|
Saqlash vazirligi toshkent farmatsevtika instituti dori turlari texnologiyasi kafedrasi
Pdf ko'rish
|
| bet | 228/436 | | Sana | 01.02.2024 | | Hajmi | 7,28 Mb. | | #149752 |
Bog'liq farmatsevtik texnologiya Vazelin moyi yoki suyuq parafin (Oleum Vaselinum). Neftni qayta ishlanganda kerosin
haydab olingandan so’ng qoladigan fraksiya. Bu moysimon, rangsiz suyuqlik bo’lib, hidsiz va
surtmasiz, suvda erimaydi. Efir, xloroform, o’simlik moylari bilan har qanday nisbatlarda
aralashadi. Surtma tayyorlashda erimaydigan dori moddalarini suspendirlashda ishlatiladi.
Sun’iy vazelin (Vaselini artificiale) — qattiq va suyuq parafin, serezin yoki
smolasizlantirilgan ozokerit va petrolatumdan tayyorlanadigan murakkab qotishma. Oddiy
qotishma esa 1 qism parafin va 4 qism vazelin moyidan iborat. Bu qotishma saqlanganda tez
buziladi. Serezin yoki petrolatum saqlagan qotishmalar chidamli bo’ladi.
Naftalan nefti (Naphtha Naphthalani). Naftalan Ozarbayjonda qazib olinadi. Avvallari
naftalanda neft bilan to’ldirilgan chuqurlarda bemorlar davolanganlar. Hozir alohida neftli
vannaga ega bo’lgan sanatoriya bor. Naftalan nefti quyuq sharbatga o’xshash o’ziga xos hidli,
zangori fluoressensiyaga ega bo’lgan qora rangli suyuqlik. Suv bilan aralashmaydi. Spirtda kam
eriydi. Moy, yog’ va glitserin bilan har qanday nisbatda aralashadi. Naftalan nefti
dezinfeksiyalovchi va og’riq qoldiruvchi ta’sirga ega. I va II darajali kuyishni davolashda foyda
qiladi. Surtma asosi bo’lishi uchun unga parafin yoki vazelin qo’shilishi kerak.
Silikonli asoslar
Silikonli yoki poliorganosiloksanli birikmalar-yuqori molekulali kremniy saqlovchi organiq
birikmalardir. Ular shunday molekulalar zanjirini hosil qilib, o’zgaruvchi tarmoqlardan tashqil
topib, kremniy va kislorod atomlaridan tashqil topadiki, bo’larda kremniyning bo’sh valentlari
metil, etil, fenil radikallari bilan o’rin almashadi. Silikonli polimerlar chiziqsimon yoki tursimon
tuzilishga ega bo’lishi mumkin. Silikonli polimerlar rangsiz, yog’simon suyuqliklar bo’lib, xalq
xo’jaligining turli tarmoqlarida keng ko’lamda qo’llanilmoqda. Farmatsiya uchun ushbu xom
ashyoning fiziologik bezararligi, kimyoviy jihatdan indifferentligi, gidrofobligi, qovushqoqligining
haroratga bog’liq emasligi muhim ahamiyatga ega.
Silikonli surtmalar teriga surtilganda qitiqlovchi, para-allergik xossalarga ega emas. Ular
xuddi yog’lar kabi kishi terisi orqali issiqlik va gaz almashuvini bir oz sekinlashtiradi. Bu
xususiyatlari bilan vazelinli va uglevodorodli asoslardan farq qiladi. Silikonli suyuqliklarni ko’z
uchun ishlatiladigan surtmalarga qo’shish mumkin emas, chunki ular ko’zga qitiqlovchi ta’sir
ko’rsatadi. Sanab o’tilgan silikonli suyuqliklardan polidietilsiloksanlar dorivor moddalarga
nojo’ya ta’sir ko’rsatmaydi. Kondensatsiya darajasi «5»ga teng bo’lgan polimer — «Esilon-4», 15
ga teng bo’lgan polimer esa qisqacha «Esilon-5» deb ataladi. «Esilon-5» va «Esilon-4» surtma
asoslari tarkibiga kiradi. Ular vazelin moyi va o’simlik moylari bilan aralashadi, vazelin, parafin,
serezin, hayvon va o’simlik yog’lari bilan esa qotishma hosil qiladi. Ammo, baliq moyi, olein
kislotasi, skipidar va metilsalitsilat bilan aralashishi uchun bu moddalar kerakli miqdorda olinishi
kerak. Mentol, kamfora, fenol, fenilsalitsilat, qoramoy kabi moddalar polidietilsilakson
suyuqliklarida eriydi.
|
| |
