-savol bayoni. Gel xosil qiluvchi va quyultiruvchi mod

Pektin. SHakar va kislotalar ishtirokida pektin jelesimon mahsulot hosil 
qilish xossasiga ega. 
Pektin moddalar o‗simliklardan olinadigan uglevodlardan iborat. Ular erdagi 
barcha o‗simliklar, ba‘zi bir suv o‗tlari, mevalarda, ayrim o‗simliklarning tana va 
ildizlari tarkibida mavjud. Pektin moddalarining miq-dori o‗simliklarning turli 
qismlarida turlicha bo‗lib, bu ko‗pgina omil-larga, shu jumladan o‗simliklarni 
parvarish qilish sharoitlariga bog‗liq.
Pektin moddalari o‗simliklarning hujayralararo moddalari tarki-biga kirib, 
hujayralarga plastiklik beradi va ularning hayot faoliyatida muhim o‗rin tutadi. 
Suvni singdirib olish qobiliyati ega bo‗lganligi tufayli ular turli miqdordagi suvni 
saqlab turadi va bu bilan o‗simlikni qurishdan saqlaydi. 
Pektin moddalar qo‗yidagi birikmalardan iborat:
pektin kislotasi – suvda kam eriydigan polikislota, galakturon kislotasining 
qoldiqlaridan iborat;
pektatlar - pektat kislotasining tuzlari; pektin kislotalar - karboqsil 
guruhlarining kichik qismi metil spirti bilan eterifi-katsiyalangan pekt kislotalar;
pektinatlar - pektin kislotasining tuzlari;
pektin (gidro pektin) - pektin kislotalari bo‗lib, ularning karboqsil 
guruhlarining asosiy qismi etirifikatsiyalangan, qolgan qismi neytral holatda; 
protopektinlar - bular o‗simliklarning suvda erimaydigan tabiiy pektinlari 
bo‗lib, yuqori molekulyar moddalardir. «Protopektin» nomi, ularning pektin 
moddalarining boshlang‗ich shakli ekanligini ko‗rsatadi. Protopektinlar suvda 
erimaydi. 
Pektin moddalari turli darajada polimerizatsiyalangan pektin makro-
molekulalarning birjinsli bo‗lmagan aralashmasidan iborat bo‗lib, bu ara-
lashmaning tarkibida pentozan, geksozan kabi moddalar ham mavjud. Pektin 
moddalar faqat shakar va kislotalar ishtirokida jele hosil qiladi. Jelesimon struktura 

hosil qilishi uchun 1 % jelelovchi pektin, 60 % shakar va 1 % kislota bo‗lishi 
optimal sharoit hisoblanadi. 
Tovar mahsulot sifatidagi pektin odatda quruq preparat (kukun) ko‗ri-
nishida bo‗lib, u turli xom ashyolardan (lavlagi, olma tulpi, sitrus mevalari va 
boshqalardan) ishlab chiqariladi.
Pektin inson organizmidan og‗ir metallarning tuzlarini chiqaruvchi vosita 
sifatida ishlatiladi. SHuning uchun tarkibida pektin moddalar ko‗p bo‗lgan 
qandolat mahsulotlari qo‗rg‗oshin kabi og‗ir metallar bilan ishlay-digan ishchilar 
uchun proflaktik vosita sifatida tavsiya etiladi. Pektin moddalar bilan mahsulotlar 
ionlovchi nurlanishning zararli ta‘siriga qarshi vosita sifatida ham qo‗llaniladi. 

Download 332,25 Kb.