31
1.2.3. Tuproqning namligi va uning ekinlar
parvarishidagi o‘rni
Tuproqning mexanik xossalari tuproqning namligi bilan
chambarchas bog‘liq xossalar sanaladi.
Tuproq namligining asosiy ko‘rsatkichi uning namligidir.
Tuproq namligi deganda tuproqdagi namlik tushuniladi, u
butunlay quruq tuproq massasining foiz ulushi yoki birlik
birligiga to‘g‘ri keladi.
O‘simliklarni yetishtirishda tuproq namligi dinamik
ko‘rsatkich bo‘lib, tuproqning mexanik tarkibiga, o‘simliklarning
rivojlanish turi va bosqichiga, sug‘orish rejimiga va
evapotranspiratsiyaga bog‘liq.
Tuproq namligi tuproqning mexanik tarkibi bilan chambar-
chas bog‘liq bo‘lgan bir qator ko‘rsatkichlar bilan tavsiflanadi.
Tuproq namligining asosiy ko‘rsatkichlari quyidagilar:
•
Tuproqning suv bilan to‘liq to‘yingan holatdagi namligi
–
tuproqdagi barcha g‘ovaklar suv bilan to‘lgan holatida
suvning ushbu tuproqdagi miqdori;
•
Eng kam namlik sig‘imi holatidagi namlik miqdori
–
tuproq tarkibidagi suvni gravitatsion kuchlar ta’sirida oqib
chiqib ketganidan keyin ushbu tuproqda qoladigan suvning
miqdori. Tuproqning suvni o‘zida ushlab turish xususiyatini
ifodalaydi.
•
So‘lish namligi –
tuproq tarkibida o‘simlikning yashashi
uchun zarur bo‘ladigan minimal namlik miqdoriga teng
bo‘lgan suvning miqdori. Namlik miqdori mazkur miqdordan
kamayib ketsa, o‘simlik so‘liy boshlaydi.
