Buxgalter monitori Monitor buxgaltera tezda va qulay shaklda kassa va hisob raqamdagi pul qoldiqlari, debitor va kreditor qarzdorliklar, majburiy hisobotlarni topshirish va soliqlarni to‘lash muddatlari to‘g‘risidagi ma’lumotlarga ega bo‘lish imkonini beradi. Monitor buxgaltera ish stolining navigaciya panelida joylashgan.
Rahbar uchun hisobot Otcheti rukovoditelyu bo‘limi buxgalteriya hisobiga asosan tashkilotning moliyaviy holati va moliyaviy natijalari to‘g‘risidagi ma’lumotlarga ega bo‘lish imkonini beradi.
Operativnie dannie bo‘limida hozirgi kun holatiga birnechta ko‘rsatkichlar bo‘yicha tezkor ma’lumotlar keltiriladi. Otcheti dlya rukovoditelya bo‘limidagi hisobotlar yordamida ushbu tezkor ma’lumotlarni batafsil o‘rganish mumkin. Ma’lumotlarni tahlil qilishning tavsiya etiladigan ketma-ketilgiga Kak polzovatsya otchetami havolasi orqali o‘tish mumkin
Ishni boshlash. Hisob parametrlarini sozlash. Tashkilotning hisob siyosati
IShNI BOShLASh Dastur buxgalteriya hisobin iyuritish uchun to‘ldirilgan hisobvaraqlar rejasi va boshqa sozlamalar bilan qo‘yiladi. Hisob yuritish sozlamalari foydalanuvchi tomonidan o‘zgartirilishi mumkin. Dasturda ishni boshlash uchun zarur bo‘lgan asosiy ma’lumotlarni to‘ldirish uchun, hisobni to‘g‘ri yuritish maqsadida tezda va qulay shaklda barcha asosiy sozlamalarni o‘rnatishga yordam beradigan Boshlang‘ich yordamichidan foyadlanish tavsiya etiladi
Hisob paramentrlarini sozlash Analitik hisob parametrlari Predpriyatie menyusining Nastroyka parametrov ucheta shaklida o‘rnatiladi. Analitik hisob parametrlari sozlamalari ma’lumotlar bazasining barcha tashkilotlari uchun umumiy hisoblanadi. Vidi deyatelnosti» bo‘limi Vid deyatelnosti bo‘limida ma’lumotlar bazasidagi tashkilotlar shug‘ullanuvchi faoliyatturlari ko‘rsatiladi.O‘rnatilgan bayroqchalardan kelib chiqqan holda zarur sozlamalar ro‘yhati aniqlanadi. Agarda tashkilotlardan kamida bittasi ishlab chiqarish,ishlarni bajarish yoki hizmat ko‘rsatish bilan shug‘ullanadigan bo‘lsa Proizvodstvo produkcii, vipolnenie rabot, okazanie uslug bayroqchasi o‘rnatiladi. Agarda tashkilotlarning kamida bittasi chakana savdo bilan shug‘ullanadigan bo‘lsa Roznichnaya torgovlya bayroqchasio‘rnatiladi.
«Zapasi» bo‘limi Ushbu shaklning Zapasi bo‘limida quyidagi sozlamalar o‘rnatiladi: Agarda tovar-moddiy boyliklarni sotish ularning tashkilot balansiga amalda qabul qilinishidan oldin bajariladigan bo‘lsa Razreshaetsya spisanie zapasov pri otsutstvii ostatkov po dannim ucheta bayroqchasini o‘rnatishzarur. Agarda tashklotlarning kamida bittasi qaytariladigan idishlar hisobini yuritsa Vedetsyauchet vozvratnoy tari bayroqchasini qo‘yish zarur Agarda tashkilotlarning kamida bittasi partiya hisobini yuritsa, Vedetsya uchetpo partiyam (dokumentam postupleniya) bayroqchasini o‘rnatish zarur. Bu holda tovar-moddiy boyliklar (TMB) hisob varaqlariga “Partii” subkontosi qo‘shiladi. Hujjatlarni o‘tkazishda “Partii” subkontosi avtomatik ravishda to‘ldiriladi. YAratilgan “Partii” subkontosi faqat FIFO usulida hisob yurituvchi tashkilot tomonidan foydalaniladi.Tovarlarni o‘rtacha tannarx bo‘yicha hisobga oluvchi tashkilotlar uchun “Partii” subkontosi to‘ldirilmaydi. Agarda dasturda zaxiralar hisobi har xil omborlar bo‘yicha yuritilmasa Nevedetsya variantini tanlash mumkin. Agarda omborlar bo‘yicha hisobga zarurat bo‘lsa, omborlar kesimida faqat zaxiralar miqdori hisobini yuritish mumkin, bunda zaxiralarning chiqib ketish narxi ushbu nomenklaturaning barcha omborlardagi umumiy qimatini uning barchaomborlardagi umumiy miqdoriga bo‘lish orqali aniqlanadi. Bunaqa hisob yuritish uchun Vedetsyano kolichestvu varianti tanlanadi. Vedetsya po kolichestvu i summe variantini tanlash zaxiralar miqdori va ularning qiymati hisobining omborlar kesimida yuritilishiga olib keladi. Bunda zaxiralarning chiqib ketish narxi har bir ombor uchun alohida aniqlanadi.
«Tovari vroznice» bo‘limi Agarda tashkilotlarning kamida bittasi chakana savdo bilan shug‘ullanadigan bo‘lsa, Tovari vroznice bo‘limida quyidagi sozlamalarni o‘rnatish mumkin: Ponomenklature (oboroti)–2920.3 «Tovari v roznichnoy torgovle (v NTT po prodajnoy stoimosti)» schetiga muomalali yangi “Nomenklatura” subkontosi qo‘shiladi. Ushbu subkonto bo‘yicha qoldiqlarsiz,faqat muomalalar hisobga olinadi. Po stavkam NDS – 2920.3 «Tovari v roznichnoy torgovle (v NTT po prodajnoy stoimosti)» i 2980.2 «Torgovaya nacenka v neavtomatizirovannix torgovix tochkax» schetlariga «Stavki NDS» subkontosi qo‘shiladi.
«Denejnie sredstva » bo‘limi Agarda tashkilotlardan kamida bittasi pul mablag‘larining aylanish moddalari bo‘yicha hisob yuritsa Denejnie sredstva bo‘limida Po statyam dvijeniya denejnix sredstv bayroqchasi o‘rnatiladi. Agarda bayroqcha o‘rnatilsa pul mablag‘lari schetlariga Stati dvijeniya denejnix sredstv subkontosi qo‘shiladi hamda bank va kassa hujjatalrida pul mablag‘lari aylanishi moddalarini tanlash mumkin bo‘ladi. Hujjatni o‘tkazishda ko‘rsatilgan moddaga asosan subkonto to‘ldiriladi. Naqd pulmablag‘lari hisobi tashkilot kassalari kesimida yuritiladigan bo‘lsa Vesti uchet nalichnix denejnix sredstv v razreze kass organizaciy bayroqchasi o‘natiladi. Agarda bayroqcha o‘natilsa pulmablag‘lari schetlariga Kassi organizaciy subkontosi qo‘shiladi. Har bir kassa uchun alohida kassa kitoblarini shakllantirishga zarurat bo‘lsa Razdelyat kassovie knigi po kajdoy kasse bayroqchasi o‘rnatiladi. Har bir kassa uchun kassa hujjatlari raqamlanishining alohida hisobini olib borish uchun zarurat bo‘lsa Razdelyat numeraciyu kassovix dokumentov (tashklot kassalari bo‘yicha prefikslardan foydalangan holda) bayroqchasi o‘rnatiladi.
