AVTOMOBILNING HARAKAT VAQTIDAGI




Download 8,29 Mb.
Pdf ko'rish
bet116/139
Sana25.01.2024
Hajmi8,29 Mb.
#145939
1   ...   112   113   114   115   116   117   118   119   ...   139
Bog'liq
CJdZi0HhZkhxN7TFlanq

7.3. AVTOMOBILNING HARAKAT VAQTIDAGI 
YONAKI SU R IL ISH I
Avtomobil harakat vaqtida yonaki kuchlar t a ’sirida yon 
tomonga surilishi mumkin. Amalda avtomobilning oldingi yoki 
orqa o ‘qi k o ‘proq suriladi. Shuning u chun avtomobil biror 
o ‘qining surilishga nisbatan turg‘unligini ko ‘rib chiqamiz.
Ghldirakning yon tom onga surilmasdan g‘ildirash sharti:
Pip=z-
yjx2 +У2-, 
(95)
у < yjz} ■
 (p2 — x 2, 
■ 
(96)
bu yerda: z ~  norm al reaksiya;
x — urinm a reaksiya; 
у — yondan ta ’sir etuvchi kuch.
(96) fo rm uladan k o ‘rinib turibdiki, g ‘ildirak bilan уоЧ 
o ‘rtasidagi ilashish kuchi 
q a n ch a katta b o ‘lib, u rin m a
reaksiya x shuncha kichik b o ‘lsa, gNldirakni yonaki surilishga 
majbur qiluvchi kuch у  shuncha katta b o ‘ladi. Shuning u chun 
yetakchi b o im a g a n o ‘q turg‘unroq chunki x faqat g41dirashga 
qarshilikdan iborat. Agar o ‘qda tortuvchi yoki tormozlovchi 
kuch mavjud bo‘lsa, x kattalashadi, (96) formulada ildiz ostidagi 
ifoda kichrayadi va o ‘q ju da kichik kuch ta ’sirida ham yon 
tomonga suriladi.
G ‘ildirak va yo‘l o ‘rtasidagi ilashishdan t o ‘la foydalanilsa, 
ya’ni Рф = x bo ‘lsa, o ‘qni yonga surish uchun minimal у  kuchi 
kerak b o ‘ladi. A vtom obilning yon to m o n g a surilishi qiya 
tekislikda sodir b o ‘lishi m um kin. Qiya tekislikda h a ra k a t­
lanayotgan avtomobilning yonga surilmasdan harakatlanish 
kritik burchagi:
tg P3 5 Ф,- 
(97)
bu yerda 
(py 
— g ‘ildirak bilan yo‘l o ‘rtasida k o ‘ndalang 
yo‘nalgan ilashish koeffitsiyenti.
Agar tg p3 > фу b o‘lsa, avtomobil yonga suriladi, tg (Зз = фу 
b o ‘lganda noturg‘un muvozanatda; tg p3 < Ф> b o ‘lganda esa 
yonga surilmasdan harakatda b o ‘ladi.
Avtomobil katta tezlikda egri chiziqli harakatlansa, m ar­
kazdan qochirma kuch ta ’sirida yonga surilib ketishi mumkin.
266

Quyidagi tenglamadan avtomobilning yonga surilmaslik sharti 
b o ‘yicha kritik tezligini aniqlash mumkin:
иаз = 3 , 6 ^ R (py , 
(98)
bu yerda: R — burilish radiusi:
g = 9,S\™-
s
Avtomobilning yonga surilish b o ‘yicha kritik tezligi ua з 
burilish ra diusi R va k o ‘n d a la n g y o ‘nalish dag i ilashish 
koeffitsiyenti фу ga to ‘g‘ri proporsionaldir.

Download 8,29 Mb.
1   ...   112   113   114   115   116   117   118   119   ...   139




Download 8,29 Mb.
Pdf ko'rish