• 8.2. O TUVCH ANLIK NING GEOMETRIK 0 ‘LCHAGICHLARI
  • VIIIbob. AVTOMOBILNING YO‘L TO ‘SIQ IARIDAN




    Download 8,29 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet118/139
    Sana25.01.2024
    Hajmi8,29 Mb.
    #145939
    1   ...   114   115   116   117   118   119   120   121   ...   139
    Bog'liq
    CJdZi0HhZkhxN7TFlanq

    VIIIbob. AVTOMOBILNING YO‘L TO ‘SIQ IARIDAN
    OTUVCHANLIGI
    8.1. AVTOMOBILNING YO‘L TO ‘SIQLARIDAN 
    0 ‘TUVCHANLIK 0 ‘LCHAGICHLARI
    A vtom obilning o ‘tuvchanligi deb, uning o g ‘i r y o ‘1 sharoitida 
    va y o ‘lsiz joylardan harakatlana olishiga aytiladi.
    A vtom obilning harakati u n in g y o ‘l sharoitiga m os emasligi
    g ‘ildiraklarining y o ‘l bilan ilashishi yetarli emasligi, dvigatel 
    q u w a ti n in g kamligi va boshqa sabablarga k o ‘ra yom onlashishi 
    mumkin. Avtomobillar yo‘l to‘siqlaridan o ‘tuvchanligiga qarab uch 
    guruhga b o ‘linadi:
    1) n orm al o ‘tuvchan avtom obillar — oldingi o ‘qi yetakchi 
    b o ‘lm agan ikki va uch o ‘qli (4x2, 6x4 tip) avtomobillar;
    2) yuqori o ‘tu v c h an avtom obillar — h a m m a o ‘qlari yetakchi 
    b o ‘lgan ikki va u c h o ‘qli (4x4, 6x6 tip) avtomobillar;
    3) o ‘ta yuqori o ‘tuvchan avtom obillar — maxsus k o m p o - 
    novka yoki konstruksiyaga ega b o ‘lgan h a m m a o ‘qi yetakchi, 
    t o ‘rt yoki u n d a n k o ‘p o ‘qli h a m d a yarim gusenitsali va amfibiya 
    avtom obillar.
    0 4 u v c h a n l i k k o ‘rs atk ich lari g e o m e tr ik va to rtis h yoki 
    ta y a n c h -ila s h is h k o ‘rsatkichlariga bo g ‘liq. B u n d a n tashqari, 
    o ‘tuvchanlik haydovchining malakasiga h am b o g ‘liq. Shuning 
    u c h u n avtom obilni loyihalash vaqtida uning q anday y o ‘l va 
    o b -h a v o sharoitlarida ishlashini hisobga olish kerak.
    8.2. O TUVCH ANLIK NING GEOMETRIK 
    0 ‘LCHAGICHLARI
    0 ‘tu v chanlikning geom etrik o ‘lchagichlariga avtom obilning 
    eng pastki nuqta sid an y o ‘l betigacha b o ‘tgan oraliq 
    h\
    oldingi 
    a va o r q a p o ‘tu v c h a n lik b u r c h a k la ri; y o ‘l t o ‘siq la rin in g
    b o ‘y la m a pboy v a k o ‘n d a l a n g pko-n r a d iu s l a r i; o ‘tila d ig a n
    o s to n a n in g m a k sim a l balandligi kiradi. A v to m o b iln in g eng 
    pastki nuqtasi bilan y o ‘l oralig‘i 
    h
    8 . 1-rasm da k o ‘rsatilganidek 
    o ‘lchanadi. Oldingi a va orqa (3 o ‘tuvchanlik orasidagi burchak
    18 — Q o d i r o v , S . M .
    273


    9 х5/
    8 . 1-rasm . Y o ‘l t o ‘s iq la rid a n o ‘t a o lish n in g g e o m e trik
    o M cham larini a n iq la sh .
    avtom obilning oldingi va o rq a qismidagi eng chekka n u q ta - 
    laridan g‘ildiraklarga o ‘tkazilgan u r in m a chiziq bilan gorizontal 
    o ‘rtasidagi burchakdir.
    Y o ‘l t o ‘siqlarining b o ‘ylam a рьоУ, k o ‘ndalang pkon radiuslari 
    grafik u su lid a a n iq la n a d i. B u n in g u c h u n a v to m o b il eskizi 
    m a ’lum m asshtabda m illimetrovkaga chiziladi. A vtom obilning 
    eng past nuqtasi С ikkala g ‘ildirakning y o ‘l bilan uchrashgan 
    Л, 
    В
    nuqtalari aniqlanadi. Bir chiziqda b o l m a g a n , lekin bir 
    tekislikda y otga n u ch n u q ta d a n a y lan a chizish m u m kinligi 
    qoidasiga asosan 
    AC, B C
    chiziqlarning o ‘rtalaridan tik chiziqlar 
    o ‘tkazib, ularning kesishish nuqtasi 
    О
    topiladi. О m ark a zd an
    А, С, В
    n u q ta lar orqali o ‘tuvchi /1CZ? yoyning radiusi b o ‘ylam a 
    o ‘tuvchanlik radiusi рьоУ deyiladi, k o ‘ndalang radius pkon h am
    shu usulda aniqlanadi.
    0 ‘tuvchanlik geom etrik k o ‘rsatkichlarining o brtacha qiymati 
    8.1-jadvalda keltirilgan. Avtom obil o ‘ta oladigan osto n an in g
    balandligi n o rm a l va yuqori o ‘tu v c h a n av to m o b illar u c h u n
    k a tta a h a m iy a tg a ega. A v to m o b iln in g y eta k c h i b o ‘lm a g a n
    oldingi g‘ildiraklarini 
    N
    balandlikka ega o sto n a d a n o ‘tkazish 
    u c h u n katta itaruvchi 
    P
    kuch talab etiladi. 
    P
    kuch yetakchi 
    g ‘ildiraklardagi P k k u c h t a ’sirida hosil b o ‘ladi va dvigatel 
    q uvvatig a h a m d a s h in a n i n g y o ‘l b ilan ilashishiga b o g ‘liq. 
    A m ald a yetakchi b o ‘lm agan g‘ildirak o ‘ta oladigan t o ‘siqning 
    balandligi 

    Download 8,29 Mb.
    1   ...   114   115   116   117   118   119   120   121   ...   139




    Download 8,29 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    VIIIbob. AVTOMOBILNING YO‘L TO ‘SIQ IARIDAN

    Download 8,29 Mb.
    Pdf ko'rish