«Rascheti s kontragentami » bo‘limi Rascheti s kontragentami bo‘limida barcha tashkilotlar uchun yagona hisobangan, haridorlar va ta’minlovchilarning to‘lov muddatlari belgidanadi. To‘lov muddatlari kechiktirilgan qarzlar summalarini hisobotlarda aks ettirish uchun foydalaniladi. To‘lov muddatlarini har bir shartnoma uchun yakka tartibda Dogovori kontragentov ma’lumotnomasida belgilash mumkin. Hisob-kitob hujjatlari kesimida analitik hisob yuritishga zarurat bo‘lsa Po dokumentam raschetov bayroqchasi o‘rnatiladi.
«Rascheti spersonalom» bo‘limi Agarda tashkilotlarning kamida bittasiga ish haqi bo‘yicha o‘tkazmalarni har bir xodim uchun hosil qilish zarur bo‘lsa Po kajdomu rabotniku belgilanadi. Bu holda 6710 «Rascheti s personalom po oplate truda» schetiga Rabotniki organizaciy subkontosiqo‘shiladi. Agarda barcha tashkilotlar mehnat haqi bo‘yicha ma’lumotlarni bazaga jamlangan o‘tkazmalar orqali barcha xodimlar bo‘yicha kiritmoqchi bo‘lsa Svodno po vsem rabotnikam belgilanadi.
«Zachet avansov » bo‘limi Agarda Zachet avansov po kontragentam i podotchetnim licam v sisteme vipolnyaetsya v avtomaticheskom rejime bayroqchasi o‘rnatilsa, bo‘naklarni hisobga olish kontragentlar bo‘yicha shartnomalar kesimida, hisobdor shahslar bo‘yicha esa o‘zaro hisob-kitoblar qoldiqlari saqlanuvchi schetlariga bog‘liq bo‘lmagan holda amalga oshiriladi.
Agarda Zachitivat avansi po kontragentam tolko po ustanovlennim sootvetstviyam schetov bayroqchasi o‘natilsa, bo‘naklarni hisobga olish kontragentlar bo‘yicha faqatgina foydalanuvchi tomonidan ko‘rsatilgan schetlar bo‘yicha shartnomalar kesimida amalaga oshiriladi. Bu holda Ustanovit sootvetstviya schetov dlya zacheta avansov po kontragentam havolasida tegishli hisob-kitob va bo‘nak schetlari ko‘rsatiladi.
Huddi shu tarzda hisobdor shahslar uchun schetlar muvofiqigi ko‘rsatiladi «Proizvodstvo» bo‘limi Ishlab chiqarish faoliyati bilan shug‘ullanuvchi tashkilotlar uchun Proizvodstvo bo‘limida rejaviy narx turi ko‘rsatiladi. Oddiy holda ushbu rejaviy narxlar ishlab chiqarish hujjatlariga tushadi. Agarda hom-ashyodan ishlab chiqarish jarayonida foydalanishda namlik evaziga vujudga kelgan miqdor farqi hisobi yuritilsa Uchitivat uroven vlajnosti pri peredach e sirya v proizvodstvo bayroqchasi o‘rnatiladi.
«NDS» bo‘limi NDS bo‘limida horijiy valyutadagi hujjatlar uchun va kelib tushgan qiymatliklar bo‘yicha QQSni hisobga olishni aks ettirish usullari belgilanadi.
Agarda «Zachet NDS po priobretennim cennost yam proizvoditsya dokumentami postupleniya bezavtomaticheskogo zacheta» tanlansa, hisob varaqlar rejasida 4410 schet har bir QQS uchun alohida subschetlarga ega bo‘ladi va QQS bo‘yicha bo‘naklarni hisobga olish kelib tushish hujjatlarida Otrazitvichet NDS bayroqchasi o‘rnatilgan holda amalga oshiriladi.
«Akcizniynalog» bo‘limi Agarda tashkilot akciz solig‘i to‘lovchisi bo‘lsa V programmeve detsyauchet akciznogo naloga bayroqchasini o‘rnatish va akciz solig‘i hisobini yuritish usulini – v razrezepo vidam produkcii yoki svodno po vsey produkcii ko‘rsatish lozim.
Stavki akciznogo naloga havolasiga bosilganda stavkalarni to‘ldirish uchun shakl ochiladi.
Tashkilotning hisob siyosati Amaldagi qonunchilik birqancha yo‘nalish bo‘yicha buxgalteriya hisobini yuritishning bir nechta usullaridan bittasini tanlash imkonini beradi.O‘sha tanlangan usullar to‘plami tashkilotning hisob siyosati sanaladi. Tashkilotning buxgalteriya hisobi bo‘yicha hisob siyosati to‘g‘risidagi ma’lumotlar Uchetnaya politika menyusidagi Predpriyatie-Uchetnaya politika Uchetnaya politika organizaciy ma’lumotlar registridasaqlanadi.
Ushbu registrning har bir yozuvi ma’lum bir hisobot davri (yil) uchun tashkilotning hisob siyosatini tavsiflaydi. Uchetnaya politika organizaciy ma’lumotlar registrining yangi element shakli buxaglteriya hisobi bo‘yicha hisob siyosati paramaterlari ko‘rsatilgan bo‘limlardan iborat. Soliqqa solish tizimi va faoliyat turidan kelib chiqqan holda shaklda har xil bo‘limlar aks ettiriladi. Hisob siyosati to‘g‘risidagi yangi yozuvni kiritishda ushbu hisob siyosati qo‘llaniladigan hisobot davrining boshi ko‘rsatilishi lozim
Soliqq solishning umumiy tartibi Agarda tashkilot soliq solishning umumiy tartibidan foydalanadigan bo‘lsa, Obshie svedeniya bo‘limida Obshaya tanlashimiz zarur.
Shuningdek, ushbu bo‘limda Predpriyatie – Nalogoviy uchet – Vidi deyatelnosti menyusidagi Spisok vidov deyatelnostidan tashkilotning asosiy faoliyat turini ko‘rsatishimiz lozim. Faoliyat turi parametrlarida quyidagilarni ko‘rsatishmiz lozim: Faoliyat turining qisqacha va to‘liq nomlanishi Faoliyatxarakteri Agarda faoliyat licenzilanadigan bo‘lsa, licenziya nomeri va sanasi; Soliqqasolish –Nalogiiotchisleniya ma’lumotnomasi elementi. Umumiy soliqqa solish holatida Nalog na doxodi (pribil)s yuridicheskix lic ko‘rsatiladi. Nomenklaturnie gruppi bo‘limida ushbu faoliyat turiga tegishli nomenklatura guruhlari va sotilganida ushbu faoliyat turi parametrlari qo‘llaniladigan omborlar nomlari ko‘rsatiladi
Parametri otchetov bo‘limida byudjetdan tashqari fondlarga ajratmalar uchun faoliyat xarakterini ko‘rsatish va tegishli ajratmalarni Nalogi I otchisleniya ma’lumotnomasidan tanlashimiz zarur.
