• Tuproq orqali sizib o‘tadigan suvning shimilish tezligi
  • Tuproqning filtratsiya koeffitsienti




    Download 13,74 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet15/197
    Sana21.05.2024
    Hajmi13,74 Mb.
    #247359
    1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   197
    Bog'liq
    2rvAPcPsrRZZdBe1KYZc6NQtkhIVSPBObuzOsPV5

     
    Tuproqning filtratsiya koeffitsienti
    ni bilish – o‘zanli kanal 
    va ariqlarda bo‘ladigan suv yo‘qotilishini aniqlashda hamda dala 
    sharoitida ekinlarni sug‘orish ishlarini bajarishda kerak bo‘ladi.
    Dala sharoitida sug‘orish vaqtida tuproqqa suvning shimilishi 
    boshlang‘ich davrda tezroq bo‘ladi, ma’lum bir vaqtda shimilish 
    sekinlashadi va aniq bir muayyan qiymatga erishadi.
    Tuproq orqali sizib o‘tadigan suvning miqdorini (shimilish 
    tezligini) quyidagi tenglik yordamida aniqlash mumkin:
    𝑽
    𝒔𝒉𝒊𝒎
    =
    𝒌
    𝒔𝒉𝒊𝒎
    𝒕




    28 
    bu yerda, V
    shim
    – tuproq orqali sizib o‘tadigan suvning 
    shimilish tezligi;
    k
    shim
    – tuproqning suv shimish koeffitsienti;
    α – vaqt oralig‘ini ifodalovchi parametr.
    Tuproq orqali sizib o‘tadigan suvning shimilish tezligini 
    ifodalovchi parametrlarning sonli qiymatlari 1.4-jadvalda 
    keltirilgan. 
    O‘rtacha qumoq tuproqlar uchun filtratsiya koeffitsienti 
    0,084 m/soatni tashkil etadi. Bundan shunday xulosa chiqarish 
    mumkin: suv sug‘oriladigan maydonda 10 soat davomida 84 sm 
    gacha chuqurlikka singiydi. Bu g‘o‘za uchun ildiz rivojlangan 
    qatlam chuqurligiga teng miqdordir.
    Demak, o‘rtacha qumoq tuproqli g‘o‘za dalasining sug‘orish 
    vaqtini 10-12 soatdan oshirish kerak emas.
    Sug‘orish davrining bundan oshishi – ortiqcha suvning 
    yerosti suvlariga qo‘shilishiga, ya’ni uning behudaga 
    sarflanishiga olib keladi.
    1.4-jadval.
     
    Tuproq orqali sizib o‘tadigan suvning shimilish tezligi
     
    Tuproq turi
    vaqt oralig‘ini ifoda-
    lovchi parametr, α
    suv shimish koeffi-
    tsienti, k (m/soat)
    oralig‘i
    o‘rtacha
    oralig‘i
    o‘rtacha
    Qumloq (shag‘al 
    qatlami 
    to‘sha-
    mali)
    0,07-0,31
    0,14
    0,08-0,32
    0,176
    O‘rtacha qumoq 
    (shag‘al qatlami 
    to‘shamali)
    0,11-0,75
    0,45
    0,024-0,0175
    0,084
    Soz tuproq
    0,31-0,86
    0,75
    0,018-0,096
    0,06


    29 

    Download 13,74 Mb.
    1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   197




    Download 13,74 Mb.
    Pdf ko'rish