqil ravishda egallay olish layoqatiga; individual kompetentlik 
– motivatsiyaga, muvaffaqiyat zahiralariga ega bo‘lish, bajaradigan ishining 
sifatini oshirishga intilish, o‘z­o‘zini safarbar qila olish, o‘ziga ishonch va 
optimizmga ega bo‘lishni taqozo etadi.
Shu 
bilan 
birga, 
kompetentlikni 
bilimlarga yoki ko‘nikma va malakalarga 
qarama­qarshi qo‘yish ham mumkin emas. 
Kompetentlik 
tushunchasi 
bilim 
yoki 
ko‘nikma 
yoki 
malaka 
tushunchalariga 
nisbatan kengroq, kompetentlik ularni ta’lim 
natijasi sifatida o‘z ichiga oladi (lekin bunda 
kompetentlik bilim, ko‘nikma va malakalarning oddiy yig‘indisi emas, bir muncha 
boshqacharoq mazmundagi tushunchadir). Kompetentlik tushunchasi nafaqat 
kognitiv va operatsiyali­texnologik, balki, motivatsion, axloqiy, ijtimoiy tarkibiy 
qismlarni ham o‘z ichiga oladi.
Yuqoridagilardan kelib chiqqan holda, ta’lim jarayonining ham mazmunini, 
ham shakllarini baravariga o‘zgartirish zarur. Bunda o‘zgartirilgan shakllar ta’lim 
oluvchilarga ma’lum bir kompetensiyalar bo‘yicha bilim bermasdan, balki, butun 
ta’lim jarayoni davomida ular asosida faoliyat olib borishlarini ta’minlashi kerak.
Ya’ni, ta’lim oluvchi navbatdagi ko‘nikmalar to‘plamini shakllantirish yo‘li bilan 
bo‘lajak kasbiy faoliyatiga tayyorlanishi emas, balki, kompetensiyalarni shu yerda 

26 
va hozir singdirib borishi kerak. Shuning uchun kompetentlik ta’limi natijasida 
quyidagilar ta’minlanishi kerak: 
− 
o‘z­o‘zini harakatga keltirish manbai sifatida ta’lim olishga ichki 
motivatsiyaning mavjud bo‘lishi; 
− 
yaxlit faoliyatni egallash sharti sifatida o‘quv faoliyati jarayonida 
o‘z­o‘zini tashkillashtirish qobiliyati; 
− 
har bir odamga o‘zining u yoki bu o‘quv materialini o‘zlashtira olish 
darajasini aniqlash imkonini beruvchi o‘z­o‘zini differensiatsiyalash (o‘z 
darajasini aniqlay bilish) qobiliyati; 
− 
ta’lim oluvchi tomonidan shaxsiy ahamiyatga ega bo‘lgan natijalarga 
erishishlik; 
− 
ta’lim jarayonining barcha sub’ektlari orasidagi o‘zaro bog‘langan
samarali faoliyatning mavjudligi. 
Shu bilan birga, kompetentlikka yo‘naltirilgan ta’limning metod va 
texnologiyalari ma’lum bir sharoitlarda shakllantirilgan qobiliyatlarni boshqa bir 
sharoitlarga oson ko‘chishi va moslashuvchanligini ta’minlashi kerak, ya’ni 
“noadaptiv faollik” xususiyatini hosil qilishi kerak.
Kompetentlik yondoshuv ta’lim sifatini baholash uchun ham juda muhim 
hisoblanadi, chunki, ta’lim oluvchi tomonidan 
erishiladigan 
asosiy 
ta’limiy 
natija 
– 
kompetentlik 
hisoblanadi, 
uning 
asosiy 
ko‘rsatkichlari esa, bir tomondan ta’lim 
standartlarining 
me’yoriy 
talablariga 
muvofiqligi, ikkinchi tomondan, shaxsning va 
turli 
ijtimoiy 
guruhlarning 
ehtiyojlariga 
mosligidir. Shunday qilib, kompetentlikning birinchi tarkibiy qismi me’yoriy 
hujjatlarda (O‘zbekiston Respublikasi qonunlari, DTS va b.) belgilab qo‘yilgan 
ta’lim natijalaridan iborat. Ikkinchi tarkibiy qismini ijtimoiy talablar va ehtiyojlar 
belgilaydi, bu qism jamiyatning rivojlanishiga mutanosib ravishda universal, 
o‘zgaruvchan bo‘lib, o‘zgartirishlar va tuzatishlar kiritilib turiladi.

27 
Kompetentlik alohida jihatlariga ko‘ra tadqiq qilinsa ham, umuman olganda, 
fundamental pedagogik muammo sifatida hali nafaqat yechimi topilmagan, balki, 
muammo sifatida ham yetarlicha shakllantirilmagan. Xususan, kompetentlik 
yondoshuvini tizimli tahlil etishga, uni umuman ta’lim tizimida ham, kasbiy 
ta’limda ham qo‘llashning nazariy­metodologik va didaktik asoslarini aniqlashga 
doir ilmiy tadqiqot ishlari deyarli yo‘q deb aytish mumkin. 
Hozirgi zamon dunyo ta’lim tajribasida kompetentli yondashuv keng 
tarqalgan. “Kompetensiya” markaziy tushuncha sifatida ta’lim tizimining barcha 
bilim va ko‘nikmalarini o‘zida birlashtiradi. “Kompetensiya” tushunchasida ta’lim 
mohiyati shakllanib, g‘oyasi mujassamlashadi. Uning aniq natijalarini ko‘zlagan 
maqsadi — kompetensiyaning eng muhim qirralari, doimo rivojlanish tabiatiga ega 
bo‘lgan, universal bilimlar asosida shakllangan mustaqil faoliyat tajribalaridan 
iborat, madaniyat va faoliyatning keng tarmoqlariga taalluqli unsurlarni o‘z ichiga 
oladi .
Amaliy kompetentlik doimo o‘sib boruvchi dinamik hodisadir, malaka 
oshirish va o‘z ustida ishlash jarayonining natijasi hisoblanadi. Bilim va mahorat, 
hatto ijobiy yo‘nalish ham vaqt o‘tishi bilan eskirib qoladi, jamiyatning zamonaviy 
talablariga, yangi texnologiyalarga mos kelmasligi mumkin. Jamiyat ham, 
odamlar, muammolar ham o‘zgarib bormoqda. Demak, bu vazifalarni yechish 
uchun yondashuv va metodlarni ham o‘zgartirish talab etiladi. Kompetensiya o‘z 
bilimlarini tinmay boyitib borishni, yangi axborotlarni o‘rganishni, shu kun va davr 
talablarini his etishni, yangi bilimlarni izlab topish mahoratini, ularni qayta 
ishlashni hamda o‘z amaliy faoliyatida qo‘llashni talab qiladi. Kompetensiya egasi 
bo‘lgan mutaxassis muammolarni yechishda o‘zi o‘zlashtirib olgan, aynan shu 
sharoitga mos metod va yo‘llardan foydalanishni yaxshi bilishi, hozirgi vaziyatga 
munosib bo‘lgan metodlarni tanlab olib qo‘llashi, to‘g‘ri kelmaydiganlarini rad 
etishi, masalaga tanqidiy ko‘z bilan qarashi kabi ko‘nikmalarga ega bo‘ladi.

Download 26,13 Mb.