«Zapasi» bo‘limi Zapasi bo‘limida tovar-moddiy zaxiralarni chiqib ketishida qiymatini aniqlash tartibi ko‘rsatiladi. Quyidagi usullarni tanlash imkoniyati mavjud: o‘rtacha qiymati bo‘yicha yoki FIFO
«Proizvodstvo» bo‘limi Agarda tashkilot faoliyati ishlarni bajarish, hizmatlar ko‘rsatish bilan bog‘liq bo‘lsa, yoki ishlab chiqarish bilan shug‘ullansa, Proizvodstvo bo‘limida asosiy va ishlab chiqarish harajatlarini taqsimlash bazasi, tashqi buyurtmachilarga ko‘rsattilgan hizmatlar uchun, o ‘z bo‘linmalariga ko‘rsatilgan hizmatlar uchun belgilanadi.
Foydalanuvchi egri harajatlarni taqsimlash usullarini ko‘rsatishi lozim.Taqsimlash usullari Metodi raspredeleniya obщe proizvodstvennix rasxodov registrida saqlanadi.
Egri harajatlarni taqsimlashda bo‘linmalar va harajat moddalari bo‘yicha taqsimlashning har xil usullaridan foydalanish imkoni mavjud.Egri harajatlarni quyidagi bazalar bo‘yicha taqsimlash mumkin: Ishlab chiqarish hajmi Rejaviy tannarx Mehnat haqqi Moddiy harajatlar Tushum To‘g‘ri harajatlar To‘g‘ri harajatlarning ayrim moddalari
Agarda bo‘linma nomi va harajat moddalari ko‘rsatilsa, egri harajatlar o‘sha bo‘linmaga taqsimlanadi. Agarda shu maydonlar to‘ldiridmasa,egri harajatlar barcha bo‘linmalar va nomenklatrura guruhlari orasida ko‘rsatilgan taqsimlash bazasiga muvofiq taqsimlanadi. «Vipusk produkcii, uslug» bo‘limi Bo‘limdaquyidagisozlamalarko‘rsatiladi: Materiallarni ishlab chiqarish jarayonidan statuslar bo‘yicha chiqarishstrategiyasi(o‘zvaqabulqilinganlarningketma-ketligi); Ishlab chiqarish hisobini yuritish usuli: 2890 schetidan foydalangan holda va 2890 schetidan foydalanmagan holda; Pog‘onalar ketma-ketligi– harajat schetlarining yopilishi uchun bo‘linmalar ketma-ketligini belgilash usuli: qo‘lda yoki avtomatik ravishda; Agarda Zadaetsya vruchnuyu varianti tanlansa, Ustanovka poryadka podrazdeleniy dlya zakritiya schetov hujjatida tayyor va yarim tayyor mahsulot tannarxini hisoblashdagi harajat schetlarini yopish uchun bo‘linmalar ketma ketligini belgilash zarur. Hujjatlar ro‘yhatiga Ustanovka poryadka podrazdeleniy dlya zakritiya schetov zatrat tugmasi orqali o‘tish mumkin. Opredelyaetsya avtomaticheski varianti tanlansa, schetlarni yopish uchun bo‘linmalar ketma-ketligi avtomatik ravishda belgilanadi.
Ko‘p pog‘onali ishlab chiqarishda yarim tayyor mahsulotlar ishlab chiqarishni alohida hududda (bo‘linma) amalga oshirish lozim. Tannarxni to‘g‘ri hisoblash maqsadida harajat schetlarining yopilishi uchun bo‘linmalar ketma-ketligini qo‘lda belgilash tavsiya etiladi. Buning uchun Ustanovka poryadka podrazdeleniy dlya zakritiya schetov zatrat tugmachasiga bosish va ochilgan oynada yangi hujjatni qo‘shish zarur.
Ustanovka poryadka podrazdeleniy dlya zakritiya schetov zatrat hujjat shapkasida ushbu tartib kuchga kirish sanasi va tashkilot nomini ko‘rsatish zarur. Hujjatning jadval qismini ishlab chiqarish bo‘linmalari nomlari bilan to‘ldirish lozim, buning uchun Zapolnit tugmasi mo‘ljallangan. (Vverx/Vniz) tugmalari yordamida ishlab chiqarish tannarxini hisoblash uchun bo‘linmalar ketma-ketligini o‘rnatish zarur (avval yarim tayyor mahsulot ishlab chiqariladigan bo‘linmalar, keyin asosiy mahsulotlar ishlab chiqariladigan bo‘linmalar) «Roznica» bo‘limi Ushbu bo‘limda chakana savdo bilan shug‘ullanuvchi tashkilotlar uchun chakana savdodagi tovarlar qiymatini aniqlash usuli ko‘rsatiladi: harid qilish yoki sotish qiymati bo‘yicha
Agarda Po stoimosti priobreteniya usuli tanlansa, savdo ustamasi schetlari hisobda ishtirok etmaydi Po prodajnoy stoimosti usuli tanlansa, tizim chakana savdodagi tovarlar schetlariga (2920) tovarlarning kelib tushishi/harakatlanishida savdo ustamasi (2980) summasini avtomatik ravishda hisoblaydi, oy yopilishida Raschet torgovoy nacenki po prodannim tovaram majburiy operaciyasi yordamida sotish narxlarida hisobga olinuvchi sotilgan tovarlarga tegishli savdo ustamasining hisoblanishi va chiqarilishi amalga oshiriladi. «Kursovaya raznica» bo‘limi Bo‘limda quyidagi sozlamalar ko‘rsatiladi: Balans valyuta moddalarining kurs farqlarini aks ettirish – hisob kitob hujjatlari va majburiy operaciyalar yoki faqat majburiy operaciyalar orqali; Shartli birliklarda ifodalangan balans valyuta moddalarining kurs farqlarini aks ettirish – balansning asosiy valyuta moddalari kurs farqlarini aks ettirish kabi, faqat o‘zaro hisob-kitob hujjatlari yoki faqat to‘lov hujjatlari orqali;
«NDS» bo‘limi Dasturda mulkchilik huquqinini o‘tkazmasdan tovar tushirishni aks ettirish mumkin. Operaciya Realizaciya tovarov i uslug hujjatining Otgruzka bez perexoda pravasobstvennosti operaciya turi orqali aks ettiriladi.Agarda Nachislyat NDS po otgruzke bez perexoda prava sobstvennosti bayroqchasi o‘rnatilgan bo‘lsa, hujjatni o‘tkazishda QQS hisoblanadi. Agarda bayroqcha o‘rnatilmagan bo‘lsa, QQS’ hisoblash keyinroq, tushirilgan tovarlarning sotilishi Realizaciya otgrujennix tovarov hujjati orqali aks ettirilganda amalga oshiriladi. Tashkilot shartli birliklarda shartnomalar tuzishi mumkin.Shartli birlikdagi shartnomalar bo‘yicha schet-fakturalarning bosma shakllaridagi summa ko‘rsatkichlarini so‘mda aks ettirilish imkoni mavjud. Buning uchun “NDS” bo‘limida Scheta-fakturi po raschetam v u.e. formirovat v sumax bayroqchasini o‘rnatishlozim.
