Raqamli texnologiyalardan foydalangan holda mijozlarga xizmat

22 
Mikrofon tarixi. 1878-yilda D. E. Yuz oʻzi a‘zo boʻlgan London 
qirollik jamiyatiga mikrofon ixtiro etganligini ma‘lum qildi. Yuz 
sifatsiz elektr ulanishlarni tadqiq eta turib, bunday ulanishda, telefonda 
shovqin eshitilishini aniqladi. Turli materiallardan tayyorlangan 
ulanishlarni tekshirib, presslangan koʻmirdan foydalanilganda katta 
samara berilishini aniqladi. Yuz mazkur natijalarga tayanib, 1877-yilda 
mikrofon deb nomlangan telefon uzatkichni taqdim etdi. «Bell 
kompaniyasi» Yuzning yangi ixtirosini oʻzining dastlabki apparatida 
mavjud boʻlmagan detal sifatida ishlab chiqara boshladi. Telefonning 
takomillashuvi ustida (V. Simens, Ader, Gover, Shteker, Dolbir va 
boshqa) koʻplab ixtirochilar mehnat qildilar. Edison boshqa turdagi 
telefon apparatini loyihalashtirdi (1878 y). U ilk bor telefon apparati 
sxemasiga induksion katushka va presslangan koʻmir qurumili 
mikrofonni kiritdi, natijada uzoq masofalarga ovozni uzatishni 
ta‘minladi. 1883-yilda olim koʻmir kukuni bilan mikrofon yaratadi. 
Mikrofonning tuzilishi va ishlash prinsipi. 
 
2.15-rasm. Mikrofon tuzilishi. 
 
Havodagi tovush toʻlqini bosimi mikrofon membranasiga ta‘sir 
etadi. Oʻz navbatida membrana tebranishi elektr tebranishni yuzaga 
keltiradi. 
Mikrofonlarning asosan 2 xil turi mavjud: 
1. Dinamik (an‘anaviy); 
2. Kondensatorli mikrofonlar. 
Dinamik mikrofonda tovush toʻlqini ta‘sirida diafragma tebranadi. 
Uning 
ta‘sirida choʻlgʻamning harakati yuzaga keladi. Tok 
uzatkichning (choʻlgʻam) tebranma harakati natijasida magnit maydoni 
hosil boʻlib, undan elektr toki paydo boʻladi. Tok kuchi diafragmaning 
harakatiga bogʻliq. Dinamik mikrofonlar universalligi va arzonligi 
tufayli tovushni kuchaytirishda keng qoʻllaniladi. 

23 
Kondensatorli mikrofonda (2.16-rasm) tarang tortilgan membrana 
(1) qoʻzgʻalmas elektrod (2) bilan birgalikda elektrik kondensatorning 
plastinkalarini tashkil etadi. Membrana (1) tovush bosimi ta‘sirida 
qoʻzgʻalmas elektrodga (2) nisbatan harakatlanadi. Hosil boʻlgan 
kondensator doimiy tok manbaiga va qarshilikka ulanadi. Kondensator 
sigʻimining oʻzgarishi asosida zanjirda oʻzgaruvchan tok paydo boʻladi, 
qarshilik natijasida tok kuchlanishi kamayadi va u mikrofon chiqish 
signali boʻladi. Tovushni oʻta sifatli ―ushlashi‖ sababli studiya tovush 
yozuvida, 
radioda 
va 
televideniyada 
foydalaniladi. 
Bunday 
mikrofonlarning kamchiligi sifatida qimmatliligini, tashqi energiya 
manbasini talab etishligi, tashqi mexanik va ob-havo ta‘sirlarga 
chidamsizligini keltirish mumkin. 
Atrofdagi barcha ovozni ―ushlab qolishi‖ sabali ularni maxsus 
tayyorlangan joylarda foydalanish maqsadga muvofiq. 
2.16-rasm. Kondensatorli mikrofon ichki tuzilishi. 

Download 3,34 Mb.