4
So„z boshi
Pedagogik konfliktologiya – bevosita amaliyot bilan bog‗liq bo‗lgan
pedagogik fan, uning maqsadi pedagogik konfliktlarning
tavsifi va sababalarini
o‗rganish, ularni bartaraf etish yo‗llari va metodlarini ishlab chiqishdan iboratdir.
Zamonaviy maktabda pedagogik jarayonlar ishtirokchilari o‗rtasidagi
munosabatlarning ilgarigi holatlarga nisbatan keskinligi oshib bormoqda. Ta‘lim
muassasalaridagi bugunning pedagogi konfliktli holatlarni oldini olish hamda
yechimini topish kompetensiyalariga ega bo‗lishi lozim.
Pedagogik konfliktlar psixologiyasiga bo‗lgan
qiziqish quyidagi sabablar
bilan shartlangan:
- Ijtimoiy
sohadagi
konkurensiya
(iznes,
ishlab
chiqarishdagi
munosabatlar);
-
Qadriyatlar
tizimidagi va qadriyatlarga bo‗lgan mo‗ljallarning
transformatsiyalanishi hamda pasayishi;
- Huquqbuzarliklarning ko‗payishi;
- Jamiyatda pedagoglik kasbiga bo‗lgan e‘tiborning pasayishi;
- Ta‘lim muassasalarida shaxslararo munosabatlarning keskinlashishi;
- Maktablarda avtoritar boshqaruvning mavjudligi;
- Ko‗pchilik oilalarda nevrotik muloqotning mavjudligi va shu kabilar.
Pedagogik konflikt – ijtimoiy hodisa bo‗lib,
u dinamik sotsiumga tegishli,
zamonaviy ta‘lim muassasasi esa unga xosdir. Pedagog o‗z faoliyati davomida
o‗quvchi shaxsining individual-psixologik va yosh jihatlarini, uning rivojlanishini,
ijtimoiy holat nuqtai nazaridan atrofidagilarini (oilasi,
maktabdan tashqaridagi
faoliyati, qiziqishlarini) hisobga olishi lozim.
Maktab amaliyotida konfliktli holatlarni boshqara olmaslik,
ularni oldini
olish va bartaraf etishning optimal usullarini bilmaslik, o‗quv-tarbiya
jarayonini
tashkil etilishiga o‗z salbiy ta‘sirini ko‗rsatadi. Bugungi kun pedagoglari va ta‘lim
jarayonining
barcha
ishtirokchilarida
konfliktologik
kompetensiyalarni
shakllantirish dolzarb bo‗lib bormoqda. Jamoada (maktab, sinf,guruh) qulay
5
psixologik
muhitning yaratilishi, mavjud ta‘lim sharoitida konfliktogen omillar
ta‘sirini
pasaytirilishi, individual maslahatlar berish metodlaridan foydalanish,
konflikt ishtirokchilarini shaxslik komponentlarini
hisobga olish har bir
ishtirokchini komillik sari rivojlanishiga ko‗maklashadi.