«Dopolnitelno» bo‘limi Agarda tashkilot umumho‘jalik harajatlari hisobini yuritish uchun «direkt-kosting» usulidan foydalansa Ispolzuetsya metod «direkt-kosting bayroqchasio‘rnatiladi. Agarda tashkilot ish haqi fondidan badallar bo‘yicha harajatlar analitikasini huddi ishhaqi bo‘yicha harajatlar analitkasi kabi olib borsa V toyje analitike kak i rasxodoi na oplatu truda tanlanadi.
Professional buxgalterlarning etika kodeksi. Kodeksning umumiy qo‘llanilishi. Oshkora amaliyotni amalga oshirayotgan professional buxgalterlar. Biznesda faoliyat yuritayotgan professional buxgalterlar.
Hozirgi vaqtda bozor iqtisodiyotiga o'tish sharoitida buxgalterlik kasbi ancha nufuzli va nisbatan yuqori haq to'lanadigan kasb hisoblanadi.
Buxgalter - amaldagi qonunchilikka muvofiq tashkilotda moliyaviy hisob-kitoblarni yurituvchi mutaxassis. Axloq - bu har bir shaxsning kundalik hayotida qo'llanilishini amalga oshiradigan, qarorlar yoki xatti-harakatlarning to'g'ri yoki noto'g'riligini belgilaydigan xulq-atvor kodeksi. Kasbiy etika - bu o'z ish beruvchilari, mijozlari va umuman jamiyat oldida axloqiy me'yorlar va qoidalarni saqlash uchun doimiy javobgar bo'lgan har qanday mutaxassisning kasbiy amaliyotida qo'llaniladigan xulq-atvor kodeksi.
Zamonaviy bozor sharoiti va kundan kun o'sib borayotgan raqobat har bir buxgalterni amaliyotda turli modellar, iqtisodiy-matematik usullar va ilg'or texnik boshqaruv vositalaridan foydalanishga, ya'ni turli ilmiy tadqiqotlar olib borishga, olingan ma'lumotlarni tez va o'z vaqtida qayta ishlashga va undan foydalanishga majbur qiladi. oqilona, shuningdek, to'g'ri va samarali boshqaruv qarorlarini qabul qilish. Yuqoridagi barcha harakatlar buxgalter ishlaydigan korxona yoki muassasaning samarali ishlashi uchun zarurdir. Amaliy ko'nikmalarga va kasbiy fanlarni bilishga ega bo'lgan tajribali buxgalter har doim va istalgan vaqtda iqtisodchi, shuningdek, tahlilchi, moliyachi, bankir sifatida muvaffaqiyatli ishlay oladi, bu bugungi kunda har qanday tashkilotning ish beruvchisi tomonidan keng talabga ega
Ushbu kasbdagi mutaxassislar samarali ishlash uchun bir qator zarur fazilatlarga ega bo'lishi kerak:
Mas'uliyat;
Tashkilotchilik
Diqqatni jamlash;
Yaxshi xotira;
vijdonli;
qat'iyatlilik.
Buxgalterlarni ixtisoslashgan to'rtta asosiy yo'nalishga bo'lish mumkin:
1. Boshqaruv, moliyaviy va soliq hisobi. Har qanday buxgalter turli mulkchilik shaklidagi tashkilotlarda, banklarda, moliya organlarida va boshqa ko'plab tashkilotlarda ijaraga ishlaydi. U vaqti-vaqti bilan buxgalteriya hisobi va audit, shuningdek, soliq, moliya va bank faoliyati, fuqarolik huquqi sohasidagi bilimlarini yangilash va kengaytirishga majburdir. Buxgalter yuzaga keladigan ijobiy va salbiy vaziyatlarni xolisona ko'rib chiqishi, o'z noto'g'ri qarashlari va tajribasining o'z faoliyati natijalarida aks etishiga yo'l qo'ymasligi kerak.
2. Mustaqil buxgalteriya faoliyati. Mustaqillik buxgalterning halol va ob'ektiv harakat qilish qobiliyatini anglatadi: unga ta'sir qiladigan har qanday omillardan qat'i nazar, hech narsani yashirmaslik va o'z tashkilotining haqiqiy holatini aks ettirish. Bu erda hisobchi hech qanday tashkilot yoki muassasada ishlamaydi, balki ularga faqat haq evaziga o'zlarining professional xizmatlarini ko'rsatadi, deb taxmin qilinadi, bu toifaga asosan buxgalterlar - auditorlar kiradi.
3. Byudjet hisobi. Yollanma buxgalter barcha darajadagi davlat organlarida, jamoat va ixtiyoriy tashkilotlarda, kasalxonalarda, maktablarda, institutlarda, kollejlarda va boshqa turli byudjet tashkilotlarida ishlashi mumkin.
4. Pedagogik faoliyat. Mutaxassis buxgalterni tayyorlash muhim sharafli faoliyat hisoblanib, u uchta yo'nalishga asoslanadi:
qisqa kurslarda;
kollej va texnikumlarda;
universitet va institutlarda.
Kodeks 2005 yil iyun oyida chiqarilgan va 2006 yil 30 iyunda kuchga kirdi. 290.1-290.13 va 290.27-290.47-bandlar ishonchni tasdiqlash bo'yicha hisobot 2006 yil 30 iyunda yoki undan keyingi sanada bo'lsa, ishonchni tasdiqlash bo'yicha majburiyatlarga nisbatan qo'llaniladi. 2006 yil iyul oyida e'lon qilingan 290.14-290.26-bandlar ishonchni tasdiqlash bo'yicha hisobot 2008 yil 31 dekabrda yoki undan keyingi sanada bo'lsa, ishonchni tasdiqlash bo'yicha majburiyatlarga nisbatan qo'llaniladi. Buxgalterlar uchun xalqaro axloq standartlari qo'mitasi (ISAC), so'nggi ishlanmalar va muhokama uchun loyihalar haqida qo'shimcha ma'lumot olish uchun IFAC veb-saytidagi ISAC sahifasiga tashrif buyuring: http://www.ifac.org.
Professional buxgalterlarning etika kodeksi O‘zbekiston Buxgalterlar va auditorlar milliy assotsiatsiyasi Kengashi tomonidan 2010-yil 19-martda qabul qilingan (1-sonli bayonnoma) va 2010-yil 29-maydagi konferensiyada tasdiqlangan (1-sonli bayonnoma).
