Konflikt inson hayotining ajralmas tarkibi sifatida: konfliktogenlar

Download 0,86 Mb. Pdf ko'rish
bet	6/57
Sana	23.01.2024
Hajmi	0,86 Mb.
	#143602

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 57

Bog'liq
Pedagogik konfliktologiya

Konflikt inson hayotining ajralmas tarkibi sifatida: konfliktogenlar
Kuzatuvlar shuni ko‗rsatadiki aksariyat konfliktlar ishtirokchilarning
ixtiyorisiz paydo bo‗ladi. Bu inson ruhiyatining o‗ziga xosligiga ko‗ra amalga
oshadi, buni ko‗pchilik bilmasligi, bilsa ham balki unga e‘tibor bermasligi
mumkin. Konfliktli holatni paydo bo‗lishida asosiy rolni konfliktogenlar o‗ynaydi.
Mazkur atama ―konfliktga olib keluvchi, unga turtki beruvchi‖ degan ma‘noni
anglatadi. Konfliktogenlar – konfliktga olib keluvchi harakatlar, so‗zlar yoki unga
nisbatan e‘tiborsizliklarda namoyon bo‗ladi.
Konfliktli holatlar va nizolarni o‗zi ham konfliktogenlardir. Eng kuchli
konfliktogen – qarama-qarshiliklarning to‗planishi natijasidagi konfliktli holatdir.
Uning kuchi shundayki, nizo ko‗rinishidagi unchalik ham ahamiyatli bo‗lmagan
konfliktogen sababli konflikt alangalanib ketishi mumkin. Katta xavf juda ham
muhim qonuniyatni, ya‘ni konfliktogenlar to‗planishini rad etish natijasida sodir
bo‗ladi. U quyidagicha yuzaga keladi. Odatda bizga biror bir konfliktogen
qaratiladigan bo‗lsa, biz unga javoban nisbatan kuchli konfliktogen orqali,
ko‗pincha mavjud variantlar orasidan eng kuchlisi orqali javob qaytarishga harakat
qilamiz.
Konfliktogenlar sodir bo‗lish qonuniyatini rad etish – konfliktni paydo
bo‗lishiga sharoit yaratib berishdir.
Konfliktsiz muloqot qilish qoidalari quyidagilardan iborat:
- konfliktogenlardan foydalanmang;
- konfliktogenga konfliktogen bilan javob qaytarmang;
- hamsuhbatingizga nisbatan o‗z empatiyangizni namoyon eting. Bu
hamsuhbatingizga yaxshi tilaklarni bildirish bo‗lib, unga kayfiyatni ko‗taruvchi
barcha holatlar tegishlidir: maqtov, kompliment, do‗stona tabassum, e‘tibor,
shaxsga nisbatan qiziqish, hamdardlik, hurmat bajo keltirish va boshqalar.
Iloji boricha ko‗proq yaxshi tilaklar bildiring. Shu o‗rinda, holatimizning
garmonal asoslari haqida so‗z yuritishga to‗g‗ri keladi. Konfliktogenlar bizni
kurashga chorlaydi, shu sababdan qonda adrenalin garmoni ajralib chiqa

15
boshlaydi. Qahr va g‗azabni uyg‗otuvchi kuchli konfliktogenlar noradrenalinni
(noradrenalin – vaxshiylik garmoni. Stress holatlarda organizm ishlab
chiqaradigan, raqibni yo‗q qilish istagida kuchning kelib quyilishini chaqiruvchi
garmon) ajratib chiqaradi. Yoki uning aksi ham bo‗lishi mumkin, yaxshi tilaklar
bizni komfort, konfliktsiz muloqot qilishga chorlaydi, ular ―huzurlanish
garmonlari‖ning ajralib chiqarilishi orqali amalga oshadi.

Download 0,86 Mb.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 57

Download 0,86 Mb.

Pdf ko'rish