3 , 2
1
3 , 4
1
3 , 6
l
3 , 8
1
4 , 0
1
4 , 2
Ishorasi
А /
'Vt.vb
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
0
+
1,312
1,294
1,278
1,263
1,250
1,233
+
360
10
+
1,278
1,261
1,246
1,232
1,220
1,208
+
350
30
+
1,022
1,103
1,005
0 ,998
0,991
0,985
+
330
60
+
0 ,344
0 ,3 5 3
0,361
0 ,368
0,375
0,381
+
300
80
+
0 ,1 2 0
0,103
0,087
0,074
0,061
0,050
-
280
90
-
0 ,312
0 ,2 9 4
0,278
0 ,263
0,250
0,283
-
270
100
-
0 ,467
0 ,4 5 0
0,435
0,421
0,409
0 ,397
-
260
120
-
0 ,656
0 ,647
0,639
0 ,632
0,625
0 ,619
-
240
150
-
0,710
0,719
0,727
0,734
0,741
0,747
-
210
170
-
0,691
0,708
0,724
0,737
0,750
0,761
-
190
180
-
0,687
0,706
0,722
0,737
0,750
0,762
-
180
139
+v
1 5 16
-Ц
11.2-rasm . P o rs h e n yoMini ifo d a lo v c h i e g ri c h iz iq la r.
11.3-rasm . P o rs h e n te z lig in i ifo d a lo v c h i e g ri c h iz iq la r.
1 1 .4 -ra sm . P o r s h e n te z la n is h in i ifo d a lo v c h i e g ri c h iz iq la r.
X I I bob. K R IV O SH IP -S H A T U N L I
M EX A N IZM DINAM IKASI
Dvigatel detallarining chidam liligini va podshipniklarning
y u k lan ish larin i hisoblash u ch u n k riv o sh ip -sh atu n li m exa-
nizm ga ta ’sir qiluvchi barcha kuchlam i bilish talab qilinadi.
Bu kuchlar quyidagilardan iborat:
— gazlarning bosim kuchi;
— h arak atlan u v ch i m exanizm lar m assalarining inersiya
kuchi;
— ishqalanish kuchi.
Inersiya kuchlari krivoship-shatunli m exanizm ning h ara
katlanuvchi massalariga qarab ikki turga bo ‘linadi; Ilgarilama-
qaytm a harakatlanuvchi massalarning inersiya kuchlari (y in
d ek sli). A y lan m a h a ra k a tla n u v c h i m a ssa la rn in g in ersiy a
kuchlari (R indeksli).
12.1. K RIVO SH IP-SH A TU N LI M EXANIZM NING
MASSALARINI KELTIRISH
1.
Shatun massasini keltirish. Porshenli dvigatelning shatuni
m urakkab harakat qiladi. Hisoblashlarni soddalashtirish m aq-
sadida shatunning massasi ikki shartli massa bilan alm ash-
tiriladi.
U lardan biri m\ (1 2 .1-rasm, a) shatunning yuqori kallagi
(porshen barm og‘i) o ‘qida, ikkinchi mi massa esa shatunning
pastki kallagi (krivoship) o ‘qida joylashtiriladi. Buning uchun
quyidagi shartlar bajarilishi lozim:
a) ikki massaning yig‘indisi shatun massasiga teng boMishi,
ya’ni wSh = m\ + m2;
b) m assalarn in g sh atu n o ‘qi b o ‘yicha olin g an inersiya
m om entlarining yig‘indisi shatunning inersiya m om enti /sh
ga teng b o iis h i, y a ’ni / 1/( = w,/,2 +m2( / - / 1)2. O d atd a shatun
sterjenining massasi uning og‘irlik m arkazida joylashadi va
141
nisbatan kichik b o ‘lganligi u ch u n hisobga olinm aydi. Statistik
m a ’lum otlar shuni ko‘rsatadiki, hozirgi zam on tezyurar avto
m obil dvigatellari u c h u n sh a tu n m assalarin i qu y id ag ich a
aniqlash mumkin:
m, = (0,2 - 0,
3 ) m sh;
m2 = (0,7 - 0,
S ) m sh
; /, = (0,7 - 0,8 )/.
|