Xalqaro buxgalterlar federatsiyasining (IFAC) missiyasi, uning Konstitutsiyasiga muvofiq, quyidagicha ifodalangan: “Jamiyat manfaatlariga xizmat qilish uchun IFAC butun dunyo bo'ylab buxgalterlik kasbining mavqeini mustahkamlashga qaratilgan faoliyatni davom ettiradi. yuqori sifatli professional standartlarni yaratish va ushbu standartlarga rioya qilishni rag'batlantirish, xalqaro miqyosda standartlarni birlashtirishga qaratilgan faoliyat, shuningdek, manfaatlarni ifodalash orqali kuchli xalqaro iqtisodiyotni rivojlantirishga hissa qo'shishda davom etadi. kasbiy bilim va tajriba eng ko'p talab qilinadigan holatlarda jamiyat. Ushbu missiyani bajarish uchun IFAC Kengashi butun dunyo bo'ylab professional buxgalterlar tomonidan qo'llanilishi uchun yuqori sifatli axloqiy standartlar va boshqa ko'rsatmalarni ishlab chiqish va nashr etish uchun Buxgalterlar uchun Etika standartlari qo'mitasini tuzdi.
Ushbu Professional buxgalterlar uchun axloq kodeksi professional buxgalterlarga nisbatan axloqiy talablarni belgilaydi. IFACga a'zo tashkilot yoki firma ushbu Kodeksda belgilanganidan kamroq qat'iyroq standartlarni qo'llashi mumkin emas. Biroq, agar IFACga a'zo tashkilot yoki firma qonun yoki qoidalarga muvofiq ushbu Kodeksning ayrim qismlarini qo'llash imkoniga ega bo'lmasa, ushbu tashkilot yoki firma ushbu Kodeksning boshqa moddalari talablariga rioya qilishi kerak.
Ayrim yurisdiktsiyalarda ushbu Kodeksdagilardan farq qiluvchi talablar va ko'rsatmalar bo'lishi mumkin.Professional buxgalterlar ushbu farqlardan xabardor bo'lishlari va qonun yoki qoidalar bilan taqiqlanmagan bo'lsa, yanada qat'iy talab va ko'rsatmalarga amal qilishlari kerak.
Ushbu Professional buxgalterlarning axloq kodeksi O‘zbekiston Buxgalterlar va auditorlar milliy assotsiatsiyasi (O‘zbekiston Milliy assotsiatsiyasi) tomonidan qabul qilingan va O‘zbekiston Buxgalterlar va auditorlar milliy assotsiatsiyasi Kengashi tomonidan 2010 yil mart oyida tasdiqlangan (1-bayonnoma).
Batafsil: https://www.norma.uz/poleznaya_informaciya/kodeks_etiki_professionalnyh_buhgalterov
KODEKSNING UMUMIY QO'LLANISHI
100-BO'lim
Kirish va asosiy tamoyillar
100.1. Buxgalterlik kasbining o'ziga xos xususiyati jamiyat manfaatlarini ko'zlab harakat qilish majburiyatidir.
Shu sababli, professional buxgalter* mas'uliyati nafaqat individual mijoz yoki ish beruvchining ehtiyojlarini qondirishdir.
Manfaatlarini ko'zlab faoliyat yuritayotganda
jamiyat, professional buxgalter ushbu Kodeksning axloqiy talablariga rioya qilishi kerak.
100.2 Ushbu Kodeks uch qismdan iborat. A qismi professional buxgalterlar uchun kasbiy etikaning asosiy tamoyillarini belgilaydi va ushbu tamoyillarni qo'llash uchun kontseptual asosni taqdim etadi.
Kontseptual asos asosiy axloqiy tamoyillar bo'yicha ko'rsatmalar beradi.
Professional buxgalterlar asosiy printsiplarga rioya qilish uchun tahdidlarni aniqlash, ularning ahamiyatini baholash uchun ushbu asosni qo'llashlari kerak va agar bu tahdidlar ahamiyatsiz* sifatida aniq belgilangan tahdidlardan farq qilsa, ularni bartaraf etish yoki ularni qabul qilinadigan darajada past darajaga tushirish uchun xavfsizlik choralarini qo'llashi kerak. asosiy tamoyillari buzilmaydi.
100.3. B va C qismlari kontseptual asosni muayyan vaziyatlarda qanday qo'llash kerakligini ko'rsatadi. Ular asosiy tamoyillarga rioya qilish uchun tahdidlarni ko'rib chiqishda foydali bo'lishi mumkin bo'lgan himoya choralari misollarini, shuningdek, himoya choralarini qo'llash mumkin bo'lmagan holatlar misollarini taqdim etadi va shuning uchun bunday tahdidlarni keltirib chiqaradigan munosabatlar yoki faoliyatdan qochish kerak. B qismi ommaviy amaliyotdagi professional buxgalterlarga taalluqlidir*.
B qismi biznesdagi professional buxgalterlarga tegishli. B bo'limida ommaviy amaliyotdagi professional buxgalterlar o'zlarining muayyan sharoitlariga mos keladigan ko'rsatmalarni ham topishlari mumkin.
Asosiy tamoyillar
100.4. Professional buxgalter quyidagi asosiy printsiplarga rioya qilishi kerak:
a) odoblilik
Professional buxgalter barcha kasbiy va biznes munosabatlarida ochiq va halol bo'lishi kerak;
(b) xolislik
Professional buxgalter tarafkashlik yoki xolislikka, manfaatlar to'qnashuviga, professional yoki ishbilarmonlik nuqtai nazarini o'zgartirish uchun boshqalarning bosimiga yo'l qo'ymasligi kerak;
(c) kasbiy kompetentsiya va tegishli tekshiruv
Kasbiy buxgalter har doim amaldagi tendentsiyalar, qonunchilik va ish uslublari asosida mijoz yoki ish beruvchiga malakali professional xizmatlar ko'rsatish uchun etarli darajada professional bilim va ko'nikmalarni saqlab turishi kerak. Kasbiy buxgalter professional xizmatlar ko'rsatishda astoydil va amaldagi texnik va professional standartlarga muvofiq harakat qilishi kerak**;
(d) maxfiylik
Kasbiy buxgalter professional yoki ishbilarmonlik munosabatlari natijasida olingan ma'lumotlarning maxfiyligini saqlashi va tegishli vakolatlarsiz bunday ma'lumotlarni uchinchi shaxslarga oshkor qilmasligi kerak, agar bunday ma'lumotlarni oshkor qilish uning qonuniy yoki kasbiy huquqlari yoki majburiyatlari bilan belgilanmagan bo'lsa.
Kasbiy yoki biznes munosabatlari natijasida olingan maxfiy ma'lumotlardan professional buxgalter yoki uchinchi shaxslarning shaxsiy manfaati uchun foydalanilmasligi kerak;
(e) kasbiy xulq-atvor
Professional buxgalter tegishli qonunlar yoki qoidalarga rioya qilishi va kasbni obro'sizlantiradigan har qanday xatti-harakatlardan qochishi kerak.
Ushbu asosiy tamoyillarning har biri 110-150 bo'limlarda batafsilroq muhokama qilinadi.
Kontseptual asosga muvofiq yondashish
100.5. Professional buxgalter faoliyat ko'rsatadigan holatlar asosiy printsiplarga rioya qilish uchun maxsus tahdidlarni keltirib chiqarishi mumkin.
