Egatga ikki tomondan suv berib sug‘orish

173 
holatda suvni harakatlantirish uchun egatga berilayotgan suvning 
sarfini oshirilsa, egat arig‘idagi suvning egatdan toshishi, suvning 
ko‘llashi yuz beradi. Bunday sharoitda tuproqni egatning butun 
uzunligi bo‘yicha bir tekis namlanishini ta’minlash uchun suvni 
dalaning ikki tomonidan (boshi va oxiridan) berish tavsiya 
qilinadi. Bunda dalaning har ikki tarafidan bir xil o‘qariq olinadi 
va dalaga suv ikki tomondan beriladi va bu usulda sug‘orishga 
egatga ikki tomondan suv berib sug‘orish usuli deyiladi.
Egatning ikki tomonidan (qarama-qarshi) sug‘orish – bu 
egatning har ikki tomondan, ya’ni uning boshi va oxiridan bir 
xilda suv yuborib egatlar oralig‘ini suv bilan nisbatan tez vaqtda 
to‘ldirishga asoslangan sug‘orish usulidir (3.6-rasm).
Egatlardagi suvlar bir-biri bilan tutashganlardan so‘ng egatlar 
ichi suvga to‘ldiriladi. Suv toshib ketmasligi uchun egatlarga suv 
ikki taktda beriladi. Usulning samaradorligi suvchining ustaligiga 
ham bog‘liq sanaladi.
3.6-rasm. Egatga ikki tomondan suv berib sug‘orishning 
sxemasi 

174 
Ikki tomondan suv berib sug‘orishning suv tejash samarasi 
suvdan foydalanish koeffitsientini oshishida ko‘rinadi. Egatlar 
uzunligi bo‘yicha bir tekis namlanadi. Ekinlarni bir tekis o‘sishi 
uchun sharoit yaratiladi.
Egatlar oralig‘ini dalaning ikki tomonidan tezda to‘ldirish 
uchun qarama-qarshi tomonlardan sug‘orish ekin maydonini bir 
tekis namlash, suvni infiltratsiyaga yo‘qotilishini va sug‘orish 
davomiyligini kamaytirish imkoniyatlarini yaratadi.
Ekin maydoniga ikki tomondan suv berib sug‘orish usuli 
O‘zbekiston sharoitida asosan Janubiy Qoraqalpog‘iston va 
Xorazm viloyati hududlarida keng qo‘llaniladi.
Ekin maydoniga ikki tomondan suv berib sug‘orish usulini 
amalda qo‘llashni o‘rganish natijalarining (Paluashova, 2004-
2006 y.) ko‘rsatishicha, egatlar arig‘iga berilgan suvning sarfi 
0,8-1,5 l/s ni tashkil qiladi, sug‘orish muddati odatdagi usulda 
sug‘orilganga ko‘ra 2,5 martagacha kam bo‘lishi va bunda 15-
20% suv tejalishi mumkin.

Download 13,74 Mb.