185
bil ulanish bilan birga, ma’lumot uzatish kanalini yaratuvchi ra-
diotexnologiya yordamida foydalanuvchilarga bir
qator xizmatlar
to‘plamini taqdim etuvchi sotali aloqa tizimlari nomlanadi.
3G tizimlari mobil aloqaning turli xizmatlari, “global rou ming”
hamda multimediyaning keng imkoniyatlarini, jumladan: video-
telefoniya va videokonferensiya xizmatlari;
Internet va intranet-
ga (ya’ni ichki tarmoqlarga) yuqori tezlikda ulanish; turli xildagi
biz nes, ko‘ngilochar va ilmiy xizmatlarga aloqador ma’lumotlar-
ni uzatish kabilarni taqdim etadi. Ushbu tizimlar abonentlar-
ning harakatlanish tezligi cheklanmagan holatida
–
64kbit/sek,
harakatlanish tezligi cheklangan holatda (piyoda yurgandagi tez-
lik) — 384kbit/sek, abonent harakatlanmagan holatida esa 2Mbit/
sek gacha bo‘lgan tezliklarda ma’lumot uzatish imkonini beradi.
3G tizimlarining ikkinchi avlod (2G)
tarmoqlaridan asosiy farqi
ham katta hajmdagi ma’lumotlarni yuqori tezlikda uzatish imkoni-
yatidadir. Bu esa o‘z navbatida mobil aloqani sifat jihatdan yangi
darajaga ko‘taradi: bir tomondan abonent Internetga to‘laqonli
ulanish, videoaloqa xizmatlari, yuqori tezlikda ma’lumot uzatish
imkoniyatlariga ega bo‘lsa, ikkinchi tomondan — ope
ratorlar
an’anaviy aloqa xizmatlaridan daromad
olish bilan birga, turli
xildagi qo‘shimcha xizmatlarni ko‘rsatish hisobiga yangi daromad
manbalariga ega bo‘ladilar. 3G tizimlari — videotelefon aloqasini
tashkil etish, mobil telefon yordamida filmlar hamda turli teledas-
turlarni tomosha qilish imkonini ham beradi.
Yuqorida ta’kidlab o‘tilganidek, dunyoda 3G
standartlarining
asosiy ikki oilasi: W-CDMA (UMTS, FOMA) hamda CDMA-
2000 texnologiyalari asosidagi tizimlari mavjud. UMTS stan darti
asosan Yevropada, FOMA — Yaponiyada, CDMA-2000 esa
Amerika va Osiyo qit’alarida tarqalgan. Shuningdek,
asosan Xi-
toyda tarqalgan TD-SCDMA standarti ham 3G texnologiyalari
oilasiga kiradi.
Mobil aloqa qurilmalarini ta’minlovchilarning global uyush-
masi
–
GSA
(ingl. Global Assocuation of Mobile Suppliers)ning
ma’lumotlariga ko‘ra, 2011-yilning may oyida butun dunyodagi
186
3G va 3,5G tarmoqlari soni 710 tani tashkil etgan,
bu esa dunyo-
dagi barcha sotali aloqa tarmoqlarining 25% ni tashkil etgan [21].
Bunda 400 ta tarmoq W-CDMA texnologiyasi asosida qurilgan
bo‘lib, ushbu tarmoqlardagi abonentlar soni 684 mln ni tashkil
etgan. Shu bilan birga 323 tadan oshiq tarmoqlar CDMA-2000
standartlar oilasi asosida qurilgan va ularda abonetlar soni 561
mln ni tashkil etgan. Shu jumladan 245 ta tarmoq EV-DO (Rel.0,
Rev. A, B) standarti asosida qurilgan [22].
3G tizimlarining imkoniyatlari yakkaxon mijozlar uchun ham,
jamoa bo‘lib foydalanuvchi (korporativ) mijozlar uchun ham mobil
aloqadan foydalanishning yangi qirralarini ochadi. Yuqorida ta’kid-
lab o‘tilgan Internetga ulanish hamda
videoaloqa xizmatlaridan
tashqari, 3G abonentlari korporativ tarmoqlarga masofadan turib
ulanishlari ham mumkin. Va, bu bilan, mobil aloqaning uchinchi
avlodi ofisda ishlashning an’anaviy tarzini tubdan o‘zgartiradi.