Bunday tahdidlarni keltirib chiqaradigan har bir vaziyatni aniqlash va tegishli yumshatish choralarini ko'rsatish mumkin emas. Bundan tashqari, kelishuvlar va topshiriqlarning tabiati har xil bo'lishi mumkin va shunga mos ravishda turli xil himoya choralarini talab qiladigan turli tahdidlar bo'lishi mumkin.
Professional buxgalterdan asosiy printsiplarga rioya qilish tahdidlarini aniqlash, baholash va ularga javob berishni talab qiladigan tizim o'zboshimchalik bilan bo'lishi mumkin bo'lgan ma'lum qoidalarga shunchaki rioya qilishni talab qiladigan tizimdan ko'ra ko'proq jamoat manfaatlariga mos keladi. Ushbu Kodeks professional buxgalterga Asosiy tamoyillarga rioya qilish bilan bog'liq tahdidlarni aniqlash, baholash va javob berishda yordam berish uchun asos yaratadi. Agar aniqlangan tahdidlar ahamiyatsiz deb aniq belgilangan tahdidlardan farq qiladigan bo'lsa, professional buxgalter, kerak bo'lganda, tahdidlarni bartaraf etish yoki ularni asosiy printsiplarga rioya qilish buzilmasligi uchun maqbul darajaga tushirish uchun xavfsizlik choralarini qo'llashi kerak.
100.6. Professional buxgalter asosiy printsiplarga rioya qilish bilan bog'liq bo'lgan barcha tahdidlarni baholashi kerak, agar professional buxgalter asosiy printsiplarga rioya qilishni xavf ostiga qo'yishi mumkin bo'lgan holatlar yoki munosabatlarni bilsa yoki bilishni oqilona taxmin qilsa.
100.7. Professional buxgalter tahdidning ahamiyatini ko'rib chiqishda miqdoriy va sifat omillarini hisobga olishi kerak. Agar professional buxgalter tegishli himoya choralarini qo'llamasa, professional buxgalter muayyan professional xizmatlarni ko'rsatishni rad etishi yoki to'xtatishi yoki kerak bo'lganda mijozni (ommaviy amaliyotda professional buxgalter bo'lsa) yoki ish beruvchi tashkilotni rad qilishi kerak. biznesdagi professional buxgalter).
100.8. Kasbiy buxgalter ushbu Kodeks qoidalarini qasddan buzishi mumkin. Qasddan sodir etilgan buzilish, masalaning mohiyati va ahamiyatiga qarab, agar buzilish aniqlanganda, o'z vaqtida bartaraf etilsa va zarur choralar qo'llanilsa, asosiy tamoyillarga rioya qilish uchun xavf tug'dirmasligi mumkin.
100.9. Ushbu Kodeksning B va C qismlarida ramka qanday qo'llanilishi kerakligi haqidagi misollar mavjud. Ko'rsatilgan misollar professional buxgalterga ma'lum bo'lgan va asosiy printsiplarga rioya qilishga tahdid solishi mumkin bo'lgan barcha holatlarning to'liq ro'yxati emas va ular sifatida talqin qilinmasligi kerak.
Shuning uchun, professional buxgalter uchun keltirilgan misollar talablariga shunchaki amal qilish etarli emas; Professional buxgalter tomonidan aniqlangan muayyan holatlar uchun kontseptual asos qo'llanilishi kerak.
Tahdidlar va ehtiyot choralari
100.10. Asosiy printsiplarga rioya qilish bir qator holatlar natijasida xavf ostida bo'lishi mumkin.
Ko'pgina tahdidlar quyidagi toifalarga bo'linadi:
(a) professional buxgalter yoki har qanday yaqin oila a'zosi yoki yaqin qarindoshi tomonidan moliyaviy yoki boshqa manfaatlar natijasida yuzaga kelishi mumkin bo'lgan shaxsiy manfaat tahdidi*;
(b) agar oldingi qaror ushbu qaror uchun mas'ul bo'lgan professional buxgalter tomonidan qayta ko'rib chiqilishi kerak bo'lsa, yuzaga kelishi mumkin bo'lgan o'z-o'zini tekshirish tahdidi;
(c) agar professional buxgalter o'z pozitsiyasini yoki fikrini himoya qilishda xolislikni buzadigan darajada uzoqqa borsa, yuzaga kelishi mumkin bo'lgan haddan tashqari himoyalanish tahdidi;
(d) agar yaqin munosabatlar tufayli professional buxgalter boshqalarning manfaatlariga haddan tashqari xayrixoh bo'lib qolsa, paydo bo'lishi mumkin bo'lgan tanishlik tahdidlari; va
(e) agar professional buxgalter haqiqiy yoki taxmin qilingan tahdidlar tufayli xolis harakat qila olmasa, yuzaga kelishi mumkin bo'lgan qo'rqitish tahdidi.
Ushbu Kodeksning B va C qismlari tegishli ravishda ommaviy amaliyotdagi professional buxgalterlarga va biznesdagi professional buxgalterlarga tahdidlarning ushbu toifalarini yaratishi mumkin bo'lgan holatlarga misollar keltiradi. Ommaviy amaliyotdagi professional buxgalterlar, shuningdek, B qismidagi ko'rsatmalarni o'zlarining muayyan sharoitlariga mos kelishi mumkin.
100.11. Bunday tahdidlarni yo'q qiladigan yoki maqbul darajaga tushiradigan himoya choralari ikkita keng toifaga bo'linadi:
(a) professional muhit, qonunlar yoki qoidalar tomonidan yaratilgan kafolatlar; va
(b) ish muhitida ehtiyot choralari.
100.12. Kasbiy muhit, qonun yoki qoidalar tomonidan yaratilgan ehtiyot choralari quyidagilarni o'z ichiga oladi, lekin ular bilan cheklanmaydi:
• kasbga kirish uchun ma'lumot, tayyorgarlik va tajribaga qo'yiladigan talablar;
• uzluksiz malaka oshirishga qo'yiladigan talablar;
• korporativ boshqaruvga qo'yiladigan talablar;
• professional standartlar;
• professional yoki nazorat qiluvchi organlar tomonidan nazorat qilish tartiblari va intizomiy tartib-qoidalar;
• professional buxgalter tomonidan taqdim etilgan hisobotlar, deklaratsiyalar, xabarlar yoki ma'lumotlarning qonuniy vakolatli uchinchi shaxs tomonidan tashqi ko'rib chiqish.
100.13. Ushbu Kodeksning B va C qismlari tegishli ravishda ommaviy amaliyotdagi professional buxgalterlar va biznesdagi professional buxgalterlar uchun ish muhitidagi himoya choralariga bag'ishlangan.
