16
Mavzuni mustahkamlash uchun mashq va topshiriqlar
1-topshiriq. “Noto‘g‘ri jadval” usuli orqali quyida berilgan uslublar va ularga
oid misollarni to‘g‘ri moslashtiring.
NOTO‘G‘RI JADVAL
T/r
Uslublar
Misollar
1
Ilmiy
Kapalakday kelib, qoshingga qo‘nib,
Ko‘zingga termulib umrim o‘tsaydi.
2
Rasmiy-idoraviy
Bir narsani surishtirib, tagiga yetmoqchi bo‘lsak,
aslidan kelamiz: asli nima edi? Asli qanday edi? va
hokazo.
3
Publitsistik
– Xo‘sh, mulla Asomiddin, “О‘tkаn kunlar”ni
o‘qidingizmi?
– Ha, o‘qidim.
– Necha marta o‘qidingiz?
– Bir marta.
Hmm. Bu kitobni bir marta emas, besh marta o‘qish
kerak. Shunda siz muomalani, odobni, hayotni,
tarixni, tilni o‘rganasiz.
4
So‘zlashuv
Tovush to‘lqinlarining vujudga kelishi va
tarqalishi bilan bog‘liq hodisalar akustik hodisalar
deb yuritiladi.
5
Badiiy
Men, Toshkent shahar 2-Qorasuv dahasi 214-uy 5-
xonadonda yashovchi Ahad Ismoilovich Bahodirov,
yon qo‘shnim Naim Abdullayevich Qahhorovga
shaharning 7-aloqa bo‘limidan mening nomimga
kelgan pochta jo‘natmasini olish uchun ishonch
bildiraman.
2-topshiriq. Tinglab tushunish. Matnni diqqat bilan tinglang. Ushbu matn
yuzasidan quyida berilgan savollarga javob yozing.
Mikrob
biotexnologiyasi – bu o‘ta muhim mikrobiologik jarayonlarni yaratish
va ulardan sanoat usulida foydalanish orqali zarur bo‘lgan mikrob hujayralari,
organelalari va fermentlarini ishlab chiqarish hamda ulardan xalq xo‘jaligi va
meditsinada foydalanishning nazariy va amaliy tomonlarini yoritib beradigan fandir.
Bu fan asosan mikrobiologiya,
fiziologiya, biokimyo va genetika fanlari yutuqlari
17
asosida tashkil qilingan bo‘lib, uning zaminida ko‘zga ko‘rinmas mikroorganizmlar
faoliyatidan unumli va oqilona foydalanish yotadi. Mikroorganizmlar o‘zlarining keng
tarmoqli fermentlar tizimi tufayli o‘sish, rivojlanish va ko‘payish jarayonlaridan,
hayotiy zarur, insoniyat uchun xizmat qila oladigan minglab fiziologik faol moddalar
ishlab-chiqarish imkoniyatlariga ega. Bundan tashqari mikroorganizmlar har xil tabiiy
va kimyoviy birikmalarni o‘ta muhim moddalarga aylantirish (modifikatsiya qilish)
imkoniyatlariga ham egalar. Insoniyat paydo bo‘lganidan
buyon bilib-bilmay
mikroorganizmlar faoliyatidan foydalanib kelgan. Non pishirish, pivo, vino, uksus,
qatiq tayyorlash kabi qadimiy texnologiyalar mikroorganizmlar ishtirokida amalga
oshishini hozirgacha ham hamma bilavermaydi. Yuqorida zikr etilgan jarayonlarni
ko‘pchiligi insoniyat hali mikroorganizmlar haqida bilimga ega bo‘lmagan vaqtlardan
beri mavjudligi fikrmizning dalilidir. Qadim-qadimlarda
bu jarayonlarda achitqi
sifatida, shu mahsulotlarga havo va suv orqali kirib qolgan mikroorganizmlar faoliyat
ko‘rsatgan. Non yopishda xamirturushdan yoki qatiq tayyorlashda bir qoshiq eski
qatiqdan foydalanish zarurligi hammaga ma’lum. Ammo, xamirturushda
saxaromisetlar, qatiqda esa sut achituvchi bakteriyalar borligini hozirgacha ham
ko‘pchilik bilmaydi. Bugungi kunda mikroorganizmlar xalq xo‘jaliginng
har xil
tarmoqlari uchun sut kislotasi, limon kislotasi, yog‘ kislotalari,
etil spirti, aseton,
butanol va yuzlab boshqa mahsulotlar yetkazib beradilar.