100.14. Ba'zi himoya choralari axloqsiz xatti-harakatlarning aniqlanishi yoki bunday g'ayrioddiy xatti-harakatlarning oldini olish ehtimolini oshirishi mumkin. Buxgalteriya kasbi, qonun, tartibga solish yoki ish beruvchi tashkilot tomonidan yaratilishi mumkin bo'lgan bunday kafolatlar quyidagilarni o'z ichiga oladi, lekin ular bilan cheklanmaydi:
• ish beruvchi tashkilot, professional hamjamiyat yoki nazorat qiluvchi organ tomonidan boshqariladigan, hamkasblar, ish beruvchilar va jamoatchilik vakillarining noprofessional yoki axloqsiz xatti-harakatlarga e'tiborini qaratish imkonini beruvchi samarali, taniqli shikoyat va shikoyat tizimlari;
• axloqiy talablarning buzilishi haqida xabar berishning aniq belgilangan majburiyati.
100.15. Ehtiyot choralarining tabiati vaziyatga qarab o'zgaradi. Kasbiy mulohazani amalga oshirishda professional buxgalter barcha tegishli ma'lumotlar, shu jumladan tahdidning ahamiyati va qo'llaniladigan himoya choralari bilan tanish bo'lgan oqilona va xabardor uchinchi tomonning fikriga ko'ra, qabul qilinishi mumkin bo'lmagan narsa deb hisoblanishi kerak.
Axloqiy nizolarni hal qilish
100.16. Asosiy printsiplarga muvofiqligini baholashda professional buxgalter asosiy printsiplarni qo'llashdan kelib chiqadigan nizolarni hal qilishi kerak bo'lishi mumkin.
100.17. Rasmiy yoki norasmiy nizolarni hal qilish jarayonini boshlashda professional buxgalter quyidagi omillarni alohida yoki birgalikda hal qilish jarayonining bir qismi sifatida ko'rib chiqishi kerak:
(a) tegishli faktlar;
(b) ko'tarilgan axloqiy masalalar;
v) ko'rib chiqilayotgan masala bilan bog'liq asosiy tamoyillar;
(d) belgilangan ichki tartib-qoidalar; va
(e) muqobil harakatlar.
Ushbu masalalarni ko'rib chiqqandan so'ng, professional buxgalter belgilangan asosiy tamoyillarga mos keladigan tegishli harakat yo'nalishini belgilashi kerak.
Professional buxgalter, shuningdek, har bir mumkin bo'lgan harakatlarning oqibatlarini hisobga olishi kerak. Agar muammo hal etilmagan bo'lsa, professional buxgalter muammoni hal qilishda yordam berish uchun firma* yoki ish beruvchi tashkilot ichidagi tegishli shaxslar bilan maslahatlashishi kerak.
100.18. Agar masala tashkilot bilan yoki tashkilot ichida ziddiyatga olib kelsa, professional buxgalter tashkilotdagi boshqaruv vakolatiga ega bo'lgan shaxslardan, masalan, direktorlar kengashi yoki audit qo'mitasidan maslahat olishni ham ko'rib chiqishi kerak.
100.19. Masalaning mohiyatini va bo'lib o'tgan muhokamalar tafsilotlarini hujjatlashtirish yoki bunday masalalarni ko'rib chiqishda qabul qilingan qarorlar professional buxgalterning manfaatlariga mos kelishi mumkin.
100.20. Agar biron bir muhim ziddiyatni hal qilishning iloji bo'lmasa, professional buxgalter tegishli professional organ yoki yuridik maslahatchilarning professional maslahatiga murojaat qilishni va shu bilan maxfiylikni buzmasdan axloqiy masalalarni hal qilish bo'yicha ko'rsatmalar olishni xohlashi mumkin.
Masalan, professional buxgalter firibgarlikka duchor bo'lishi mumkin, buning uchun hisobot berish professional buxgalterning maxfiylik majburiyatini buzishi mumkin. Professional buxgalter hisobot talablarini aniqlash uchun yuridik maslahat olish haqida o'ylashi kerak.
100.21. Agar barcha imkoniyatlar tugagan bo'lsa va axloqiy ziddiyat hal qilinmagan bo'lsa, professional buxgalter ixtilofga sabab bo'lgan masala bilan barcha aloqalarni iloji boricha to'xtatishi kerak. Professional buxgalter loyiha jamoasidan* yoki muayyan topshiriqdan voz kechishni yoki ish beruvchi firma yoki tashkilot bilan tuzilgan shartnomadan butunlay voz kechishni va ishni tugatishni eng maqbul deb topishi mumkin.
Odob
110.1. Halollik printsipi barcha professional buxgalterlarga kasbiy va biznes munosabatlarida ochiq va halol bo'lish majburiyatini yuklaydi.
Halollik, shuningdek, adolatli muomala va ishonchlilikni anglatadi.
110.2. Professional buxgalter quyidagi ma'lumotlarga ishonsa, hisobotlar, deklaratsiyalar, xabarlar yoki boshqa ma'lumotlar bilan bog'lanmasligi kerak:
(a) jiddiy noto'g'ri yoki chalg'ituvchi bayonotni o'z ichiga oladi;
(b) beparvolik bilan tayyorlangan bayonotlar yoki ma'lumotlarni o'z ichiga oladi;
(c) agar bunday e'tiborsizlik yoki yashirish noto'g'ri bo'lsa, kiritilishi kerak bo'lgan ma'lumotlarni o'tkazib yuboradi yoki yashiradi.
110.3. Agar professional buxgalter 110.2-bandda ko'rsatilgan masala bo'yicha o'zgartirilgan hisobotni taqdim etsa, professional buxgalter 110.2-band talablarini buzmaydi.
Ob'ektivlik
120.1. Ob'ektivlik printsipi barcha professional buxgalterlarga o'zlarining professional yoki ishbilarmonlik nuqtai nazaridan noxolislik yoki xolislik, manfaatlar to'qnashuvi yoki boshqalar tomonidan bosim o'tkazmaslik majburiyatini yuklaydi.
120.2. Professional buxgalter ob'ektivlikka salbiy ta'sir ko'rsatishi mumkin bo'lgan vaziyatlarga duch kelishi mumkin.
Bunday holatlarning barchasini aniqlash va belgilash mumkin emas. Kasbiy buxgalterning professional mulohazasiga noto'g'ri yoki asossiz ta'sir ko'rsatadigan munosabatlardan qochish kerak.
Kasbiy kompetentsiya va tegishli tekshiruv
130.1. Kasbiy kompetentsiya va tegishli sinchkovlik tamoyili professional buxgalterlarga quyidagi majburiyatlarni yuklaydi:
(a) mijoz yoki ish beruvchiga malakali professional xizmatlar ko'rsatish uchun etarli darajada professional bilim va ko'nikmalarni saqlash; va
(b) professional xizmatlar ko'rsatishda amaldagi texnik va professional standartlarga muvofiq harakat qilish.
130.2. Vakolatli professional xizmatlar bunday xizmatlarni taqdim etishda kasbiy bilim va ko'nikmalarni qo'llash asosida oqilona mulohaza yuritishni o'z ichiga oladi. Kasbiy kompetentsiyani ikki bosqichga bo'lish mumkin:
a) kasbiy malakaga erishish; va
(b) professional kompetentsiyani saqlash.
130.3. Kasbiy kompetentsiyani saqlash tegishli texnik, kasbiy va biznes ishlanmalarini uzluksiz o'rganish va tushunishni o'z ichiga oladi. Uzluksiz kasbiy rivojlanish professional buxgalterga professional muhitda o'z ishini malakali bajarish imkonini beradigan imkoniyatlarni ta'minlaydi va qo'llab-quvvatlaydi.
130.4. Tegishli tekshirish topshiriq talablariga muvofiq sidqidildan, ehtiyotkorlik bilan va o'z vaqtida harakat qilish majburiyatini anglatadi.
130.5. Kasbiy buxgalter o'z rahbarligi ostidagi va kasbiy topshiriqlarni bajaruvchi shaxslar tegishli tayyorgarlikdan o'tganligi va tegishli nazorat ostida ekanligiga ishonch hosil qilishi kerak.
130.6. Zarur bo'lganda, professional buxgalter fikr bildirishni haqiqat bayonoti sifatida noto'g'ri talqin qilishning oldini olish uchun mijozlarni, ish beruvchilarni yoki professional xizmatlarning boshqa foydalanuvchilarini xizmatlarning cheklovlari to'g'risida xabardor qilishi kerak.
Maxfiylik
140.1. Maxfiylik printsipi professional buxgalterlarga quyidagilardan voz kechish majburiyatini yuklaydi:
(a) tegishli vakolatlarsiz professional va ishbilarmonlik munosabatlari natijasida olingan maxfiy ma'lumotlarni firma yoki ish beruvchi tashkilotdan tashqarida oshkor qilish, bunday ma'lumotlarni oshkor qilish uning qonuniy yoki kasbiy huquqlari yoki majburiyatlari bilan bog'liq bo'lgan hollar bundan mustasno; va
(b) kasbiy va ishbilarmonlik munosabatlari natijasida olingan maxfiy ma'lumotlardan shaxsiy manfaatlar yoki uchinchi shaxslar manfaatlari uchun foydalanish.
140.2. Professional buxgalter hatto ijtimoiy muhitda ham maxfiylikni saqlashi kerak.
Kasbiy buxgalter, ayniqsa, biznes hamkori yoki yaqin qarindoshi yoki yaqin oila a'zosi bilan uzoq muddatli aloqada bo'lgan hollarda, tasodifiy oshkor qilish imkoniyatidan xabardor bo'lishi kerak.
140.3. Professional buxgalter, shuningdek, potentsial mijoz yoki ish beruvchi tomonidan oshkor qilingan ma'lumotlarning maxfiyligini ta'minlashi kerak.
140.4. Professional buxgalter firma yoki ish beruvchi tashkilot ichidagi ma'lumotlarning maxfiyligini saqlash zarurligini ham hisobga olishi kerak.
140.5. Professional buxgalter nazorati ostidagi xodimlar va maslahat va yordam olgan shaxslar professional buxgalterning maxfiylik majburiyatlarini bajarishini ta'minlash uchun barcha oqilona choralarni ko'rishi kerak.
140.6. Maxfiylik tamoyiliga professional buxgalter va uning mijozi yoki ish beruvchisi o'rtasidagi munosabatlar tugaganidan keyin ham rioya qilish kerak. Agar professional buxgalter ish beruvchini o'zgartirsa yoki yangi mijozga ega bo'lsa, professional buxgalter o'tgan tajribadan foydalanish huquqiga ega. Shu bilan birga, professional buxgalter kasbiy yoki biznes munosabatlari natijasida olingan yoki olingan maxfiy ma'lumotlarni ishlatmasligi yoki oshkor qilmasligi kerak.
140.7. Quyida professional buxgalterdan maxfiy ma'lumotlarni oshkor etishi kerak bo'lgan yoki talab qilinishi mumkin bo'lgan yoki bunday oshkor qilish zarur bo'lishi mumkin bo'lgan holatlar keltirilgan:
(a) oshkor qilish qonuniy ravishda ruxsat etilgan va mijoz yoki ish beruvchi tomonidan ruxsat etilgan;
(b) oshkor qilish qonun tomonidan talab qilinadi, masalan:
(i) sud protsessida hujjatlar yoki boshqa dalillar shakllarini taqdim etishda; yoki
ii) aniqlangan qonun buzilishlari to‘g‘risida tegishli vakolatli organlarni xabardor qilganda; va
(c) qonun bilan taqiqlanmagan hollarda quyidagi maqsadlarda ma'lumotni oshkor qilish uchun professional majburiyat yoki huquq mavjud bo'lsa:
(i) IFAC a'zo organi yoki professional organ tomonidan o'tkaziladigan sifat nazorati tekshiruvi talablarini bajarish;
(ii) so'rovga javob yoki IFACga a'zo tashkilot yoki tartibga soluvchi organ tomonidan tergov jarayonida javob;
(iii) sud jarayonlarida professional buxgalterning professional manfaatlarini himoya qilish; yoki
(iv) texnik standartlar va axloqiy talablarga muvofiqligi.
140.8. Maxfiy ma'lumotlarni oshkor qilish to'g'risida qaror qabul qilishda professional buxgalter quyidagi omillarni hisobga olishi kerak:
(a) agar mijoz yoki ish beruvchi professional buxgalter tomonidan ma'lumotni oshkor qilishga rozilik bergan bo'lsa, barcha tomonlarning, shu jumladan, manfaatlari ham ta'sir qilishi mumkin bo'lgan uchinchi shaxslarning manfaatlariga salbiy ta'sir qiladimi;
(b) barcha tegishli ma'lumotlar ma'lum va imkon qadar asoslanadimi; Tasdiqlanmagan faktlar, to'liq bo'lmagan ma'lumotlar yoki asossiz xulosalar mavjud bo'lganda, agar mavjud bo'lsa, oshkor etilishi kerak bo'lgan oshkor qilish turini aniqlashda professional fikrdan foydalanish kerak; va
(c) qanday turdagi aloqa va kimga yuborilishi kerak;
xususan, professional buxgalter xabarlar yuborilayotgan tomonlar mo'ljallangan oluvchilar ekanligiga ishonch hosil qilishi kerak.
professional xulq-atvor
150.1. Kasbiy xulq-atvor tamoyili professional buxgalterlarga tegishli qonunlar va qoidalarga rioya qilish va kasbni obro'sizlantirishi mumkin bo'lgan har qanday xatti-harakatlardan qochish majburiyatini yuklaydi. Bunga barcha tegishli ma'lumotlarga ega bo'lgan oqilona va xabardor uchinchi tomon kasbning yaxshi obro'siga putur etkazadigan harakatlar kiradi.
150.2. O'zini va o'z ishini marketing va reklama qilish jarayonida professional buxgalterlar kasbni obro'sizlantirmasliklari kerak. Professional buxgalterlar halol va rostgo'y bo'lishlari va quyidagilarga yo'l qo'ymasliklari kerak:
(a) ular taklif qilishi mumkin bo'lgan xizmatlarni, ega bo'lgan malakalarini yoki orttirgan tajribasini bo'rttirib ko'rsatish yoki
(b) boshqalarning ishi bilan tuhmat qiluvchi havolalar yoki asossiz taqqoslashlar qilish.
| 